Haydarpaşa ve Sirkeci projelerinde son durum ne?

2010 yılında çıkan yangında hasar gördükten sonra kullanıma kapanan Haydarpaşa Garı’nın akıbetine ilişkin tartışmalar sürüyor.

Haydarpaşa ve Sirkeci gar alanları Ağustos ayında yapılan protokolle 29 yıllığına Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredildi.

Geçtiğimiz günlerde, Haydarpaşa’nın Sabancı Holding’e kiralanarak Galataport'a benzer bir alış veriş merkezi yapılacağı iddia edildi.

Sabancı Holding, bu iddiayı yalanladı.

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy da 31 Ekim’de Atatürk Kültür Merkezi’ndeki (AKM) basın toplantısında garın alış veriş merkezi yapılacağı iddialarını reddetti.

Ersoy, "Hem Haydarpaşa'da hem Sirkeci'de tren olacak, kültür ve sanat olacak, millet bahçesi olacak ama burada asla AVM ve otel olmayacak" dedi.

Birleşik Taşımacılık Çalışanları Sendikası (BTS) bu şekilde Haydarpaşa ve Sirkeci'nin tam kapasite çalışan bir gar işlevini yitireceğini söyleyerek projeye itiraz ediyor.

BTS, 17 Ekim'de Mimarlar Odası ile birlikte projeye karşı yürütmeyi durdurma ve iptal davası açtı.

'DEMİRYOLU VE TAŞIMACILIK DEVAM EDECEK'

Bakan Ersoy, “Haydarpaşa ve Sirkeci, Boğazın Birleştirici Gücü, Gar-Kültür-Sanat Projesi” kapsamında demir yolu ve tren taşımacılığının devam edeceğini söyledi:

"Öncelikle atıl durumdaki tescilli eski eser yapılar aslına uygun şekilde restore edilecek. Demir yolu taşımacılık faaliyetleri Haydarpaşa'da devam edecek. Çünkü demiryolu ve tren aslında buranın kültüründe var, 100 yıldır orası gar olarak kullanılıyor."

“Binalar restorasyon sonrasında arkeopark, arkeoloji müzesi, performans sanatları merkezi, kütüphane, tematik müze, sergi salonları, sanat ve tasarım atölyeleri olarak değerlendirilecek. Et ve Balık Kurumu binası performans sanatları merkezine dönüştürülecek.”

“Gar binasının alt katı gar personeli tarafından kullanılmaya devam edecek. Üst katlarında kütüphane ve sergi alanları oluşturulacak. Silo bölgeleri tematik müzeler ve sergi alanları olarak kullanılacak.”

Ersoy, Haydarpaşa ve Sirkeci'deki projeleri 2026 yılına kadar tamamlamayı hedeflediklerini söyledi.

Bakan Ersoy, Sirkeci Garı’ndaki atıl durumda olan tescilli yapılardan bir tanesinin, Avrupa Türk vatandaşlarının göçünün başlangıç noktasının Sirkeci olması sebebiyle Göç Müzesi yapılacağını söyledi.

Ayrıca hem Haydarpaşa hem de Sirkeci’de ‘kültür vadisi’ olarak planlanan bölgelerin Ekim 2026’da tamamlanacağını ve buraların ‘millet bahçesi’ olacağını belirtti.

PROTOKOL NE DİYOR?

Haydarpaşa Garı ve arazisi, Ağustos 2024’te Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile imzalanan protokolle 71,1 milyar TL karşılığında 29 yıllığına Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredildi.

Aynı şekilde Sirkeci Gar bölgesi de 9,5 milyar TL’ye Kültür ve Turizm Bakanlığı’na kiralandı.

Protokolde, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Sirkeci ve Haydarpaşa alanlarını, belirlenen tüzel kişilikler ve ortaklıklara ait kira sözleşmesi karşılığında kiralayabileceği belirtiliyor.

Ayrıca alanın kültürel amaçla değerlendirilmesi için hazırlanan projelerin uygulanmasında gerekli finansmanın, bakanlık ve proje ortaklarınca karşılanacağı ifade ediliyor.

