İsveç'in NATO'ya katılım görüşmeleri ertelendi (16 Kasım 2023)

TBMM Dışişleri Komisyonu, Komisyon Başkanı Fuat Oktay’ın başkanlığında toplandı. Komisyonda, İsveç'in NATO'ya katılım protokolünün de aralarında olduğu uluslararası anlaşmaların uygun bulunmasına dair 8 kanun teklifi görüşüldü. Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, tekliflerin gerekçeleri hakkında komisyonu bilgilendirdi. Toplantının açılışında konuşan komisyon Başkanı Fuat Oktay, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) kuruluşunun 40’ıncı, Filistin Devleti’nin ilanının ise 35’inci yılını kutladı. Oktay, Türkiye’nin Kıbrıs Türklerine desteğinin sonuna kadar ve her şartta devam edeceğini aktararak, 2 devletli çözümün ve KKTC’nin tanınmasına yönelik çabaları desteklediklerini belirtti. Filistin halkının daima yanında olacaklarını da belirten Oktay, bu çerçevede sorunların çözümü için Türkiye olarak yoğun çaba gösterildiğini aktardı. Oktay, 1967 sınırlarına dayalı 2 devletli çözüme işaret etti.

'İSVEÇ VE FİNLANDİYA SOMUT TAAHHÜTLER ÜSTLENDİ'

Oktay’ın konuşmalarının ardından, İsveç’in NATO’ya katılımına ilişkin protokolün onaylanmasının uygun bulunduğuna dair kanun teklifi görüşüldü. Dışişleri Bakan Yardımcısı Burak Akçapar, teklifle ilgili sunumunu yaparak komisyonu bilgilendirdi. İsveç’in, müstakbel NATO müttefiki olarak, Türkiye’nin meşru güvenlik kaygılarını gözetmesi ve ittifak dayanışması ruhu içerisinde hareket etmeye başlaması gerektiğini sürecin başından beri vurguladıklarını dile getiren Akçapar, "Bu amaçla 28-30 Haziran 2022 tarihinde gerçekleştirilen Madrid Zirvesi öncesinde İsveç ve Finlandiya'yla yaptığımız üçlü görüşmelerle terörle mücadele ve savunma sanayisi ihracatında ülkemize yönelik kısıtlamaları kaldırmaları amacına matuf ‘Üçlü Muhtıra’yı imzaladık. Sürecin ilerletilmesi bakımından bir yol haritası teşkil eden bu belgeyle İsveç ve Finlandiya somut taahhütler üstlendi. İsveç ve Finlandiya, bu çerçevede, PKK'nın propaganda, finansman ve eleman devşirme faaliyetlerini engellemeyi, PYD/ YPG ve FETÖ'ye destek sağlamamayı, terörizmle mücadele de yasal mevzuatı sıkılaştıracak adımlar atmayı, iade ve sınır dışı işlemlerimizi tüm boyutlarıyla işleme koymayı, savunma sanayisi ticareti önündeki engelleri ortadan kaldırmayı taahhüt ettiler” dedi.

'ÖZELEŞTİRİ DÖNEMİ BAŞLADI'

Bu taahhütlerin hayata geçirilmesi ve somut ilerlemeleri takip etmek için 3 ülke arasında ‘Daimi Ortak Mekanizma’yı tesis ettiklerini dile getiren Akçapar, ortak mekanizmanın bugüne kadar 5 defa toplandığını bildirdi. Süreç içerisinde yapılan çalışmalarla, İsveç Hükümeti ve kamuoyunun, Türkiye’nin meşru güvenlik kaygılarını daha iyi anlamaya başladığını belirten Akçapar, “Bu süreçte hem hükmet hem kamuoyu düzeyinde terörle mücadele bağlamında eski yaklaşımlar sorgulandı ve bir özeleştiri dönemi başladı. Bunu nereden görüyoruz? Örneğin, Başbakan Kristersson ve Dışişleri Bakanı Billström Üçlü Muhtıra sonrası dönemde terörle mücadele bağlamında bir paradigma değişikliğine gittiklerini her vesileyle dile getirdi. İsveç Hükümeti Üçlü Muhtıra’da varılan mutabakata uygun şekilde NATO üyesi olduktan sonra da taahhütlerine sadık kalacaklarını vurgulamakta. İsveç tarafı Üçlü Muhtıra da üstlendiği taahhüt çerçevesinde terörle mücadele bağlamında kapsamlı mevzuat değişikliğine gitti. Bu çerçevede, 1 Ocak 2023 tarihinden geçerli olacak şekilde terör örgütüne katılımın cezalandırılmasına ilişkin bir anayasa değişikliği yaptı. Anayasal değişiklik kapsamında Terörizmle Mücadele Yasası’nda yapılan değişikliği 1 Haziran 2023 tarihinde yürürlüğe koydu ve böylece terör örgütüne katılım İsveç'te ilk kez suç haline getirildi” diye konuştu.

