Bazı hayvanlar neden birbirine hediye verir?

Hediyeleşmenin insanlara özgü olduğu düşünülebilir ama birçok hayvan türünün de eşine ve arkadaşına bu jesti yaptığı anlaşıldı.

Aldığınız bir hediyeyi açarken hayal kırıklığına uğradıysanız, en azından dişi bir akrep sineği olmadığınıza şükredebilirsiniz.

Öyle olsaydınız, yılbaşında dört gözle bekleyeceğiniz en iyi şey hayatınızın aşkından bir tükürük topu olurdu. Ancak hayal kırıklığına uğramaktan ziyade dişi akrep sinekleri, taliplerini onlarla çiftleşme fırsatıyla ödüllendirerek lezzetli jestin tadını çıkarırlar.

Erkeğin kur yapma ve çiftleşme sırasında dişiye doyurucu bir lokma sunduğu evlilik hediyesi verme davranışı, salyangozlar, solucanlar ve kalamarlar gibi çeşitli türlerde gözlemlendi.

Kuşların da hediye vermekten hoşlandığı biliniyor; erkek büyük örümcek kuşları, eşlerini etkilemek için küçük yaratıkları dikenlere ve dallara saplar ve kur yapma sırasında hediye olarak sunar.

Ancak, bu fenomen en çok böcekler ve araknidler arasında yaygın.

Örneğin, altı benekli güvelerin erkekleri, dişilerine spermleriyle siyanür verir. Bazı örümcek türleri de potansiyel eşlerine sundukları ipeğe sarılı avlarını daha çekici hale getirmek için kimyasallar ekler.

Dişi reddederse, erkek hediyeyi tekrar sunmadan önce daha fazla sarmalar.

Bazen erkekler, düşük kaliteli avları, hatta az, yarısı yenmiş lokmaları sararak dişileri kandırmaya çalışırlar.

Dişi, düşünceli bir hediye sandığı paketi açmakla meşgulken, erkek onunla çiftleşir ve farkına varmadan kaçar.

Bir araştırmaya göre, pisauridae familyasından bazı örümcek türlerinin verdiği hediyelerin yüzde 70'i sahte.

Kanada'daki Toronto Üniversitesi'nde davranışsal ekolojist Darryl Gwynne, "Erkeklerin hile yapmaya çalıştığını görüyoruz. Bayat, kurumuş bir cırcır böceği bacağı gibi şeyleri paketleyip sunabilirler" diyor

Diğer böceklerin de hediyeleri esirgediği biliniyor.

Gwynne, "İlkbaharda evimin yolunun aşağısında erkek oynak sineklerinin nehre uçup su böceklerini yakaladığı çok güzel bir olay yaşanıyor" diyor

"Avı getiriyorlar ve dişiler bunun için yarışıyor çünkü yumurtalarını üretmek için bu besine ihtiyaçları var. Bir keresinde, bir erkeğin söğüt ağacı tüyüyle gelip onu sunmaya çalıştığını gördüm" diye ekliyor.

Değersiz bir hediye sunmak kısa vadede erkeğe fayda sağlasa da, dişi hediyesini açıp aldatıldığını anladığında onu reddeder.

Bu, erkeğin onunla yalnızca kısa bir süre çiftleşebileceği anlamına gelir. Dişi böcekler genellikle birkaç aday ile çiftleştiğinden, sahtekar erkeğin sperminin yumurtalarını dölleme olasılığı daha düşüktü, bu da uzun vadede kaybedeceği anlamına gelir.

Adaçayı cırcır böceğinin erkeği çiftleşme sırasında, dişinin arka kanatlarını kemirmesine, hatta hemolenfini (böcekler için kana eşdeğer sıvı) emmesine izin verir.

Bir araştırmaya göre, erkekler bu "aşk ısırığını" bir kez atlattıktan sonra, başka bir eş bulma şansları düşüktür çünkü romantizmi sürdürmek için enerjileri kalmaz.

Diğer yandan erkek kızıl sırtlı örümcek, çiftleşme sırasında dişinin çenesine doğru geri takla atar ve tamamen tükenene kadar dişinin karnının ucunu çiğnemesine izin verir.

