Rum Patriği'nin Ukrayna sınavı

İsviçre’nin ev sahipliğinde 15-16 Haziran’da düzenlenen Ukrayna Barış Zirvesi’ne Türk Dışişleri Heyetinden ayrı olarak ‘ekümenik’ unvanıyla katılan ve bildiriye imza atan Fener Rum Patriği Bartholomeos’un ekümenik ısrarı sürüyor. Tepkiler sonucu bildiriden imzası kaldırılan Bartholomeos, 2019’da Anayasa’yı ve Lozan hükümlerini hiçe sayarak ‘ekümenik’ sıfatıyla Ukrayna Ortodoks Kilisesi’ne otosefal (kendi kendini yönetme hakkı) tanıdı. Kilise yönetimine yakın yayın organlarında gelişme, “Ekümenik Patrik Bartholomeos, Ukrayna kilisesine bağımsızlık beratı vererek kilisenin Moskova Ortodoks Kilisesi'nden bağımsız bir yapıya kavuşmasını onayladı” ifadesiyle duyuruldu. Türkiye’nin konuya ilişkin hassasiyetlerini gözetmeyen Ukrayna ise dün Moskova Patrikhanesi’nin Ukrayna kolunun tamamen yasakladı. ABD tarafından Fener Patrikhanesi’nin tüm Ortodoksların mutlak lideri olarak tanınması konusunda baskı yapıldığı bilinirken Bartholomeos’un ekümenik ısrarı Türkiye ile yürüttüğü ‘dostane’ ilişkilere karşın Ukrayna’da kabul görmeye devam ediyor. 

ABD’NİN SİYASİ OYUNU

Konuya ilişkin Cumhuriyet’e açıklamalarda bulunan Bağımsız Türk Ortodoks Patrikhanesi Basın Sözcüsü Chris Selçuk Erenerol, Fener Rum Kilisesi’nin uzun yıllardır attığı adımların uluslararası hukuka ve Türk hukukuna aykırı olduğunu belirtti. Erenerol, “Hiçbir hukuki ve dini geçerliliği olmayan bu adımlar, ABD ve Batı ülkelerinin bölgedeki siyasi oyununun çıkarınadır. Defaatle belirttiğimiz gibi Fener Rum Kilisesi bütün bu yaptıklarıyla yasalarımızca suç işlemektedir ve Türkiye Cumhuriyeti’ne uluslararası arenada sorun yaşatacak oyunlara sürüklemektedir. Bu atılan adımlar Türk yargısının konusudur ve yargıya intikal eden bu suç duyurularının artık toplumumuz tarafından ciddiye alınması elzemdir” dedi. 

‘PATRİKHANE’NİN TAVIRLARINA İZİN VERİLMEMELİ’

Tarihçi Prof. Dr. Hakkı Uyar ise, tarihsel olarak 1945 sonrasında ABD’nin Soğuk Savaş sürecinin etkisiyle Sovyetler Birliği’ni kuşatmaya ve etkisini kırmaya yöneldiğini belirterek, “Ortodoks dünya açısından Fener Rum Patrikhanesini yanına alarak ve onun tarihi ağırlığını öne çıkararak, Rusya’nın etkisini kırmaya çalışmaktadır. Rusya, Fener Rum Patrikhanesi’ni kullanan ABD’nin etkisini Ukrayna’da kırmaya çalışırken, kendisi de Ukrayna’da dini açıdan etkili olmaya çalışmaktadır. Türkiye’nin bu sıcak çatışma ortamında Patrikhane’nin Rusya karşıtı ve ABD yanlısı bir çizgide aktif tavır sergilemeye izin vermemesi gerekir. 

Aslında Ukrayna’nın NATO’ya ve AB’ye alınarak Rus etkisinin kırılması çabasının bir parçası olarak Patrikhane’nin tavrını yorumlamak gerekir” dedi. Türkiye’nin devlet içinde ‘devlet’ olmaya aday yeni bir kuruma ihtiyacı olmadığını aktaran Uyar, Türkiye’nin Patrikhane’yi bu süreçten uzak tutması gerektiğini söyledi.