Ataol Behramoğlu: 'Köy Enstitüleri ölmedi; öldürüldü!'

Köy Enstitüleri’nin 82. kuruluş yıldönümü olan 16 ve 17 Nisan tarihlerinde Mehmet Başaran’ın anısına ‘Fikir ve Kültür Günleri’ kapsamında Vural Sineması Nejat Uygur Sahnesi’nde düzenlenen etkinliğin ikinci gününe şair Ataol Behramoğlu söyleşisi damga vurdu. Türkiye için en iyi eğitim sistemi olan Köy Enstitüleri’ni dönemin büyük yıldızı olarak nitelendiren Behramoğlu, “Köy Enstitüleri ölmedi; öldürüldü!” dedi.

Söyleşisine Köy Enstitüleri’nden mezun olan yazar, şair ve edebiyatçıları, onların eserlerini, ilişkilerini, dostluklarını anlatan Behramoğlu, Fakir Baykurt’tan Talip Apaydın’a, Dursun Akçam’dan Mehmet Başaran’a kadar tüm yazarların önemli eserlere imza attığını söyledi. Fakir Baykurt’un Yılanların Öcü ve Anadolu Garajı kitaplarının mutlaka okunması gerektiğini dile getiren Behramoğlu, Mehmet Başaran’ın çok önemli bir şair olduğunu belirtti. Enstitü mezunu yazarların genel olarak köy öyküleri üzerine yazı ve şiirleri kaleme aldığını hatırlatan Ataol Behramoğlu, Mahmut Akal, Emin Özdemir, Adnan Binyazar ve Dursun Akçam gibi değerli yazarların kitaplarında kullanılan dilin ve gramerin özgünlüğüne değindi.

Köy enstitülü olarak nitelendirdiği yazarlarla ilgili anılar geçidi yaptığını vurgulayan ünlü şair, “Köy enstitülü yazarların başarı temelinde köy konuları, insan ve doğa ilişkileri yatıyor. Hümanizm olgusu var. Ki, bu dünya edebiyatında çok önemli bir olgudur, önemli bir yapı taşıdır. Genel olarak sorumluluk ve merhamet duygusu önemlidir hümanist edebiyat dalında. Bunun nedeni de, eğitim aldıkları dönemde ağırlıklı olarak klasik edebiyat yapıtları okudular. Dönemin milli eğitim bakanlığı, okullara özellikle dünya edebiyatından klasikleri öneriyordu. Köy enstitülerinde de eğitim gören her çocuk dünya klasiklerini, hümanizmi okuyarak yetişti. Daha sonra yazın hayatına başlayan yazarlar bu hamur ile yazılarını kaleme aldılar. Başlarında Sebahattin Ali gibi öğretmenleri vardı” diye konuştu.

Behramoğlu, Köy Enstitüsü’nden mezun olan öğretmenlerin, yazarların çocuklarının ve torunlarının da etkilendiğini, edebiyat ve yazın hayatını onlara da aşılamış olduklarını söyledi. Şair Ataol Behramoğlu, 1940 yılında eğitim hayatına başlayan ve çok partili döneme geçildiğinde kapısına kilit vurulan köy enstitülerinin kapatılmasına kimsenin direnemediğini, yaşamasına ve yaşatılmasına dönemin siyasetçilerinin sahip çıkamadığını söyledi. Söyleşinin sonunda konukların sorularını yanıtlayan ünlü şair, ardından basımı devam eden kitaplarından birkaç şiir okudu.

Ayvalık Belediye Başkanı Mesut Ergin’in öncülüğünde, Ayvalıklılarla ikinci kez buluşan Köy Enstitüleri Fikir ve Kültür Günleri Mazlum Çimen’in eşsiz konseri ile son buldu.