'ÖRGÜT, BASKI ALTINDADIR'

NATO katılım sürecinde kurumlar arasında sürdürülen yakın iş birliği çerçevesinde İsveç’in, PKK'nın ve uzantılarının finansman faaliyetleri başta olmak üzere terör faaliyetleri konusunda bazı somut adımlar attığını da bildiren Akçapar, şunları söyledi:

"Bu bağlamda, PKK'nın İsveç'teki ana finansman kaynaklarından sözde Kürt Kızılayı oluşumunun İsveç'in SEB Bankasındaki hesabı kapatıldı. Bu adımı sözde Kürt Kızılayı’nın faaliyet gösterdiği diğer ülkeler için de örnek olarak gösteriyoruz. Bir PKK terör örgütü mensubu cebir kullanmak suretiyle PKK adına haraç toplamak, terörizmin finansmanı ve ateşli silahlar mevzuatına muhalefet suçlarından 4 yıl 6 ay hapse mahkum edildi. Söz konusu yargı sürecinde 1 Temmuz 2022 tarihinde yürürlüğe giren ve ağırlaştırılmış hükümler içeren yeni terör mevzuatı uygulandı. Bir PKK mensubunun terörle bağlantılı bir suçtan mahkum edilmesi İsveç'te bir ilki teşkil etmektedir. Ülkemizde silahlı terör örgütüne üyelikten 6 yıl 3 ay hapis cezasının infazı amacıyla hakkında arama kaydı olan PKK’lı bir şahıs 2 Aralık 2022 tarihinde ülkemize sınır dışı edildi ve halihazırda ülkemizde hapis cezasını çekmektedir. 6 Temmuz 2023 tarihinde yapılan son Daimi Ortak Mekanizma toplantısında İsveç tarafı PKK’yla iltisaklı olduğu anlaşılan kişilerin ülkeye girişlerinin engellendiğini beyan etti. İsveç PKK'nın faaliyetleri ve finansmanları başta olmak üzere terör faaliyetleri konularında somut adımlar attı. PKK iltisaklı çevreler, eskiden olduğu gibi İsveç'te rahat bir hareket alanı bulamıyor. Örgüt baskı altındadır."

Akçağar, İsveç’in NATO’ya katılım protokolü hakkında görüşlerini de paylaşarak, “İsveç'in NATO'ya katılımının Avrupa Atlantik bölgesini daha güvenli hale getireceği, ikili ilişkilerimizin müttefiklik bağı ve sorumlulukları temelinde daha da geliştirilmesine hizmet edeceği, özellikle savunma sanayisi alanında iş birliğimizin gelişmesine katkı sağlayacağını değerlendiriyoruz. Bu hususlar ışığında İsveç'in katılım protokolünün onaylanması hususunu Dışişleri Komisyonu’nun yüksek takdirine sunuyoruz." dedi.

Teklifin tümü üzerindeki görüşmelerin ardından AK Parti milletvekilleri, görüşmelerin ertelenmesine ilişkin önerge sundu. İsveç’in NATO’ya üyeliğinin görüşülmesi, görüşülmekte olan konunun açıklığa kavuşmaması ve müzakerelerin yeterince olgunlaşmaması gerekçesiyle, TBMM Dışişleri Komisyonu’nda yapılan oylamayla ertelendi.

'SADECE YASA DEĞİŞTİRMEKLE OLMAZ'

Komisyon Başkanı Fuat Oktay, toplantı çıkışında gazetecilerin sorularını yanıtladı. Oktay, İsveç Büyükelçisinin Dışişleri Komisyonu’na davet edilmesine ilişkin, içtüzüğün engel koymaması ve komisyon üyelerinin takdiri sonrasında davet edilebileceğini bildirdi. İsveç'in NATO üyeliği konusunda, Türkiye'ye verdiği taahhütleri de değerlendiren Oktay, "Sadece yasa değiştirmekle olmaz. Teröre finansmanın da kesilmesi lazım. Henüz endişelerimiz giderilmiş değil. Şimdi değerlendirecek, belki de İsveç'ten yeni adımlar gelecek" diye konuştu.