03 Eylül 1992 - İzmir'e doğru

“Atatürk ve İzmir” yazılarımın sonuna yaklaşırken, 1240 günlük İzmir ve Anadolu işgalin nasıl zafer ile taçlanışını anlatacağım. 13 Kasım 1918 günü, Mustafa Kemal Paşa, işgal altındaki İstanbul’a gelirken, elli kadar düşman zırhlısının Dolmabahçe Sarayı önlerine demir attığını görmüş ve yaverine, Türk kurtuluş tarihine mal olmuş şu sözleri söylemiştir; “Merak etmeyiniz, geldikleri gibi giderler” demişti. İzmir’in işgalinin ertesi günü, Samsun’a yola çıkan Mustafa Kemal Paşa, İzmir’in işgali ve kurtuluşu arasında geçen 40 ay boyunca, telgraflarında hep İzmir ve işgali teması yer almış ve sonunda; “Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir, demiştir. Anılara, belgelerle devam ediyorum.

Gazeteci Ruşen Eşref (Ünaydın) Bey, Salihli’deki Başkomutanlık Karargâhı’nda yaşananları şöyle anlatır; “O akşam, karargaha bir ‘Times veya Daily Telegraph’ gazetesi gelmişti. Aylardan ve aylardan beri görmediğimiz bir Avrupa gazetesi. Yazılanları tercüme ettiriyordun ve zevk duyarak okutuyordun ve; ‘Zavallı Lloyd George yarın ne olacak? Yıkılaca, O ve daha gibiler!’ diyordun.” O geceden yirmi iki sonra Lloyd George öldüğü zaman ‘Times’ gazetesi; “Lloyd George’u bir daha kalkmak üzere Mustafa Kemal devirmiştir” diye yazıyodu. 

Kula, Alaşehir, Salihli, Manisa düşman işgalinden kurtulmuştur. 09 Eylül 1922 sabahı, İzmir’deki İtilaf Devletleri Amiralleriyle ve Başkonsolosluklarının ilk işi, limanda bekleyen amiral gemisi İron Duke’de toplanıp, İzmir’in Türk ordusuna teslimi konusunu görüşmek olmuştur. Yunan askerleri de İtilaf Devletleri’nin gemilerine binme çabasındaydılar.

Gazi, Temsilciler Heyeti Başkanı Rauf Bey’e Alaşehir’den aynı gün şu telgrafı çekmiştir; “İzmir’de hiçbir sebep ve nedenle yabancı müdahalesine izin verilmeyeceği ve Yunan ordusunun yaptığı gibi İzmir’de ve diğer yerlerde yangın çıkartmaktan ve adam öldürmekten kaçınmaları hususları gerektiği tebliğ edilmesi uygundur.” 

O günlere ait bir başka anıyı Falih Rıfkı Bey şöyle anlatır; “Büyük taarruz hazırlıklarından önceki günlerdeyiz. Gazi Mustafa Kemal Paşa Keçiören’de yakın adamlarıyla Ankara’da son gecesini geçirdi. Ayrıldığı zaman bir hayli yorgundu. Yanındakilere; ‘Hücum haberini alınca hesap ediniz. On beşinci gün İzmir’deyiz’ demişti. İzmir’den dönüşünde Belkahve’de karşılayıcılar arasında o gece beraber bulunduklarından bir ikisini görünce: ‘Bir gün yanılmışım’” demiştir.

29 Ekim 2021, Cumhuriyet’in ilanının 98. Yılı, bayramınızı kutlayarak, yazıma son veriyorum. Bu hafta Cumhuriyet Bayramını coşku ile kutlarken, İzmir’Ii bir kez daha anıyoruz. İzmir kurtulmadan “Kurtuluş Savaşı” bitmez ve vatan kurtulmazdı ve de Cumhuriyet iln edilemezdi. Vatanı kurtaran “Kahramanlara” ve “Cumhuriyet”i bize emanet edenlere, şükranlarımla… 

23 Ekim 2021

Ahmet Gürel

Atatürk Araştırmacısı