Çernobil’in radyasyonu 'Süper Güç' oldu: Sokak köpekleri zehirli ortamda yaşayabiliyor!

Çernobil Nükleer Santrali’nin 4 numaralı reaktöründe 28 Nisan 1986’da meydana gelen patlama, tarihin en büyük nükleer felaketlerinden biri olarak kayıtlara geçti. Kazadan sonraki haftalarda onlarca insan hayatını kaybederken, yaklaşık 350 bin kişi de bölgeden tahliye edildi. Ancak geride kalan evcil hayvanlar, özellikle de köpekler, radyoaktif ortamda nesiller boyunca yaşamlarını sürdürdü ve bu olağanüstü şartlara genetik düzeyde uyum geliştirdi.

RADYASYONA KARŞI GENETİK UYUM

Columbia Üniversitesi Çevre Sağlığı Uzmanı Norman J. Kleiman önderliğinde yapılan yeni bir araştırmada, Çernobil Yasak Bölgesi’nde (CEZ) yaşayan 116 sokak köpeğinden alınan kan örnekleri incelendi. Araştırma, Mart 2023’te Canine Medicine and Genetics dergisinde yayımlanarak bilim dünyasıyla paylaşıldı. Bilim insanları, bu köpeklerin genomunda belirli bölgelerin çevresel kirlilikle ilişkili olarak farklılaştığını keşfetti. Toplam 52 genin, nükleer santral çevresindeki toksik koşullara uyum sağlamaya yardımcı olabileceği düşünülüyor. Bu durum, radyasyonun yanı sıra çeşitli kimyasal ve toksik maddelere maruz kalan köpeklerin hayatta kalma stratejilerini genetik olarak şekillendirdiğini ortaya koyuyor.

KÖKEN VE TARİHSEL ARKA PLAN

Bölgede yaşayan sokak köpeklerinin, tahliye sırasında geride bırakılan evcil hayvanların neslinden geldiği tahmin ediliyor. Yıllar boyunca yüksek radyasyon seviyelerine, kirli su kaynaklarına ve yetersiz beslenme koşullarına rağmen hayatta kalmayı başaran bu canlılar, müthiş bir adaptasyon örneği sergiledi. Böylelikle felaketin insan dışı tanıkları olan köpekler, doğanın kendini yenileme ve değişen şartlara uyum sağlama kapasitesini gözler önüne seriyor.

FARKLI CANLILARDA BENZER DURUM

Çernobil bölgesindeki adaptasyon süreci yalnızca köpeklerle sınırlı değil. Daha önce yapılan araştırmalar, bölgedeki kurtların da radyasyona karşı beklenenden daha dayanıklı olduğunu göstermişti. Ayrıca toprakta yaşayan nematodlar üzerinde yapılan incelemelerde, yüksek radyasyon seviyelerine rağmen bu küçük canlıların genomlarında ciddi hasar tespit edilmedi. Bu durum, bazı türlerin radyasyonun olumsuz etkilerine karşı beklenmedik bir direnç geliştirebileceğine işaret ediyor.

GELECEK ARAŞTIRMALAR VE ÖNEMİ

Uzmanlar, bu tür çalışmaların gelecekte nükleer kazalar veya radyoaktif sızıntılar sonrasında ekosistemlerin nasıl şekilleneceğini anlamak için kritik öneme sahip olduğunu vurguluyor. Columbia Üniversitesi’nden Dr. Sophia Tintor, “Çernobil felaketi anlaşılması güç bir trajedi olsa da bu tür araştırmalar, hangi canlıların ani ve şiddetli çevresel değişimlere karşı dayanıklı kalabileceğini anlamamızı sağlayabilir” diyor. Bu sayede, çevresel stres faktörlerinin evrimsel süreçleri nasıl yönlendirdiğine dair daha net bir tablo elde edilebilir.