Binanızın sağlam olması yeterli değil: Bitişik nizamlı yapılarda sağlam bina da yıkılabilir

Türkiye, yaşadığı art arda depremlerle sarsılırken 10 ili etkileyen deprem, 12 binden fazla binanın çökmesine yol açtı. Denetimsizlik ve usulsüzlüğün kol gezdiği yapıların yanında, bitişik nizamda yer alan sağlam bir bina da ‘çekiçleme etkisiyle’ hasar alıp çökebiliyor.

Depremden sonra hasar raporu alıp, yıkım kararı alınan birçok bina aslında tamamen kalitesiz yapılardan oluşmuyor. Birbirlerine çarpan binalar "çekiçleme etkisi" yaparak depremin şiddetini artıyor ve sağlam yapıları da etkiliyor. Çekiçleme etkisi olarak adlandırılan bu yapısal düzensizlik, farklı dinamik karakterlerdeki yapılarda birçok hasara hatta toptan göçmelere neden olmasıyla biliniyor.

'SONUÇLARINI GÖRECEĞİZ'

Çekiçleme etkisini anlatan İTÜ İnşaat Fakültesi öğretim üyesi Doç. Dr. Beyza Taşkın, ‘’Normalde bitişik nizamlı binalar için yönetmeliklerde sismik boşluk miktarı tariflidir. Ancak kimse buna imtina etmediği için binaları birbirine yapıştırırlar. Bu durumda katların döşeme seviyeleri birbirine aynı olmaz. Deprem esnasında da bir binanın katlarındaki döşeme seviyesi, diğer binanın kolonuyla çarpışıyor. Haliyle büyük bir kütle, incecik kolonlara çarpmış oluyor. Ayakta duracak bina da yanındaki binadan ötürü çöküyor. Biz, çekiçleme etkisinin sonuçlarını muhakkak göreceğiz. Şehir merkezleri çoğunlukla bitişik nizamlı binalardan oluşuyor. Özellikle Bursa, İstanbul gibi eğimli şehirlerde olumsuz etkileşim olacağından eminiz. Öte yandan bitişik nizamlı binalarda en riskli kısmın köşedeki bina olduğunu da vurgulayalım'' ifadelerini paylaştı.

'DEPREMDE DAHA TEHLİKELİ'

TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası İstanbul Şube Başkanı Füsun Sümer ise konuya ilişkin şu sözleri aktardı:

‘’Bitişik nizam yapılarda yeterli derz boşluğu bırakılmadığı için bu yapılar deprem sırasında birbiriyle çarpışmaktadırlar. Özellikle tabliye hizaları aynı seviyede değilse, bir yapının tabliyesi diğerinin kolon ortasına ya da açıklığına çarpmakta ve kırmaktadır. Yapılar farklı periyotta sallanıyorsa karşı karşıya gelirler. Bu durumda aynı karakter ve taşıyıcı sistemdeki yapılara nazaran depremde daha tehlikeli bir çarpışma olur. Önlem olarak derzlerde tabliye hizasına kauçuk, şilte vb. konulabilir.’’