Zemini yarılan, duvarları çatlayan evlerinde yıllardır korku içinde yaşıyorlar: 'Ailemin ve hayvanlarımın hayatından endişe duyuyorum'

Afyonkarahisar'da 3 Şubat 2002'de meydana gelen 6.0 ile 6.3 büyüklüğündeki depremler Çay, Sultandağı ve Bolvadin ilçelerinde yıkıma neden oldu. Depremde 42 kişi yaşamını yitirdi, onlarca bina hasar aldı.

Kayıtlara 'Çay depremleri' olarak geçen felaketin ardından Bolvadin ilçesinde yarıklar oluştu, yüzey deformasyonları görüldü. İlçeye bağlı Dipevler köyü bölgesinde, bunlara ek olarak yerleşim alanları ile evlerde çatlaklar oluştu.

Dipevler'deki birçok evin duvarında, kolonlarında ve zemininde derin çatlaklar ortaya çıktı. Köy sakinlerinin yaşadığı tedirginlik ise Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından iyice arttı.

'DUVARLARIM YARILIYOR'

İsmail Aykuş, evlerindeki çatlakların gün gün arttığını, hatta bazı bölgelerde yıkımlar yaşandığını söyledi. Aykuş, "Buradan fay hattı geçiyor. Evim depremden zarar gördü, duvarlarım yarılıyor. Yarıklardan böcek ve yılanlar giriyor. Hayvan barınağım depremden zarar gördü. Hayvanlarım içerisinde duramıyor, ailemin ve hayvanlarımın hayatından endişe duyuyorum, korku ve tedirginlikle yaşıyoruz. Yetkililerden çözüm bulmalarını istiyoruz" dedi.

'BİNA, SAĞ TARAFA YATTI'

Ramazan Aykuş da son günlerde zeminde artan kaymalar nedeniyle büyük korku yaşadıklarını belirterek, "Fay hattı geçtiği için bina çatladı. 7-8 santim açıklık var. Bina, sağ tarafa yattı, çatlıyor. Ben yapıyorum ama tekrar açılıyor. Arkadan gelen fay hattı bu şekilde devam ediyor. Yarıkları kapatıyorum, destek için beton atıyorum fakat geri çatlıyor" diye konuştu.

Yüksel Aykuş ise ev ve besihanesinin duvar ve kolonlarında kaymadan dolayı derin çatlaklar oluştuğunu anlatarak, şöyle dedi:

"Komşumuzdan gelen fay hattı, bizim buraya da uğradı. Bizim evimizde de yarıklar devam ediyor. Havyanların ahırı düzdü, buraya kaç sefer yama yaptım. Duvar kaydığı için içini ve dışını onarmak zorunda kaldım. 'Durdurabilir miyim' diye kalıp döküp, beton attım. Şimdilik bu şekilde durdu."

'BOLVADİN, CİDDİ RİSK ALTINDA'

AKÜ Deprem Uygulama ve Araştırma Merkezi (DUAM) Müdürü Prof. Dr. Çağlar Özkaymak ise bu deformasyonların 6.5 büyüklüğüne kadar deprem üretme potansiyeli olan Bolvadin Fayı üzerinde geliştiğine dikkat çekti.

Bölgede 6.8 büyüklüğüne kadar deprem üretme potansiyelleri olan Büyük Karabağ Fayı, Sultandağı Fayı, Yunak Fay Zonu, Işıklar Fay Zonu ve Çobanlar Fay Zonu gibi diri fayların bulunduğunu söyleyen Prof. Dr. Özkaymak, olası bir depremde ilk yıkılacak binaların Bolvadin yerleşim alanı içerisinde, fay üzerinde inşa edilen binalar olacağını vurguladı.

Prof. Dr. Özkaymak, Bolvadin Fayı üzerinde yıkıcı deprem olmaksızın gelişen yüzey deformasyonları nedeniyle başta Dipevler köyü olmak üzere bölgede çok sayıda hasar görmüş bina bulunduğunu söyledi.

Yıkıcı bir depremde Bolvadin'in ciddi risk altında olduğunu anlatan Prof. Dr. Özkaymak, gerekli tedbirlerin ivedilikle alınması gerektiğine dikkati çekti.

