Ankara Barosu, Adalet Akademisi ve DDK yasa değişikliği hakkında rapor yayımladı: CBK iptallerini yasayla getiriyorlar

Türkiye Adalet Akademisi Yasası Teklifi, 14 Şubat’ta TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilerek yasalaştı. Yasayla birlikte akademi; hakim ve savcı yardımcıları ile hâkim ve savcılara yönelik eğitim planlarını hazırlayacak ve uygulayacak. Meslekte fiilen 8 yılını tamamlamış hakim ve savcılar, öğretim elemanı olarak görev yapmak üzere Adalet Bakanı tarafından akademiye atanabilecek. Ankara Barosu Yasa İzleme Enstitüsü, söz konusu yasa teklifine ilişkin rapor hazırladı. Raporlarda söz konusu düzenlemelerin daha önce AYM'nin CBK iptalleri üzerine yasalarla getirildiğine dikkat çekildi. 

‘AKADEMİ HİZMETLERİ ÜCRETLİ HALE GETİRİLDİ’

Raporda, Anayasa Mahkemesi’nin “Türkiye Adalet Akademisi Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'nin (CBK) 28 Aralık 2023’te “tümden anayasaya aykırı olduğu” gerekçesiyle iptal edildiği anımsatıldı. CBK ile yeni geçen yasa arasında farklar; şu ifadelerle açıklandı:

“Kurumsal yapıda değişiklikler getirilmiştir. Danışma Kurulu kaldırılmış ve yerine Eğitim Kurulu getirilmiştir. Eğitim Kurulu’nun yetkileri, Danışma Kurulu’na göre daha kapsamlı hale getirilmiş; stratejik plan kabul etme, eğitim müfredatı onaylama ve standartları belirleme gibi görevleri getirilmiştir. Hukuk Araştırmaları Merkezi kurulmuştur. İptal edilen CBK’de meslekte beş yılını tamamlamış hâkim ve savcılar öğretim elemanı olabiliyorken, yeni kanunda bu süre sekiz yıla çıkarılmıştır. Hâkim ve savcı yardımcıları ile hâkim ve savcılara yönelik eğitim ve öğretim programları hariç olmak üzere, Akademi hizmetleri ücretli hale getirilmiştir.”

‘DDK’YE ANAYASAL ÇERÇEVENİN DIŞINDAN YETKİ VERİLDİ’

Enstitü ayrıca Devlet Denetleme Kurulu’na (DDK) görevden yetki alma yetkisi veren, bu nedenle tepkilere neden olan ve CHP tarafınan AYM’ye taşınan “Bazı Yasalarda Değişiklik Yapılmasına Dair Yasa Teklifi”ne de ilişkin rapor yayımladı. Yasa değişikliğiyle DDK, kamuya yararlı derneklerle vakıflarda, kooperatiflerde, birliklerde ve bu kurum ve kuruluşların her türlü ortaklık ve iştiraklerinde her türlü idari soruşturma, inceleme, araştırma ve denetleme yapabilecek.

Ayrıca DDK denetiçisi, denetlemeler sırasında kamu hizmetinin gerekleri yönünden görevi başında kalmasında sakınca görülen her kademe ve rütbedeki görevliler hakkında görevden uzaklaştırma tedbirinin uygulanmasını yetkili makamlara önerebilecek, memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında bu tedbiri uygulayabilecek. Enstitünün raporunda; söz konusu bu düzenlemenin daha önce DDK Hakkında CBK’yle getirildiğini; ancak AYM tarafından Şubat 2024’te “CBK ile düzenlemez yasak alanda olduğundan, yasayla düzenlenmesi” gerektiği belirtilerek iptal edilmişti. Raporda, söz konusu düzenlemeyle DDK’ye anayasal çerçeve içinde bulunmayan yetkiler verildiği vurgulandı.

‘İDARENİN YASALLIĞI İLKESİNE AYKIRI’

Ayrıca raporda, DDK denetçilerinin görevden alınma yetkisini “memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında uygulyabilir” düzenlemesinin de anayasada “mahalli idare organlarını veya üyelerini İçişleri Bakanı kesin bir hükme kadar uzaklaştırabilir” hükmüne ve “Üniversite denetim organları ile öğretim elemanları, YÖK ve üniversitenin yetkili organlarının dışındaki makamlarca görevinden uzaklaştırılamaz” hükmüne de aykırı olduğu kaydedildi. Bunun yanı sıra raporda;

“Düzenlemede yer alan ‘Kamu hizmetinin gerekleri yönünden görevi başında kalmasında sakınca’ görülmesi hali son derece belirsiz olup, idarenin bu yetkisini nasıl kullanabileceğine ilişkin bir çerçeve çizilmemiştir. Bu yetkinin kendisi de bu bakımdan ‘anayasadaki hukuk devleti ile idarenin yasallığı ilkelerine’ aykırı görünmektedir” denildi.