Madencilerin eylemi iktidarın taşınmazları nasıl elden çıkardığını gündeme getirdi

Türkiye’de özelleştirmeler 1986 yılından sonra hız kazandı. Tamamı kamuya ait veya kamu iştiraki olan kuruluşlardaki kamu paylarının özelleştirme kapsamına alınması yoluyla bir program yürütülmeye başlandı. Bu program çerçevesinde Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından yürütülen çalışmalarda, 277 kuruluşta hisse satışı veya varlık satış/devri yoluyla özelleştirme işlemi yapıldı. Bu kuruluşlardan 272’sinde özelleştirme kapsamında olan kamu payı kalmadı. 1986 yılından Temmuz 2024 arasındaki dönemde yapılan özelleştirme uygulamalarından tahsil edilen toplam tutar 150.9 milyar TL (71.1 milyar dolar) oldu. Özelleştirmelerin tamamına yakını ise AKP döneminde yapıldı. 1986-2004 yılları arasında özelleştirmelerden yapılan tahsilat sadece 4.8 milyar TL’ydi. Geri kalan 146.1 milyar TL tahsilatın tamamı AKP’nin iktidarda olduğu yıllarda yaşandı. 

Özelleştirmelerle övünen AKP döneminde kamu elektrik dağıtımından tamamen çekildi. Elektrik üretiminde özelleştirmeler 2008 yılında başlandı. İlk olarak hidroelektrik santrallara (HES) ağırlık verildi. Elektrik dağıtım özelleştirmelerinin tamamlanması ile birlikte de termik santral özelleştirmelerine başlandı. 2012 yılından 2023 yılı ağustos ayına kadar geçen süreçte 11 termik santral ile 97 HES özel sektöre devredildi. 

Termik santral ihaleleri öncesinde 2012 yılında kurulu güç bazında yüzde 43 olan özel sektör payı, tamamlanan özelleştirmeler ve devreye giren özel sektör yatırımları ile birlikte yüzde 80’e yükseldi. Temmuz 2024’te kurulu gücü 0.4 MW olan Dereiçi HES’in özelleştirme ihalesi düzenlendi. Sekiz HES ve Bozcaada Rüzgâr Enerji Santralı’na (RES) ilişkin özelleştirme hazırlık çalışmaları ise devam ediyor.

SIRADA ‘İLETİM’ VAR

Elektrik dağıtımı tamamen özelleştirilip, üretimde de tam gaz özelleştirmelere devam edilirken, sırada “elektrik iletimi” var. Türkiye Elektrik İletim AŞ. (TEİAŞ) 2021 yılında cumhurbaşkanı kararı ile özelleştirme kapsamına alındı.