Gwynne, bu hareket erkek örümceğin sonunu getirse de çiftleşme süresini uzatarak yavru sayısını artırdığını söylüyor.

Çin'in Jiangsu Tarım Bilimleri Akademisi'nden böcek bilimci Chufei Tang ve meslektaşları, 2022 yılında 99 milyon yıllık kehribarda saklanmış bir böcek hediyesini keşfettiler.

Antik kehribarın içinde, Alavesia cinsinden bir erkek sinek, bacaklarının arasında mukustan yapılmış boş, köpüklü bir balon tutarken bulundu.

Tüm bu örnekler, erkeklerin dişileri çiftleşmeye ikna etmek için verdiği evlilik hediyelerini temsil ediyor.

Çoğu zaman, hediyelerin besin değerinin olması dişinin de yararınadır.

Ancak bazen hayvanların sadece alıcıyı memnun etmek için hediye verdiği de biliniyor..

Örneğin, yunusların insanlara yılan balığı, ton balığı ve ahtapot gibi yiyecekler hediye ettiği biliniyor..

İngiltere'deki Cambridge Üniversitesi'nde karşılaştırmalı bilişsellik profesörü Nicola Clayton, "Kargalardan ceviz, zeytin, bira kapağı ve şarap mantarı gibi hediyeler aldım" diyor.

"Vejetaryen olduğum için bana ölmüş hayvan vermedikleri için mutluyum. Bir mücevher parçasını tercih ederim."

Karga familyasından Avrasya alakargaları da sadece vermenin verdiği mutluluğu yaşamak için eşlerine hediye veriyor gibi görünüyor.

Clayton ve ekibinin yaptığı bir deneyde, erkek alakargalar, eşlerini güve veya solucan yerken izledi. Eşine sulu bir lokma verme fırsatı verildiğinde, eşine farklı bir yiyecek sunmayı seçti.

Başka bir deyişle, erkekler dişilerin hep aynı şeyden ziyade yeni bir şey yemeyi tercih edeceğini anladı.

Clayton, "Alakargalar, eşlerinin ne istediğini biliyor gibiydi ve kendilerinin ne istediğinden bağımsız olarak, doğru türden hediyeyi verebiliyordu" diyor.

DNA'sının neredeyse yüzde 99'unu insanlarla paylaşan bonobolar arasında da özverili hediye verme davranışı yaygın.

2013'te yapılan bir araştırma, bonoboların tıpkı insanlar gibi bazen yabancılara görünürde hayır amaçlı hediye verdiğini buldu.

Bonobolar elma ve muz gibi yiyeceklerini, grupları dışındaki diğer bonobolarla paylaşmayı seçti, hatta yabancılarla etkileşime girebilmek için kendi yiyeceklerinden vazgeçti.

Tüm bunlar akla hayvanların neden birbirine hediye verdiği sorusunu getiriyor.

Davranışın farklı türler arasında defalarca evrimleşmiş olması, hem erkeklerin hem de dişilerin üreme şansını artırdığını düşündürüyor.

Bu, böcekler ve araknidler söz konusu olduğunda, eğer hile yapılmıyorsa, kesinlikle doğru görünüyor.

Gwynne, "Erkek ona yemek verirken dişi de üreme imkanına erişim sağlıyor" diyor.

Kulağa romantik gelmiyor olabilir ancak farklı hayvanlar için durum tam olarak böyle olmayabilir.

Clayton, "Böceklerin dünyasında erkek, dişiyle çiftleşebilmek için hediye verir, ancak alakargalarda ömür boyu eş olurlar, bu yüzden bu bir rüşvet değil, bir hediyedir" diyor ve ekliyor:

"Alakargalar oldukça zeki, uzun ömürlü hayvanlardır ve bildiğiniz gibi, bir ilişki kurmaya kıyasla bunu uzun yıllar boyunca sürdürmek çok daha zordur. Bu yüzden hediyeler bir takdir göstergesidir."

Bu yüzden Avrasya alakargaları gibi türler için hediyeleşmenin arkasındaki temel motivasyon insanlarla aynı olabilir: En yakınımızdakilerle sosyal bağları güçlendirmek.