24 Ekim Dünya Çocuk Felci Günü: Çocuk felci nedir, nasıl yayılır?

Bu haber BBC Türkçe'de ilk olarak 24 Haziran 2022'de yayımlanmıştı.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), 24 Ekim'i, ilk çocuk felci aşısını bulan ABD'li doktor ve bakteriyolog Jonas Edward Salk'ı da anmak için Dünya Çocuk Felci Günü ilan etmişti. WHO, Dünya Çocuk Felci Günü'yle her yıl, çocuklara yönelik aşı farkındalığını oluşturmak ve hastalıkla mücadelenin önemine dikkat çekmek istiyor.

ÇOCUK FELCİ NEDİR VE NASIL YAYILIR?

Çocuk felci (polio), virüsü taşıyan bir kişinin dışkısına temas yoluyla ya da öksürük ve hapşırma sırasında dökülen parçacıklarla bulaşan ciddi bir enfeksiyon.

Virüs çoğunlukla beş yaşın altındaki çocukları etkiliyor.

Enfeksiyonun bulaştığı insanların çoğunluğu herhangi bir semptom göstermiyor ancak bazılarında şu şikayetler görülebiliyor:

• Yüksek ateş
• Boğaz ağrısı
• Baş ağrısı
• Mide ağrısı
• Kaslarda ağrı
• Mide bulantısı

Enfeksiyonun görüldüğü kişilerin yüzde biri ile binde biri arasında değişen oranlarda, çocuk felci virüsünün sinir sistemine saldırması sonucunda bacaklara felç inmesi gibi ciddi rahatsızlıklar söz konusu olabiliyor.

Bu tip felç çoğunlukla geçici oluyor ve zamanla hareket etme yetisi geri kazanılabiliyor.

Ancak çocuk felci virüsünün nefes almak için kullanılan kasları etkilemesi durumunda hayati risk taşıyan rahatsızlıklar da görülebiliyor.

ÇOCUK FELCİ AŞISI KAÇ YAŞINDAYKEN YAPILIYOR?

İngiltere'de geçmişte damla olarak kullanılan ve hayli etkin olduğu düşünülen çocuk felci aşısı kullanılıyordu. Daha sonra aşı formuna geçildi.

İlk çocuk felci aşısı bir bebeğe sekiz haftalıkken yapılırken, rutin çocukluk aşıları kapsamında 14 yaşına dek dört doz aşı daha uygulanıyor.

Çocuk felcine karşı bağışıklık kazanılması için bu aşıların tümünün olunması gerekiyor.

Türkiye'de Sağlık Bakanlığı aşı takvimine göre, çocuk felci aşısı; difteri, boğmaca, tetanoz, polio (çocuk felci) ve Hib menenjitine karşı koruyan DaBT-IPA-Hib (beşli karma aşı) halinde, bebeklikte 2, 4, 6 aylıkken yapılıyor ve 18 ve 48 aylıkken de pekiştirme aşıları şeklinde uygulanıyor.

ÇOCUKLARINIZI NASIL KORUYABİLİRSİNİZ?

Öncelikle çocuklarınızın aşı kartlarına bakarak herhangi bir aşılarının eksik olup olmadığını kontrol etmeniz gerekiyor.

Eğer eksik bir aşı söz konusuysa aile hekiminize başvurmanız tavsiye ediliyor.

Sağlık yetkilileri, bebeklere yapılan ilk üç doz aşının çocuk felcine karşı kuvvetli bir koruma sağladığını söylüyor.

Ancak Haziran ayı itibarıyla Londra'da ilk üç dozun tamamını yaptıranların oranı yüzde 86. Ülke genelinde ise bu oranın yüzde 92 olduğu belirtiliyor.

2020/21 rakamlarına bakıldığında, Londra'da beş yaşındaki 34 bin çocuğun dördüncü doz çocuk felci aşılarını olmadıkları görülüyor.

ÇOCUK FELCİ DÜNYA GENELİNDE BİR SORUN MU?

1988 yılından bu yana çocuk felci vakalarının sayısında yüzde 99 oranında bir düşüş yaşandı.

Çocuk felci vakalarının sayısı 1988'de 350 bin iken 2019'da bu sayı 175'e düştü.

Asya dışındaki tüm kıtaların çocuk felcinden temizlendiği açıklandı. İngiltere'de çocuk felci vakası daha önce en son 1984 yılında görülmüştü.

Virüse halen Afganistan ve Pakistan gibi aşının herkese ulaştırılmasının mümkün olmadığı ülkelerde rastlanıyor.

WHO'ya göre, 2020 yılında dünya genelinde bebeklerin yüzde 83'üne çocuk felci aşısının ilk üç dozu yapılmış durumda.

Son 10 yılda dünya genelinde ağızdan damla olarak verilen çocuk felci aşısından 10 milyar doz tatbik edildi.

Aynı dönemde damla aşı uygulaması olmasaydı 6,5 milyonu aşkın çocuk polyovirüs nedeniyle felç olabilirdi.

ÇOCUK FELCİ NEDEN 'GERİ DÖNDÜ'?

İngiltere'de her yıl kanalizasyonlardan toplanan örneklerde çok düşük sayıda çocuk felci virüsü tespit ediliyordu. Ancak şimdi ilk kez birkaç ay zarfında defalarca genetik bağlantılı virüslere rastlandı.

Londra'da tespit edilen çocuk felci virüsünün muhtemelen yakın geçmişte çocuk felci aşısı yaptırmış birinden yayıldığı sanılıyor.