İspanya'da aşırı sıcaklar nedeniyle zeytinyağı üretiminin düşmesi Türkiye'yi nasıl etkiler?

Batı Avrupa’da aşırı sıcaklar ve kuraklığın üretimi vurması nedeniyle zeytinyağı fiyatlarının artacağı uyarısı yapıldı.

BBC Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü'nün (FAO) Türkiye Temsilci Yardımcısı Ayşegül Selışık, Türkiye’nin kuraklıktan etkilenmediğini, İspanya ve İtalya’da rekoltenin düşmesinin Türkiye’nin ihracatı için avantaj yaratabileceğini söyledi.

YÜZDE 25'LİK ARTIŞ

İngiltere’nin en büyük süpermarketlerine zeytinyağı tedarik eden Acesur’un ihracat müdürü Miguel Colmenoro, 3-4 ay içinde fiyatların yüzde 20-25 oranında artabileceğini belirtti.

İspanya dünya zeytinyağının yaklaşık yarısını üretiyor.

Ancak İspanya, son haftalarda, aralarında diğer büyük zeytinyağı üreticileri İtalya ve Portekiz’in de bulunduğu bazı Batı Avrupa ülkeleri gibi aşırı sıcakların etkisi altında ve yağış alamıyor.

İspanya yılda yaklaşık 1,4 milyon ton zeytinyağı üretiyor. Ancak uzmanlar, bu yıl üretimin bir milyona düşeceğini öngörüyor.  Olumsuz hava koşullarının ağaçların susuz kalması nedeniyle gelecek yılın rekoltesini de etkilemesi bekleniyor.

Bu durum zeytinyağı fiyatlarını etkilemeye başladı. Emtia veri şirketi Mintec endeksine göre naturel sızma zeytinyağı Temmuz’da bir önceki aya göre yüzde 7,3 artarak bugüne kadarki en yüksek seviyesine ulaştı. Yıllık artış ise yüzde 14,2 oldu.

İtalya’nın zeytin rekoltesi de aşırı sıcaklar ve kuraklık nedeniyle düştü.

Bununla birlikte uzmanlar, Ukrayna tahılının ihracatına izin veren anlaşmayla zeytinyağı üzerindeki baskının bir ölçüde hafifleyeceğini belirtiyor.

Zeytinyağı fiyatlarında geçen yıldan beri süren artışta, Rusya’nın 24 Şubat'ta Ukrayna’yı işgale başlamasından sonra ayçiçek yağı yerine zeytinyağına yönelimin de önemli etkisi olduğu vurgulanıyor. Ukrayna dünyanın en büyük ayçiçek yağı ihracatçısıydı.

TÜRKİYE'DE DURUM

Türkiye zeytinyağı ihracatında miktar açısından dünya 12’ncisi, ihracattan elde edilen gelir açısından da 20’nci sırada yer alıyor. Türkiye’nin zeytinyağı ihracatı geçen yılın verilerine göre yaklaşık 71 milyon dolar.

FAO Türkiye Temsilci Yardımcısı Ayşegül Selışık, İspanya ve İtalya gibi ülkelerde kuraklık yüzünden rekoltenin düşmesinin Türkiye’nin ihracatı için bir avantaj olabileceğini söylüyor.

Saha gözlemlerine göre Türkiye’nin zeytinde bu yıl kuraklıktan etkilenmediğini belirten Selışık şöyle devam ediyor:

"Dünyada zeytinyağı üretimi ve ihracatının yarısından fazlası İspanya ve İtalya’ya ait. Türkiye’den alıp, işleyip ya da karıştırıp kendi markalarıyla satıyorlar. Türkiye’nin bence zeytinyağına ilişkin en büyük sıkıntısı da bu. Katma değeri yüksek markalı ürün maalesef satamıyor."

Türkiye'de verimde sıcaklık kaynaklı bir düşüş görünmediğini belirten Selışık, "Hatta belki de kışı soğuk geçirdiğimiz için yağışlar nedeniyle aksine bir durum bile söz konusu. Fiyatlarda 2020 yılından bu yana bir artış söz konusuydu. Ama bu sene üretim azalmaz, en azından normal çıkarsa, artış olursa bu fiyat artışı olmayacaktır diyebiliriz” diyor.

SELIŞIK: ÜRETİM GİRDİLERİ ÜÇ KAT ARTTI

Bunun Türkiye için bir avantaj olabileceğini belirten Selışık, "Sofralık zeytinde sıkıntımız olmadığı için kuyular dolu. Bu seneki verim de güzel. Böyle olunca biz belki ticari açıdan iyi durumda olabiliriz. İhracat artabilir diye umut edelim“ diyor.

Ayşegül Selışık, bu durumun ihracata olumlu yansıma olasılığına karşılık üretim maliyetlerinin arttığına dikkat çekiyor:

“İhracata olumlu yansıyacaktır. Ama çiftçiye nasıl yansıyacak derseniz, orada başka bir tartışma devreye girer. Verimde bir sorun olmazsa fiyatlar çok yükselmeyebilir ama geçen seneye göre girdi fiyatları üç katı arttığı için çiftçi açısından nasıl değerlendirilir burası tartışılır.