İşçiler 2024’te yoksulluk, sendikasızlık ve öldüren koşullara karşı direndi

Asgari ücret ve yüksek enflasyon tartışmalarıyla başlayan 2024 yılı, emekçiler için direniş ve yoksullukla geçti. Asgari ücrete yıl ortasında zam yapılmaması nedeniyle yurttaşların alım gücü düştü. İktidar, emekçilerin vergide adalet talebine ise kulak tıkadı. Yoksulluk ve olumsuz çalışma koşullarına karşı emekçiler fabrikaları direniş alanına çevirdi. Gaziantep ve Şanlıurfa’da tekstil işçileri, Manisa Soma’da maden işçileri, İstanbul’da depo ve plastik ve gıda sektöründe çalışan işçiler hakları için mücadele etti. 2024 yılında Türkiye’nin birçok noktasında grev ve işçi direnişi yaşandı.

ÖZAK: Şanlıurfa’da Özak Tekstil’in 1. Organize Sanayi Bölgesi’ndeki (OSB) fabrikasında çalışan yaklaşık 400 tekstil işçisi, Birleşik Tekstil Dokuma ve Deri İşçileri Sendikası’na üye oldukları gerekçesiyle işten çıkarıldı. Uzun süre fabrika önünde mücadele eden emekçiler direnişi İstanbul’a taşıdı. Bu süre boyunca birçok engellemeyle karşı karşıya kalan işçiler, 80. gününde direnişi sonlandırdı. 24 işçi, işe iade ve sendikal tazminat davası açtı.

ÇAYIRHAN: Ankara’da Çayırhan Termik Santralı ve Maden Ocağı’nda özelleştirmeye karşı kendilerini maden ocağına kapatan işçiler, günlerce eylem yaptı. İşçiler, kurumun özelleştirilmesi ihalesinin 4 Mart’a ertelenmesinin ardından direnişe ara verdi. Konuya ilişkin tepkiler sürüyor. 

DEPO İŞÇİLERİ: İstanbul Esenyurt’ta faaliyet yürüten CarrefourSA deposunda DGR isimli taşeron firmaya bağlı çalışan Depo, Liman, Tersane ve Deniz İşçileri Sendikası (DGD-SEN) üyesi işçiler, iş koşullarında iyileştirme ve zam talebinde bulundu. Bunun ardından sendika üyesi dört işçi işten çıkarıldı.  Hakları için depo önünde direnişe başlayan işçiler eylemlerini 20 Ağustos’ta Levent’teki Sabancı Holding önüne taşıdı. İşçilerin günlerce süren mücadelesi kazanımla sonuçlandı. 

AS PLASTİK: İstanbul Hadımköy’de As Plastik işçileri 2 yılı aşkın süren sendikal yetki mücadelesinin ardından ilk kez oturdukları toplu iş sözleşmesi masasında işverenin sendikayla sözleşme imzalamayı reddetmesi üzerine 19 Eylül’de greve çıktı. Patronun işten çıkardığı işyeri temsilcilerinin ve işbaşı yapmak istemeyen 12 işçinin tazminatlarını ödemeyi kabul etmesi üzerine sözlü anlaşmaya varıldı ve bunun üzerine grev son buldu. 

PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ: Pamukkale Üniversitesi İktisadi İşletmeleri’ne bağlı kantin ve sosyal tesis işçilerinin örgütlü olduğu Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) bünyesindeki Türkiye Otel, Lokanta, Dinlenme Yerleri İşçileri Sendikası (TOLEYİS) üniversite yönetimiyle görüşmelerinde anlaşma sağlayamadı. Sendika grev kararı aldı. İşçilerin mücadelesi sonuç verdi.

FERNAS İŞÇİLERİ ANKARA’YA YÜRÜDÜ

Manisa Soma’da AKP’li Batman Milletvekili Ferhat Nasıroğlu’nun sahibi olduğu Fernas Madencilik’te Bağımsız Maden-İş Sendikası’na üye olan işçiler işten çıkarılmıştı. Maden işçileri seslerini duyurmak için çeşitli eylemler yaptı. Ankara’ya yürüyerek yalın ayaklarıyla Meclis’e gitti. Madencilerin 53 gün süren mücadelesinin ardından Fernas şirketi geri adım attı ve uzlaşma sağlandı.

1900 İŞÇİ YAŞAMINI YİTİRDİ

2024 yılı iş cinayetlerinin de dikkat çektiği bir yıl oldu. Erzincan İliç’te 13 Şubat’ta ABD ve Kanada ortaklı Anagold şirketine ait altın madeninde meydana gelen toprak kaymasında dokuz işçi göçük altında kalarak yaşamını yitirdi. Beşiktaş’ta 2 Nisan’da Masquerade isimli gece kulübünde çıkan yangında 29 kişi yaşamını yitirdi. Son olarak Balıkesir’in merkez Karesi ilçesinde ZSR Patlayıcı Sanayi Anonim Şirketi’ne bağlı patlayıcı üretilen fabrikada meydana gelen patlama ve çökme nedeniyle sekizi kadın 11 kişi yaşamını yitirdi, yedi kişi de yaralandı. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi’nin verilerine göre 2024 yılında yaklaşık 1900 işçi iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi. 

SENDİKALAŞMA ORANI DÜŞÜK

Türkiye’de işçilerin örgütlenmesinin önünde de birçok engel bulunuyor. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın temmuz ayı istatistiklerine göre toplam işçi sayısı 16 milyon 973 bin 610 kişi olurken sendikalı işçi sayısı 2 milyon 512 bin 330 kişi ve sendikalaşma oranı ise yüzde 14.8 oldu.

