Cumhurbaşkanı Erdoğan savaşın başından bu yana ilk kez Ukrayna'ya gidiyor

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, savaşın başlamasından bu yana ilk kez Ukrayna’ya gidiyor. Bugün Ukrayna’nın batısındaki, Rusya bombardımanından nispeten daha az etkilenen Lviv kentinde Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile bir araya gelecek Erdoğan’a Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres de eşlik edecek.

Erdoğan daha önce Ukrayna’da savaşı başlatan Rusya’ya giderek Rus mevkidaşı Vladimir Putin ile görüşmüştü.

Rusya ile Türkiye arasında savunma sanayi alanı başta olmak üzere birçok stratejik alanda yakın iş birliği var. İki ülke ticari ilişkileri ve Rusya’nın Türkiye’deki yatırımları da birçok alanda yaptırımlarla karşı karşıya olan Moskova için bir nevi nefes borusu oldu.

Erdoğan, bu süreçte Zelenski ile de defalarca telefon görüşmesi yaptı.

Birçok NATO üyesi ülkenin aksine Rusya’ya yaptırım uygulamayan Türkiye, Ukrayna ile de insansız hava aracı sevkiyatı dahil yakın bir iş birliği içinde.

“Dengeli siyaset” olarak açıklanan bu siyaset sonucu iki ülke arasında arabuluculuk yapan Ankara, savaşın ilk haftalarında Rus ve Ukraynalı dışişleri bakanlarını bir araya getirdi. Ancak henüz krizin diplomatik yollarla çözümü için bir ilerleme sağlanamadı.

Ancak küresel bir gıda krizinin yaklaşmakta olduğu bir dönemde, BM’nin ve Türkiye'nin arabuluculuğu, tahıl koridorlarının açılmasını sağladı.

Cumhurbaşkanlığı'nın açıklamasına göre, Erdoğan-Zelenski ikili görüşmesinde ve Guterres’in de katılacağı üçlü görüşmede Ukrayna tahılının dünya pazarlarına ihracı amacıyla teşkil edilen mekanizmanın faaliyetlerinin artırılarak sürdürülmesi ile Ukrayna-Rusya savaşının diplomatik yollarla sona erdirilmesine yönelik olarak atılabilecek adımlar ele alınacak.

Guterres'in Cuma günü Karadeniz kıyısındaki Odessa Limanı’nı ziyaret etmesi; ardından Cumartesi günü de İstanbul'da tahıl sevkiyatının yönetildiği Müşterek Koordinasyon Merkezi'ni ziyaret etmesi planlanıyor.

NE OLMUŞTU?

Dünyanın tahıl ihtiyacı önemli oranda Ukrayna ve Rusya’dan sağlanıyor.

24 Şubat’ta başlayan savaş sebebiyle milyonlarca ton tahıl Ukrayna limanlarında kalmış; Afrika başta olmak üzere birçok bölgede gıda krizi riski ortaya çıkmıştı. Uzmanlar küresel gıda krizinin yaklaşmakta olduğu uyarısında bulunuyordu. 

Ukrayna, Rusya’nın kendisine kıyılardan da saldıracağı kaygısıyla limanlarını açmazken, Rusya da Ukrayna’ya giden yolları “gemilerle ek silah taşınacağını” savunarak bloke etmişti.

BM ve Türkiye’nin Rusya ile Ukrayna arasında iki aydan uzun süren arabuluculuk çalışmaları geçen ay sonuç vermiş; 22 Temmuz’da Türkiye ve BM’nin kontrolünde Karadeniz’de oluşturulacak güvenli koridorlardan tahılın dünyaya ulaştırılması konusunda uzlaşı sağlanmıştı.

Sürecin sağlıklı yürütülmesi için İstanbul'da Milli Savunma Üniversitesi içerisinde kurulan ve Türkiye, Rusya, Ukrayna, Birleşmiş Milletler (BM) yetkililerinin yer alacağı Müşterek Koordinasyon Merkezi de 26 Temmuz’da açıldı.

Anlaşmanın ardından ABD'deki vadeli işlemler piyasasında buğdayın fiyatı yüzde 5 azalışla Şubat'tan beri en düşük seviyeye geriledi. Reuters'a göre mısırda da yüzde 1 düşüş yaşandı.

Tahıl koridoru oluşturulmasına dönük çabaların ilk amacı, Odessa başta olmak üzere mayınlar nedeniyle Ukrayna limanlarında sıkışıp kalan tahıl ve diğer gıda ürünleriyle yüklü gemilerin dünya pazarlarına açılmasını sağlamaktı.

Ukrayna’dan tahıl sevkiyatı 1 Ağustos’ta 26 bin ton mısır taşıyan geminin İstanbul’a doğru yola çıkmasıyla başladı.

Gemi ilk aşamada İstanbul Boğazı'nın Karadeniz girişine demirledi; Türkiye, Rusya, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler'den oluşan heyet tarafından denetlenmesinin ardından Lübnan’a gitti.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından Ukrayna limanlarından Afrika’ya gıda yardımı götürecek ilk gemi de 16 Ağustos’ta yola çıktı. Etiyopya’ya gıda nakletmek için Cibuti’de bir limana yanaşacak olan gemi 23 bin ton buğday yüklü.

Ukrayna Altyapı Bakan Yardımcısı Yuriy Vaskov, Eylül ayında 3 milyon ton tahıl ihraç edebileceklerini, bu kapasitenin ayda 4 milyon tona kadar çıkarılabileceğini söyledi.

Rusya, Ukrayna, Türkiye ve BM’nin Temmuz’da imzaladığı tahıl anlaşmasından bu yana 600 bin ton tahılın dünya pazarlarına ulaştığını duyuran Vaskov, önümüzdeki iki haftada 30 geminin Ukrayna limanlarından tahıl almak için başvuru yaptığını belirtti.

Şimdiye kadar ihracatın yüzde 70’inden fazlası Türkiye, İran ve Güney Kore’ye yapıldı.