O gün İzmir'de Türk kadını, ilk kez erkeklerle beraber film izledi...

27 Temmuz 1923 tarihinde, Gazi ve Latife Hanım’ın İzmir’i ziyaretlerinde, iki önemli ilk gerçekleşmiştir. Bunların ilki, sinema tarihinde önemli bir yer tutar. Modern Türk sinemacılığımızın kurucusu olan Cemil Bey, eşi Sabahat Hanım’la birlikte birkaç kez Gazi Mustafa Kemal Paşa’yı Uşakizade Köşkü’nde ziyaret etmişlerdir. Sinema sanatına büyük önem veren Gazi, bu çiftin sinemacılık işini sürdürmelerini özellikle istemiş ve destek vermiştir. Bu ziyaretlerden birinde, Cemil Bey, Gazi ve eşini kendi sinemasına davet etmiştir. Cemil Bey, İzmir’de bir ilkin yaşandığı o günü şöyle anlatmıştır:

“Bu ziyaretimde kendisine cephe filmlerinin son kısmını getirdiğimi arzu ederlerse gösterebileceğimi söyledim. Ama bahçedeki uydurma perdede filmler istenildiği gibi güzel görünmüyordu, bu defa benim işlettiğim Ankara Sineması’na şeref verirlerse daha iyi seyredebileceklerini, ayrıca bazı ilave filmler de gösterip kendilerini memnun etmeye çalışacağımı söyledim. Hemen yaveri Muzaffer’i çağırdı. O günkü programı okuttu. Programdan bazı işleri iptal etti ve o gün saat üçte sinemaya gelebileceğini bildirdi. 

Ankara Sineması ise İkiçeşmelik yokuş başında idi. Gazi’nin otosu görününce kurbanlar kesiliyor, halk tekbir getiriyordu, kadınlar otoyu öpüyor, oto ancak elle yürütülüyordu. Gazi, sinemanın kapısında elimi sıktı, beraberce balkona çıktık, aşağıdaki salona baktı. Bana:

‘Cemil, neden kadın yok?’ dedi. Ben:

‘Paşam, kadınlara yalnız salı günü sinema gösteriyoruz’ dedim. Yaverini çağırıp:

‘Dışarıdaki kadınları içeri bırakın’ dedi. Salonu dolduran kadınlar Gazi’yi alkışlamaya başladılar.” 

Kadınlar kendisine dönmüş ve çılgınca alkışlamaya başlamışlardı, öyle ki bir türlü filme başlayamıyordum. Sonunda Şarlo’nun ‘Şarlo’nun İdam Mahkûmu’ adlı komedisiyle filme başladık.

Bu film Şarlo filmleri arasına en başarılısı sayılmaktaydı. Atatürk perdede cereyan eden olaylara o kadar çok güldü ki, beni çağırarak:

Cemil, hayatımda bu kadar güldüğümü hatırlamıyorum. Şunu bir defa daha seyretsek olmaz mı?  

Peki, tabii Paşam, istediğiniz kadar gösterebiliriz, dedim.

Bir daha Şarlo’yu izledikten sonra kendisinin bulunduğu cephe filmlerinin son kısmına geçtik.

O gün çok heyecanlı, coşkulu bir gün olmuştu. Film bittikten sonra yine aynı coşkun tezahürat arasında Ankara Sineması’ndan çıkarak arabalarına bindiler ve ayrıldılar.”

Evet, bu izlence ile, Gazi’nin kadın hakları konusunda bir düşüncesi de gerçekleşmiş oluyordu. Haftaya, Bedia Muvahhid’in ilk kez İzmir’de tiyatro sahnesine çıkışını anlatacağım. 

Ahmet Gürel
Atatürk Araştırmacısı