Türkiye'nin kömürden çıkış haritası: Kirleten ödesin

Glasgow’da başlayan COP26 İklim Zirvesi sürerken çevre kuruluşları “Karbon Nötr Türkiye Yolunda İlk Adım: Kömürden Çıkış 2030” raporunu açıkladı. Rapora göre mevcut kömür teşviklerinin kaldırılması ve “kirleten öder” ilkesi çerçevesinde karbon emisyonunun fiyatlandırılması ile en geç 2030 yılına kadar sera gazı emisyonlarının yaklaşık yarısına sebep olan kömürden çıkış mümkün.

‘YENİLENEBİLİR ENERJİ ARTMALI’

Rapordaki dikkat çekici tespitler:

- Kömür maliyetlerinin “kirleticiler” yani termik santral işletmecileri tarafından yüklenilmesi ve kömür teşviklerinin kaldırılması durumunda elektrik üretimi için kömür kullanımı akılcı bir tercih olmaktan çıkacak ve 2028 yılı itibarıyla ithal kömürden, 2029 yılı itibarıyla ise yerli kömürden çıkış doğal seyrinde gerçekleşecek. 

- Kömürden çıkış senaryosunda, 2021’e kıyasla elektrik sektörü kaynaklı karbon emisyonları 2035 yılında yüzde 82.8 azalacak. Bu durum Türkiye’nin iklim hedeflerine ulaşmasını mümkün hale getirecek. Mevcut durum senaryosunda ise 2053 karbon nötr hedefine ulaşmak çok zor.

- Mevcut durum senaryosunda yenilenebilir enerjinin payı 2035’te yüzde 49.4’te, yerli kaynak oranı ise yüzde 59’da kalıyor. Kömürden çıkış senaryosunda ise rüzgâr ve güneş enerjisi artacak; elektrik üretiminde tamamı yerli ve yenilenebilir enerjinin payı 2035’te iki kata çıkarak yüzde 73.6 olacak. 

ORTAK ÇAĞRI: VAZGEÇİN KAÇINILMAZ...

Kömürün Ötesinde Avrupa oluşumunun kampanyacısı Duygu Kutluay, “Küresel sıcaklık artışını 1.5 derece ile sınırlandırmak için yapılması gereken en etkili ve kolay adım kömürden vazgeçmek” dedi. Avrupa İklim Eylem Ağı’nın Türkiye İklim ve Enerji Politikaları Koordinatörü Özlem Katısöz de “Küresel iklim gündemi, yeni santral kurulum maliyetleri, kömüre finansmanın durması gibi gelişmelerle kömürü geride bırakmak ve yenilenebilir kaynaklara hızlı bir geçiş kaçınılmaz hale geliyor” diye konuştu. 

MUHTAÇ DEĞİL

Greenpeace Akdeniz  İklim ve Enerji Proje Sorumlusu Onur Akgül ise “Bu rapor, Türkiye’nin, elektrik üretiminde kömüre muhtaç olduğu iddiasını çürütüyor ve kömürden çıkış için uygulanabilir bir süreç öneriyor” ifadelerini kullandı.

YEŞİL YATIRIMLAR ŞART

WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı) Genel Müdürü Aslı Pasinli özetle şöyle konuştu: “Türkiye’de kömürden elektrik üretimi iklim değişikliğiyle mücadelemizin önünde büyük bir engel olmasının yanında doğa, halk sağlığı ve kamu bütçesi üzerinde de ciddi bir yük oluşturuyor. Karbon nötr, iklime dirençli ve kimsenin geride bırakılmadığı bir gelecek için yeşil yatırımların desteklendiği, kömür başta olmak üzere kirli teknolojilerin terk edildiği yeni bir ekonomik yaklaşıma ihtiyaç var.”

ÜÇ SENARYO

Raporda, 2021-2035 dönemini kapsayan “mevcut durum”, “kömürden çıkış”, “nükleersiz kömürden çıkış” başlıklarında 3 senaryo oluşturularak Türkiye’nin kömürden çıkış olanakları incelendi.

• 2030’a kadar kömürden çıkışta nükleerin bir avantajı yok. Nükleer enerjinin yüksek maliyeti ve barındırdığı riskler de dikkate alındığında Türkiye’nin nükleer enerji politikalarını yeniden gözden geçirmesi gerekiyor. 
• Kömürden çıkış planının, kömür bölgelerindeki çalışanları ve yöre sakinlerini mağdur etmemesi için ‘Adil Geçiş Mekanizması’ içermesi gerekiyor.