Araştırma: Beyinde yaşlanmanın 'sıcak noktası' keşfedildi

Allen Enstitüsü'ndeki araştırmacılar fareler üzerinde yaptıkları bir çalışmada, özellikle belirli bir “sıcak noktada” yaşla birlikte “büyük değişiklikler” gösteren belirli hücreleri tespit etti.

Çalışmanın ortak yazarı ve Seattle'daki Allen Beyin Bilimi Enstitüsü'nün direktörü Hongkui Zeng “Beynimiz farklı işlevleri yerine getiren binlerce hücre türünden oluşur. Çalışmamız, farklı hücre tiplerinin yaşlanma sürecine karşı farklı şekilde duyarlı olduğunu gösteriyor” dedi.

Araştırmacılar, genç farelerden (2 aylık) ve yaşlı farelerden (18 aylık) alınan 1,2 milyondan fazla beyin hücresini analiz etmek için RNA dizileme ve beyin haritalama araçlarını kullandılar. 

Araştırmacılar, 18 aylık farelerin kabaca “geç orta yaşlı bir insana” eşdeğer olduğunu belirtti.

Zeng'e göre, araştırmacılar hücreleri 847 farklı tipte gruplandırdı ve ayrıca yaşlanmayla birlikte değişen yaklaşık 2 bin 500 gen belirledi. Yaşlanmayla bağlantılı olan hücreler enflamasyonda artış ve “nöronal fonksiyonda” azalma gösterdi.

Zeng, “Bu genlerdeki değişiklikler, birçok nöronal ve glial hücre tipinde bozulmuş nöronal yapı ve işlevin yanı sıra beynin bağışıklık ve vasküler (kan damarı) hücre tiplerinde artan bağışıklık tepkisi ve iltihaplanmaya işaret etmektedir” açıklamasında bulundu. 

Araştırmacılar, en büyük değişiklikleri yaşayan hücrelerin, beynin gıda alımı, enerji dengesi ve metabolizma ile bağlantılı kısmı olan hipotalamustaki hücreler olduğunu belirtti.

“YAŞLANMA İÇİN BİR SICAK NOKTA”

Bunun, bu bölgenin “yaşlanma için bir sıcak nokta” olduğunu ve diyet, yaşam tarzı faktörleri, beyin yaşlanması ve yaşa bağlı bilişsel bozukluk riski arasında bir bağlantı olabileceğini düşündürdüğünü belirten Zeng, şunları kaydetti:

“Yaşlanma birçok beyin hastalığı için en önemli risk faktörüdür. Çalışmadan elde edilen bulgular, sağlıklı bir yaşam tarzı sürdürmenin, sağlıklı bir metabolik durumu teşvik etmenin ve vücutta ve beyinde iltihaplanmayı azaltmanın yaşlanma sürecini yavaşlatabileceği veya geciktirebileceği ve yaşlanmayla ilişkili beyin hastalıkları riskini azaltabileceği fikrini güçlendirmektedir.”

Araştırmacılara göre bu keşif, bu hücrelerin işlevini iyileştirmek ve nörodejeneratif hastalıkları önlemeye yardımcı olmak için yaşla ilgili yeni tedavilere yol açabilir.

“BİRÇOK BEYİN HASTALIĞI İÇİN EN ÖNEMLİ RİSK”

Zeng, “Yaşlanma birçok beyin hastalığı için en önemli risk faktörüdür. Çalışmamız, hangi beyin hücresi tiplerinin yaşlanmadan en çok etkilenebileceğine dair oldukça detaylı bir genetik harita sunmakta ve yaşlanmaya bağlı beyin hastalıkları için yeni tedaviler geliştirmek üzere yeni gen ve hücre hedefleri önermektedir” ifadelerini kullandı.

Çalışmanın bazı sınırlamaları olduğunu belirten Zeng, “Çalışmamızın ana sınırlaması, bulguların korelasyonel olmasıdır. Belirli hücre tiplerinde gözlemlenen gen ifadesi değişikliklerinin beyin yaşlanmasına neden olup olmadığını henüz bilmiyoruz. Çalışmamız ayrıntılı bir genetik harita ve hücre hedefleri sağlayarak zemin hazırlıyor” diye konuştu.

Zeng, hücrelerin yaşlanmadaki rollerini araştırmak ve değişikliklerin tersine çevrilmesinin yaşlanma sürecini geciktirip geciktiremeyeceğini belirlemek için gelecekteki çalışmalar için çağrıda bulundu.