Çevre mühendisleri: İklim değişikliği mi çarpık kentleşme mi?

İzmir’in farklı bölgelerinde etkili olan fırtına sebebiyle su taşkınları meydana gelirken deniz 1 metreden fazla yükseldi. Birçok sokak, iş yeri ve ev deniz suyu altında kalırken ekipler çalışmalarına araklıksız devam ediyor. Yaşanan olayın ardından taşkınların sebebine ilişkin ve ilerleyen süreçte olası taşkınlara yönelik alınması gereken önlemler hakkında TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi, tarafından açıklamalar yapıldı. 

“İKLİM KRİZİ GIDA VE YAŞAM SORUNU OLARAK KARŞIMIZA ÇIKIYOR”

Benzer yağışlarla geçmiş dönemde de karşılaşıldığını ve iklim değişikliği nedeni ile önümüzdeki yıllarda da sıklıkla karşılaşabileceğimizin altını çizen açıklamada, “Nüfus artışı, kentleşme, sanayileşme, doğal varlıkların kontrolsüz tüketimi, ormansızlaşma ile birlikte; bunlara bağlı olarak çevresel etkilerin yönetilememesinin sonucu olarak ortaya çıkan iklim değişikliği ile su kısıtlılığının artması, kaynakların tükenmesi, kirlilik, aşırı doğa olayları dünyada olduğu gibi ülkemizde de yaşam için tehdit oluşturuyor. İklim değişikliğinin olumsuz etkilerini aşırı sıcaklar, soğuklar, kuraklık, yağış rejimindeki değişiklikler, afet sayısı ve türündeki artışlar, kayıplar ile son yıllarda çok daha ağır yaşıyoruz. Hava sıcaklıklarındaki değişiklikler, su kaynaklarına etkiler, kuraklık, çölleşme ile su yoksunluğunu yaşarken, bir taraftan da tarıma etkileri, ürün deseni ve kalitesindeki etkiler ile gıda ve yaşam sorunu olarak karşımıza çıkıyor” denildi. 

“2000'Lİ YILLARDAN İTİBAREN SEL OLAYLARINDA ARTIŞLAR YAŞANDI”

Sıcaklıkların arttığı, yağışın azaldığı, gelen yağışın da kısa ve uzun süreli şiddetli yağışlar olduğu ve sele dönüştüğünü vurgulayan çevre mühendisleri, “Türkiye'de olduğu 2000'li yıllardan itibaren sel olaylarında artışlar yaşandı. Son 10 yıllık dönemde her yıl yaklaşık 100 ve daha fazla sayıda sel gerçekleşti. 2019 yılı, 1940'tan bu zamana kadar sel afetinin en fazla görüldüğü yıl olarak kayıtlara geçti. Ege Bölgesinde de son 10 yıldır yaşanan meteorolojik afetlerin şiddetli yağış- sel ve fırtına olaylarının daha fazla yaşandığı görülmektedir. Kentlerimizde geçmişten bugüne baktığımızda da sıcaklık, kuraklık ve yağış miktar ve şiddetindeki değişikliklerin artarak devam ettiğini görüyoruz. Kentleşme politikalarımız, plansız yapılaşma, ormansızlaşma, yeşil alanların kaybı, betonlaşma, altyapı eksiklikleri gibi süreçler yağışların sel ve afete dönüşmesine neden oluyor ve bu etki kentlerin altyapı ve planlama sürecindeki gelişiminden çok daha hızlı ilerliyor.  Bu süreci daha keskin yaşayacağımız gerçeği ile, kentlerimizde dirençli kent kavramı üzerinden acil olarak gerekli çalışmaları yürütülmesi ve kentleşme sürecinin bilim ve mühendislik ışığında planlanması gerekiyor” ifadeleri kullanıldı.