'GAR İŞLEVİ SEMBOLİK KALACAK'

BTS, bölgenin gar işlevini yitireceğini ve tıpkı Haliç ve Galataport’ta olduğu gibi, özel sermayeye eliyle dönüştürüleceğini savunuyor.

Gelişmelerle ilgili 31 Ekim'de bir açıklama yayınlayan BTS, proje hakkında şu soruları sıraladı:

• Bakan Ersoy’un söylediğine göre, evet Haydarpaşa’ya tren gelecek ama tren sayıları eskisine göre aynı olacak mı?
• Tren bakım, park alanları ve manevra sahaları yer alacak mı?
• Hızlı tren sayıları artırılacak mı?
• Haydarpaşa ve Sirkeci’de çalışan, buradaki lojmanlarda çalışan demiryolculara neler olacak?

BTS'ye göre; Haydarpaşa ve Sirkeci'nin gar işlevi 'sembolik' olarak devam edecek ve tam kapasiteyle çalışan merkezi gar olma işlevini yitirecek, demiryolcular artık Haydarpaşa ve Sirkeci garlarında çalışamayacak.

Sendika açıklamada şu ifadeleri kullandı: "Söğütlüçeşme’de yapılan viyadük ve AVM projesi nedeniyle çok sayıda ağacı kesen, yeşil alanı yok eden ve kentsel yaşamı kaosa çevirenlerin Haydarpaşa’da millet bahçesi yapmak istemesi düşündürücüdür."

"Burada söz konusu olan kamu yararı değil kültür ve sanatı alet ederek emekçileri yerinden etmeye, mülküzleştirmeye yarayan ve sermayeye yeni alanlar açmaya çalışan bir dönüşüm girişimidir."

SABANCI HOLDİNG İDDİALARI YALANLADI

Gazete Duvar haber sitesi, 30 Ekim’de Haydarpaşa Gar binası ve arazisinin Sabancı Holding’e verileceği iddiasını gündeme taşıdı.

Haberde, henüz Kültür ve Turizm Bakanlığı ile kira protokolü imzalanmamışken, 9 Temmuz’da Güler Sabancı’nın özel izne bağlı girilebilen bir bölgede, elinde gar projesiyle görüntülendiği söylenen bir fotoğraf yer aldı.

Haberde BTS Genel Sekreteri Murat Oral, bölgenin Galataport yapılmak istendiğini, Güler Sabancı’nın ise protokolden 46 gün önce gelip etrafı gezdiğini iddia etti.

Oral, bölgenin Kültür ve Turizm Bakanlığı’na kiralanmasının "kandırmaca" olduğunu savundu.

Sabancı Holding ise kamuoyu bilgilendirme notu yayımlayarak, "Sabancı olarak; Haydarpaşa Garı’na ilişkin herhangi bir yatırım ya da proje planımız bulunmamaktadır. Kamuoyuna saygıyla duyurulur” ifadelerini kullandı.

'Haydarpaşa’ya ne olacak' sorusu esasen yangından öncesine, 2000’li yılların başına uzanıyor.

2004 yılında Haydarpaşa Port projesi olarak bölgeyi dünya ticaret merkezi ve kruvaziyer liman şeklinde planlayan proje ortaya atıldı.

Sonraki yıllarda ise Haydarpaşa’nın otel, kültür merkezi ve müze olacağı gibi tartışmalar peşi sıra devam etti.

Haydarpaşa Garı ve çevresi 2006 yılında “tarihi ve kentsel sit alanı” ilan edilse de Haydarpaşa ile ilgili dillendirilen projelerin ardı arkası kesilmedi.

2019 yılında Haydarpaşa ve Sirkeci garlarına ait depo alanları, aylık 350 bin lira kira bedeliyle Hazerfen Danışmanlık Limited şirketine verildi.

TCDD, atıl durumda olan yaklaşık 29 bin metrekarelik depo sahalarının kültür ve sanat etkinliklerinde kullanılmak üzere ihaleye çıkarmıştı.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu ise usulsüzlük yapıldığını söyleyerek ihalenin iptali için hukuki süreç başlatmıştı.