AYM, Gezi Parkı eylemcilerinin adil yargılama hakkının ihlal edildiğine hükmetti: Hak ihlalinde ilk karar

Ankara'da 1 Haziran 2013’te kitlesel Gezi Parkı eylemlerine katıldığı iddiasıyla yargılanan Birol Gürsoy ile isimlerinin kamu kaynaklarında saklı kalmasını isteyen diğer sanıklar; mahkûmiyetle cezalandırılmış, ancak ceza hakkında “hükmün açıklanmasının geriye bırakılması” (HAGB) kararı verilmişti. Birol Gürsoy ve diğer sanıklar, Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) 2023’te haklarında verilen HAGB kararının “adil yargılama hakkının ihlal edildi” iddiasıyla dava açmıştı. AYM, söz konusu başvuruyu 20 Kasım 2024’te karara bağladı.

‘HAGB YASALLIK ÖLÇÜTÜ SAĞLAMIYOR’

Yüksek Mahkeme, Birol Gürsoy ve diğerleri hakkında verdiği kararda; 2022’de açıkladığı “Atilla Yazar ve diğerleri” kararını anımsattı. AYM, anayasal güvence altında olan ifade özgürlüğü ile toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme haklarının ihlal edildiği iddiasıyla yapılan "Atilla Yazar ve diğerleri başvurusunda"; güvenceleri ortadan kaldırır şekildeki HAGB uygulamasının yasallık ölçütünü sağlamadığı sonucuna vararak, ihlal kararı vermişti. Ayrıca AYM söz konusu kararında; yerel mahkemelerce savunma makamının sahip olduğu güvenceleri yeterince koruyamadığı ve HAGB kararlarına karşı itiraz mercilerinin davayla doğrudan ilgili olan hususları ayrıca değerlendirerek yeterli bir gerekçe ile cevap vermeleri yükümlülüklerini yerine getirmediklerini de bildirmişti.

‘ADİL YARGILANMA GÜVENCESİNE UYGUN YÜRÜTÜLMEMİŞ’

Yüksek Mahkeme yeni kararında; “Anılan kurumla ilgili (HAGB) iptal ve ihlal kararı birlikte değerlendirildiğinde başvurucular hakkındaki yargılamaların adil yargılanma hakkının sağladığı güvencelere uygun şekilde yürütülmediği anlaşılmıştır. Bu nedenle somut başvurularda da önceki iptal ve ihlal kararlarında varılan sonuçlardan ayrılmayı gerektiren bir yön bulunmamaktadır” ifadelerini kullandı. Bu kapsamda Yüksek Mahkeme, Birol Gürsoy ve diğerlerinin iddia ettiği “adil yargılanma hakkının ihlali” yönünden karar verilmesine ve ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmasına hükmetti. Ancak mahkeme başvurucuların diğer iddiaları olan “makul sürede yargılanma hakkı”, “kişi hürriyeti ve güvenliği hakkı” ile “Seyahat özgürlüğünün ihlal” edildiğine ilişkin iddialarını ise başvuru yollarının tüketilmemesi ve konu bakımından yetkisizlik gerekçeleriyle kabul edilemez olduğuna karar verdi.

‘BU YÖNDE İLK KARAR’

Karara ilişkin gazetemiz Cumhuriyet’e değerlendirmelerde bulunan başvurucu tarafı avukatlarından Doğan Erkan; “AYM, Atilla Yazar kararına ve bu kararda ortaya koyduğu ilkelere atıf yaparak, yargılanarak cezalandırılan ve fakat HAGB yönünde karar verilen müvekkilimizin ve diğer başvurucuların adil yargılanma hakkının ihlal edildiğine karar verdi. Böylece adil yargılama ihlallerini gidermek üzere yeniden yargılama yapılacak. Bu karar, Gezi eylemcilerine HAGB uygulanmasının adil yargılanma hakkına dönük ihlalini tespit eden ilk karar olup, önemli buluyoruz. Belirtmek isteriz ki, Gezi halktır, Gezi haktır” dedi.