'DEPREM ÜRETME POTANSİYELİ OLAN BİR FAY'

Bolvadin Fayı'nın hemen güneyinde 3 Şubat 2002 tarihinde 6.3 ve 6.0 büyüklüğünde yıkıcı depremler meydana geldiğini hatırlatan Prof. Dr. Özkaymak, "Bolvadin Fayı üzerinde meydana gelen deformasyonları, AKÜ DUAM Müdür Yardımcısı Prof. Dr. İbrahim Tiryakioğlu ile beraber yaklaşık 10 yıldır takip edip, inceliyoruz. Afyon Akşehir grabeni içerisinde bizim yaptığımız çalışmalara göre; Bolvadin Fayı, kuzeydoğu-güneybatı uzanımlı, yaklaşık 16 kilometre uzunluğunda, eğim atımlı normal bir fay. Bu fay, uzunluğuna bağlı olarak 6.5 büyüklüğüne kadar deprem üretme potansiyeli olan bir faydır. Bolvadin Fayı, kuzeydoğuda dağlık alan içerisinde devam eder, Dipevler'in altından geçerek Kale Mahallesi'nde yeni mezarlık güneyinden Bolvadin yerleşim alanına girer ve bu noktadan sonra birkaç kola ayrılarak çatallanır. En güneydeki kol, mezarlık üzerinden Akçan Parkı'na, oradan da Bolvadin- Çay kara yolunu keserek, ova içerisine doğru devam eder. Kuzey kolun uzanımı ise Bolvadin kent merkezine doğrudur. Bu fayın hareketleri ile Eber Gölü'nün üzerinde yer aldığı güneydoğu blok, zaman içerisinde çökmektedir" dedi.

'BİNALARIN TEMELLERİNDE ÇATLAKLARI GÖRÜYORUZ'

Prof. Dr. Özkaymak, şöyle konuştu:

• "Elde ettiğimiz veriler, Bolvadin Fayı'nın üzerinde gelişen yüzey deformasyonlarının çizgisel gidişli, yer yer 1 metreye, 1,5 ila 2 metreye varan genişlikte ve yer yer 3 ila 4 metreye varan derinliklerde yarıklar ve çatlaklar şeklinde geliştiğini gösterdi. Bugün, bu deformasyonlar giderek arttı ve uzunluğu 8 kilometreye kadar ulaştı. Jeodezik ölçümlerimize göre; deformasyonun hızı yılda ortalama 9 santim civarında. Fayın ayırdığı iki bloktan güneydoğuda olanı yılda ortalama 9 santim civarında çöküyor. Yüzey deformasyonları, Bolvadin Fayı üzerinde meydana geldiği için; yerleşim alanında çok sayıda bina, deformasyonların üzerinde yer almakta.
• Bolvadin yerleşim alanının altyapı sistemleri ve 100'den fazla bina, bu deformasyonlardan etkilenmektedir. Bu binalarda çok fazla deformasyonlar meydana gelmeye başladı. Bu binaların büyük kısmı, şu an oturulamaz halde. Özellikle binaların duvarları ve temellerinde çatlakları görüyoruz. Bazı binaların eğimlendiğini görüyoruz. Bu binalar, bu bölgede meydana gelebilecek yıkıcı depremler sırasında ilk yıkılacak binalardandır."

'TÜRKİYE DİRİ FAY HARİTASI GÜNCELLENMELİ'

Türkiye diri fay haritasının 2011 yılında güncellendiğini, buna göre Bolvadin Fayı'nın 7 kilometre uzunluğunda haritalandırıldığını aktaran Prof. Dr. Özkaymak, çalışmalar sonucu Bolvadin Fayı'nın 16 kilometre uzunluğunda olduğunu tespit ettiklerini kaydetti.

Türkiye diri fay haritasının güncellenmesi gerektiğine vurgu yapan Prof. Dr. Özkaymak, "En son 2011 yılında güncellenen Türkiye diri fay haritası Afyon paftasına baktığımızda; Bolvadin yerleşim alanının etrafında Büyük Karabağ Fayı, Çukurca Fayı, Sultandağı Fayı gibi 6.8 büyüklüğünde deprem üretme potansiyeli olan çok sayıda diri fay olduğunu görüyoruz. Bu faylar üzerinde meydana gelebilecek herhangi bir yıkıcı deprem, Bolvadin merkezinde de şiddetli şekilde hissedilecektir" dedi.