“DİRENÇLİ ŞEHİR İÇİN RİSKLER BELİRLENMELİ”

Kentlerdeki mevcut risklerin belirlenmesi, altyapı eksikliklerin giderilerek gelecekteki olası afetlerin sosyal, ekonomik ve teknik sistemler ve altyapılara verebileceği zararlardan korunabilecek kapasiteyi geliştirebilmesinin gerekliliğinin vurgulandığı açıklamada, “Şehirlerin ‘dirençli şehir’ olabilmeleri için çevresel risklerini belirleyerek, doğru ve etkin bir çevresel altyapı ve çevre yönetimini gerçekleştirmesi önemlidir. Kentlerimizde, sağlıklı ve temiz su ihtiyacının sağlanması, su kaynaklarının korunması, kullanılmış suların arıtılması, yeniden kullanımı, tarım ve sanayi kullanımına yönelik planlamaların, iklim değişikliği, meteorolojik ve hidrolojik faktörler, afet ve taşkın yönetim süreci ile birlikte bütünsel, entegre yönetimi sürecinin değerlendirilmesi ve yönetilmesi yaşamsal zorunluluktur” denildi. 

YAPILMASI GEREKENLER

TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi yapılması gerekenleri şu şekilde sıraladı:

• Sürdürülebilir enerji, ulaşım, konut, arazi planlaması ve atık yönetimi politikaları geliştirilmelidir. 
• Sel ve heyelan alanlarında yapılaşmaya izin verilmemeli, mevcut yapılaşmanın kaldırılması gerekmektedir.
• Taşkın seviyeleri belirlenmeli, taşkın riski altında bulunan yapılar için özel önlemler alınmalıdır. Yapıların taşkın seviyesi altındaki bölümleri iptal edilmelidir.
• Yeni yapılacak binalar ve kentsel dönüşüm alanlarındaki yapılar depremin yanı sıra sel ve taşkın riski de göz önünde bulundurularak inşa edilmelidir. Subasman kotu uygun yükseklikte alınmalıdır. 
• Dere yataklarında akışın sağlanması için gerekli bakımlar yapılmalı, taşkın suyunun akışını engelleyecek yapılar ortadan kaldırılmalıdır.
• Mevcut alt yapı tesisleri güçlendirilmeli, atıksu ve yağmursuyu şebekelerinde gerekli bakımlar düzenli olarak yapılmalıdır.
• Yağmursuyu hasadı yapılmasına yönelik projeler geliştirilmelidir.
• Kaldırım ve yollarda yağmur suyu akışını sağlayacak geçirimli malzemeler kullanılmalıdır.
• Kentsel planlamada yeşil alan miktarı arttırılmalıdır.
• Erken uyarı sistemlerinin kullanılmalı ve afet yönetim planları hazırlanmalıdır.
• İzmir kent merkezi kıyı şeridinde yer alması nedeni ile şiddetli yağışlardan kaynaklanan taşkın risklerinin yanı sıra fırtına kabarmalarından kaynaklı deniz seviyesindeki yükselmelere bağlı taşkın riski ile karşı karşıyadır. İklim değişikliği projeksiyonlarına  göre deniz seviyesinin yükselmesi, aşırı yağış ve taşkın olaylarını artması beklenmektedir. Bu nedenle kentin altyapı sisteminin güçlendirilmesi ile birlikte kıyı duvarı, drenaj yapıları gibi yapısal önlemlere ihtiyaç olduğu açıktır.”

“TÜM KURUM VE PAYDAŞLAR HAZIR OLMAK ZORUNDA”

Yetkililere de seslenen mühendisler sözlerini; “Kentte ilgili idareler ve görevliler bir taraftan sürece müdahale etme ve olumsuzlukları giderme noktasında çaba sarf ederken, bundan sonraki süreçte altyapı, kentleşmenin yarattığı olumsuzlukların rehabilitasyonuna yönelik acil müdahaleler ile birlikte, afet yönetimine ilişkin olarak planlama, mücadele çalışmalarına tüm kurum ve paydaşlarla birlikte hazır olmak zorunda olduğumuz gerçeğini unutmadan çalışmaların yürütülmesi gerektiğini bir kez daha hatırlatıyoruz” diyerek noktaladı.