Kansere karşı ezber bozan bilim insanı: Prof. Dr. Azra Raza

Dünyada her yıl 20 milyonu aşkın insan kanser nedeniyle yaşamını yitiriyor. ABD’deki Kolombiya Üniversitesi’nde kanser konusundaki önemli araştırmaları yanı sıra bu alanda ezber bozan söylemleri ile tanınan Prof. Dr. Azra Raza, “Kanseri son evrelerinde tedavi etmeye uğraşan bilimsel çalışmalardan çok, kanserin geliştiği ilk hücreye yani teşhise yönelik araştırmalara odaklanmalıyız” diyor. Kendisi gibi onkolog olan eşini 20 yıl önce lösemi nedeniyle kaybeden Raza, Kanser Savaşçıları Derneği’nin davetlisi olarak geldiği İstanbul’da, bir grup gazeteci ile buluştu. 

Kanser tedavisi hem çok zorlu bir süreç hem de oldukça maliyetli. Hal böyle iken araştırmalar büyük oranda, oluşan kanseri tedavi etmeye yönelik. Raza, “Son 50 yıldır kanser tanı ve tedavisiyle ilgili çalışmalar neticesinde kansere bağlı ölümlerde yüzde 26 azalma sağlandı. Bu başarının önemli bir kısmı, tütün kullanımının azaltılması yanında mamografi, PAP Smear, kolonoskopi gibi kanserin erken tespitine yönelik gelişmeler sayesinde kazanıldı. O zaman artık kanserin geliştiği ilk hücreyi bulmaya yönelik araştırmalara yatırım yapmamız gerekiyor” diye belirtiyor.

Azra Raza ve Özlem Yüzak

YENİ BAKIŞ

İlk teşhis için yapılan araştırmalara ayrılan bütçe, toplam araştırma bütçesinin sadece yüzde 5’i. Yüzde 95’i ise son kanser hücresini tedavi etmeye yönelik. Bu paraların en azından yüzde 50 yüzde 50 dağıtılması gerek. Raza şu noktanın da altını çiziyor: “Bu zamana kadar yapılanlar yanlış demiyoruz. Alınan yol çok açık. Ama bir alternatif bakış, daha koruyucu, baştan aksiyon alabilecek bir bakış açısı yerleştirmemiz gerekiyor.” 1984’ten beri bu görüşü savunup mücadele ediyor Raza. 

Bugün arkasında kendisine inanan büyük bir kitle var Raza’nın ama bu noktaya gelmesi hiç kolay olmamış. 

"ARTIK ARKAMDALAR"

Süreci şöyle anlatıyor: “Önce mesajım ABD’de herkesi rahatsız etti. Çünkü var olan sisteme düşman bir söylem. Fonlar, var olan sistem doğrultusunda dağıtılıyor. Araştırmacılar, gerek fonları alamamak gerekse camiadan dışlanma korkusu ile sessiz kalıyorlar. Ben de bunun üzerine en üst makamlara çıktım; ta Clinton döneminden başlayarak Obama, Care ve şimdi de Biden... Dinlediler. ‘Komiteler kurulsun’ dendi. Kuruldu ama hepsi aynı insanlardan oluşuyordu, yani araştırmaları fonlayan insanlardan, kuruluşlardan. Bunun üzerine ‘Amacıma ulaşmak istiyorsam kamuoyunu sarsmalıyım’ dedim. Ama halka yönelik kampanyalara başlamadan önce yine kendi üniversitemin yönetimine gittim ve onlara şunu dedim: ‘Dediklerimin yanlış olduğunu düşünüyorsanız beni yalanlayın, eğer düşünmüyorsanız o zaman arkamda durun.’ İşe yaradı, artık arkamdalar. Biyoonkoloji alanında düşünce grupları (think tank), üniversiteler ile buluşmalar yaptım. Kolombiya Üniversitesi, Harvard, John Hopkins, Şikago Üniversitesi...Geçen yıl büyük konserler verildi. Ciddi paralar toplandı ilk hücre araştırmaları için.”

"DOKU BANKASI"

Peki ilk hücre araştırmaları nasıl ve kimlere yönelik olmalı? Yani İlk hücreyi nasıl bulacağız? “Önce en fazla risk altında olanlara yönelerek” diyor Raza ve şöyle devam ediyor: “Kimler risk altında? Daha önce bir kanser geçmişi olup iyileşmiş olanlar. Bu kişilerin yeniden kansere başka bir tür ya da bölgede olsa bile yakalanma ihtimalleri daha yüksek. İşte öncelikle bunu bulup düzenli doku örnekleri alıyoruz. İdrar, kan, saç örnekleri. Hükümetlere önerim ‘doku bankası’ oluşturmaları. Türkiye bunu rahatlıkla yapabilir.”