HAK ARAYIŞINDA ELLERİ KELEPÇELENDİ

POLONEZ: Türkiye İşçi Sendikaları Konfederas-yonu’na (TÜRK-İŞ) bağlı Tek Gıda-İş Sendikası’na üye oldukları için işten atılan bir grup Polonez işçisinin direnişi 5. ayında. İşçiler geçen günlerde Çatalca’dan Ankara’ya “anayasal hak yürüyüşü” başlattı. Ancak başlar başlamaz işçilerin önü Çatalca’da çevik kuvvet tarafından kesildi. Yürüyüşlerine izin verilmeyen işçiler açlık grevine başladı. Engellemelere karşın işçiler Kocaeli Gebze’ye yürüdü. Gebze Adliyesi’nde açıklama yapan işçiler kent meydanına yürümek isteyince polis biber gazıyla müdahale etti, fenalaşan işçiler oldu. Ankara’ya yürüyen işçiler, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan’ın “çözüm sözü verdiğini” belirterek yürüyüşe ara verdi.

Sendikalaştıkları için işten atılan ve eylemlerinin 59’uncu gününde polis tarafından ters kelepçeyle gözaltına alınan Polonez işçileri Çatalca Kaymakamlığı önünde gözaltı işlemi sırasında kendilerine yönelik şiddeti ve ters kelepçeyi protesto etti. İşçiler Kod-46 ile işten çıkarılmıştı. Son olarak bu kaldırıldı ve işçilere 6 aylık ücret ödemesi teklif edildi. İşçiler sendikal hakları için mücadeleyi sürdüreceklerini söyledi.

LEZİTA: İzmir Kemalpaşa’da Abalıoğlu Lezita fabrikasında Öz Gıda-İş Sendikası üyesi işçilerin grevi 300’üncü gününe yaklaştı. Toplu iş sözleşme sürecinde anlaşma sağlanamaması üzerine greve çıkan işçiler şirkete karşı açtığı birçok davayı kazandı. Geçen aylarda sendikanın açtığı davada, Denizli 2’nci İş Mahkemesi, Lezita’nın greve çıkan işçilerin yerine yasadışı bir şekilde işçi alımı yaptığını belirlemişti. İşçilerin grevi devam ederken şirket büyümeye devam ediyor. 

GREV DALGASI

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’na (DİSK) bağlı Birleşik Metal-İş Sendikası ile Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS) bünyesindeki dört işyerinde toplu iş sözleşmesi (TİS) süreci işveren örgütünün yetersiz zam ve yan haklar önerisi nedeniyle geçen hafta tıkandı. Hitachi Energy, Arıtaş Kriyojenik, GE Grid Solutions ve Schneider Electric işyerlerinde grev kararı alındı. Ancak 2 bin işçiyi ilgilendiren grev, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın imzasını taşıyan bir kararla MESS’e bağlı dört işletmede 60 gün süreyle ertelendi. Ertelemenin gerekçesi ise “milli güvenliği bozucu nitelikte görülmesi” oldu. Hitachi Energy işçilerinin 4 Aralık’ta başlattığı grevin 20. gününde MESS, Birleşik Metal-İş Sendikası’na görüşme çağrısı yaptı. Birleşik Metal-İş görüşmeler sonucunda anlaşma sağlandığını duyurdu. MESS’ten ayrılan Green Transfo’da da geçen günlerde metal işçileri greve çıktı. İşçilerin grevi sürüyor.

‘TAŞLARDA YATA YATA HASTA OLDUK’

Tek Gıda İş Sendikası’na üye olunca işten çıkarılan ve yaklaşık altı aydır eylem yapan Polonez işçileri, direnişlerini sürdürdükleri Çatalca Adliyesi önünde yeni yılla ilgili beklentilerini anlattı. 2025’te emeklerinin karşılığını almayı umduklarını belirten işçiler, “Adalet sarayı önünde adalet arıyoruz. Taşların üzerinde yata yata hasta olduk” dedi. 11 yıldır Polonez fabrikasında çalıştığını, aynı fabrikada çalışan 19 yaşındaki kızının da kendisine destek verdiği için işten çıkarıldığını anlatan Fadime Gülmez, “Sendikaya üye olduğumuz için işten atıldık. Kızım da bana destek verdiği için o da işten atıldı. 46’ncı koddan çıkarıldık. 2024 bize neyi öğretti? Doğruları gördük. Yine olsa, yine çıkarım aynı direnişe. Mücadele bana hak aramayı öğretti” dedi.

YENİ YILA DİRENİŞ ÇADIRINDA GİRDİLER 

Iğdır Belediyesi’nin tasarruf önlemleri kapsamında işten çıkardığı 204 belediye işçisi, belediye binası önünde kurdukları çadırda oturma eylemi yaparak yeni yıla girdi. Belediye işyeri temsilcisi Himmet Bozan, “Barış isteyenler önce işten atılanları işe alsınlar toplumsal barışı öyle sağlasınlar. 7 Ocak’ta mahkememiz var. Türk hukukuna, güveniyoruz” dedi.  

Eyleme katılan bir işçi ise “Herkes evinde mutlu şekilde yeni yıla girerken biz de -5 derece bu soğukta çadırda eylemimize devam ediyoruz. Haklı mücadelemizi kazanacağız inşallah. 7 Ocak’ta mahkememiz var ve kazanarak işimize geri döneceğiz. 177 gündür bu çadırda bekliyoruz. Haksız yere işten çıkarıldık ve mücadelemize devam ediyoruz” ifadelerini kullandı.