İzmir’de askeri ziyaretler

10 Nisan 1934 günü, Cumhurbaşkanı, Selçuk’a hareket etmiştir. Cumhurbaşkanı’nın Selçuk’a kadar trenle geleceği haberi kasabada büyük bir heyecan yaratmıştır. Cumhurbaşkanı’nı bir defa daha görmek isteyen Selçuk halkı yapılacak karşılamanın kusursuz olması için Kuşadası kaymakamı Abdullah Dilaver Bey’in kasabanın temiz ve düzenli olması emri üzerine, sıvası bozulmuş evler yeniden badanalanmış, temizlenmiş ve İstasyon’dan Cumhurbaşkanı’nın bineceği otomobile kadar olan yerlere halı döşemişlerdir.

O tarihte Selçuk Muhtarı olan Rıfat Baran, Cumhurbaşkanı’nın Selçuk’a gelişi ile ilgili anısını şöyle aktarmıştır:

“Kasabanın her tarafını temizledik, İstasyon önüne halılar serdik, bütün binaların yüzlerine badana vurduk. İstasyonun hemen önünde bulunan Bizanslılardan kalma su kemerleri badanasız kalmıştı, bunları da beyaza boyayalım mı, boyamayalım mı diye düşünürken, Nahiye müdürü Ethem Bey’in emri üzerine halktan birkaç kişi onları badanalayıverdi. Cumhurbaşkanı trenden inip ellerimizi sıktıktan sonra birden bire boyanmış su kemerlerine gözü takıldı. Dilaver Bey’e dönerek:

‘Bu ne Kaymakam Bey?’ Diye sordu. 

Kaymakam Dilaver Bey sıkılarak durumu izah etti. Etti fakat Cumhurbaşkanı eski eserlerin boyanmasına sinirlenmişti.

‘Kaymakam Bey, Kaymakam Bey, bu cehaletten ileri geliyor’ dedi. Dilaver Bey sustu, bu işte onun pek suçu yoktu.”

Cumhurbaşkanı’nın Selçuk’a gelişini gören ve o tarihlerde ilkokul öğrencisi olan Sami Tunç, o günü şöyle anlatmıştır:

“Tarihini tam olarak hatırlamıyorum. Bir şeye üzülmüş gibiydi Atatürk. Etrafına baktı, hemen o arada Selçuk’taki resmi veya o günü hazırlayan kişiler Atatürk’ün etrafına toplandılar. Atatürk onlara bir şey söylemeye çalışıyordu. Fakat tam benim önümde bulunan ve Atatürk’ün önünde halka haline gelmiş bulunan onun yüzüne doğru bakan kişilerin kulakları titrer biçimde onu dinlediklerini gördüm. Sonra Atatürk gitti, hemen arkasından öğrendim ki o gün bütün Romalılardan kalan su kemerleri badana yapılmış, Atatürk buna çok üzülmüş ve hemen bunların silinmesi gerektiğini ifade etmiştir. Millet tahta fırça ile ellerine geçirdikleri bezler ile birkaç gün önceden hazırladıkları badanaları ellerinden geldiği kadar silmeye çalıştılar. Hatta bugün bile o su kemerlerinde halen çıkmamış badana kalıntıları görülür.” Sami Tunç’un ifadelerine göre, Atatürk, Kuşadası’ndan dönünceye kadar su kemerlerinin temizlenmesini emretmiş ve uzun merdivenler bulunarak fırçalarla herkes kemerlerin ayaklarını temizlemişlerdir.

Onun  bu hassasiyeti, kültüre olan saygısını göstermektedir. Evet, günümüz yöneticilerine, Atatürk’ün şehircilik anlayışı, kültür eserlerine değer verişi örnek olsaydı, çarpık kentleşme yerine, kültür odaklı kentlere kavuşurduk... Onun özlemiyle, yarınlara umutla bakıyoruz.

29 Ocak 2023

Ahmet Gürel

Atatürk Araştırmacısı