DİSK-AR: 'Çalışabilir her 10 kişiden sadece 3'ü tam zamanlı istihdamda'

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi’nin (DİSK-AR) 2022 yılı 2. Çeyrek İşsizlik ve İstihdam Görünümü Raporu’na göre, çalışabilir 64.5 milyon kişinin sadece 21.4 milyonu kayıtlı ve tam zamanlı olarak istihdamda yer alıyor.

DİSK-AR, 2022 yılı 2. Çeyrek İşsizlik ve İstihdam Görünümü Raporu’nu açıkladı. İşsizlik istatistiklerine yer verilen raporda şu başlıklara yer verildi:

ÇALIŞABİLİR HER 10 KİŞİDEN SADECE 3’Ü KAYITLI VE TAM ZAMANLI İSTİHDAMDA: “Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2022 2. çeyrek dönemine ait Hanehalkı İşgücü Araştırması (HİA) 15 Ağustos 2022’de yayımlandı. 2022 2. çeyrek dönemi Nisan, Mayıs ve Haziran 2022 aylarını kapsıyor ve TÜİK’in yeni metodolojisine dayanıyor. Bilindiği gibi TÜİK, Mart 2021’den beri aylık ve üç aylık verileri ayrı ayrı açıklıyor. Aylık veriler daha sınırlı iken üç aylık veriler daha geniş bir kapsama sahiptir.

TÜİK, mevsim etkisinden arındırılmış istihdamda 2021 yılı 1. çeyrek ile 2022 yılı 1. çeyrek arasındaki bir yıllık dönemde 765 bin kişilik bir artış olduğunu açıkladı. Böylece 2022 yılı 1. çeyreğinde 30 milyon 775 bin olarak açıklanan mevsim etkisinden arındırılmış istihdam edilenlerin sayısı 2022 yılı 2. çeyreğinde 30 milyon 10 bin olarak hesaplandı. 2022 1. çeyreğinde yüzde 46,6 olan mevsim etkisinden arındırılmış istihdam oranı ise 1,1 puanlık artışla 2022 yılı 2. çeyrekte yüzde 47,7 olarak gerçekleşti. Ancak TÜİK’in resmi istihdam verileri de tıpkı dar tanımlı işsizlik verileri gibi işgücü piyasasına ilişkin gerçeğin sadece sınırlı bir kısmını gösteriyor. İstihdam verileri tek başına istihdamın niteliği konusunda bilgi vermiyor. Bu nedenle alternatif işsizlik hesaplamaları yanında alternatif istihdam hesaplamalarına da ihtiyaç vardır.

TÜİK’in resmi istihdam oranı 2022 1. çeyrekte yüzde 47,7 olarak açıklanırken, DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden hareketle hesaplanan Kayıtlı Tam Zamanlı İstihdam (KATİ) oranı yüzde 33,3 olarak gerçekleşti. Kadınlarda resmi istihdam oranı yüzde 30,4 iken KATİ oranı yüzde 18,4 ve erkeklerde resmi istihdam oranı yüzde 65,3 olarak açıklanmışken; KATİ oranı yüzde 48,5 olarak hesaplandı.

Böylece KATİ oranı resmi istihdam oranından genelde 14,4 puan, kadınlarda 12 ve erkeklerde ise 16,8 puan düşük olarak gerçekleşti. DİSK-AR tarafından yapılan KATİ hesaplamasıyla çalışma çağındaki (15 yaş) 64,5 milyon kişinin sadece 21,4 milyonu kayıtlı ve tam zamanlı istihdam (KATİ) kapsamında çalıştığı ortaya çıktı. Çalışma çağındaki 32,6 milyon kadının ise sadece 5,9 milyonu kayıtlı ve tam zamanlı istidamda (KATİ), çalışma çağındaki 31,9 milyon erkeğin ise 15,4 milyonu kayıtlı ve tam zamanlı istidamda yer alıyor. Bu durum nispeten nitelikli istihdamın düşüklüğünü ortaya koyuyor.

GENİŞ TANIMLI İŞSİZLİK YÜZDE 21,3: TÜİK’e göre mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı 2022 yılı 2. çeyrekte, 2021 1. çeyreğe göre 43 bin kişi azalarak 3 milyon 654 bin olarak gerçekleşti. DİSK-AR tarafından TÜİK verilerinden yararlanarak hesaplanan geniş tanımlı işsiz sayısı ise 2022 2. çeyrekte 7 milyon 980 bin olarak hesaplandı. TÜİK tarafından 2021 yılı 1. çeyrekte yüzde 11 olarak açıklanan mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı bir yılda 0,4 puan azalarak yüzde 10,6 olarak, mevsim etkisinden arındırılmış âtıl işgücü (geniş tanımlı işsizlik) oranı ise 2021 yılı 1. çeyreğine göre 0,9 puan azalarak yüzde 21,3 olarak açıklandı. Böylece 2022 1. çeyreğinde (mevsim etkisinden arındırılmış) dar tanımlı işsizlik oranı ile mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsizlik oranı arasında 10,7 puanlık, mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsiz sayısı ile geniş tanımlı işsiz sayısı arasında ise 4 milyon 326 bin kişilik bir fark ortaya çıkmış oldu.

GENİŞ TANIMLI KADIN İŞSİZLİĞİ YÜZDE 28,8: Bilindiği gibi kadın işsizliği ülkemizde ortalama işsizlikten daha yüksek iken, kadın istihdam oranı ortalama istihdam oranından daha düşüktür. Öte yandan Covid-19 döneminde tüm dünyada yaşanan iş kayıplarından kadınlar erkeklere göre orantısız bir biçimde olumsuz etkilendiği ve bunun ülkemizde de benzer bir eğilim gösterdiği biliniyor. ILO’nun tahminlerine göre çalışılan saatlerde toplumsal cinsiyet eşitsizliğini sürüyor.

TÜİK’in 2022 1. çeyrek üç aylık verilerine göre hem dar hem geniş tanımlı işsizliğin cinsiyete göre dağılımına bakıldığında kadınlarda işsizliğin erkeklerden 5 puan daha fazla olduğu görülüyor. 2022 2. çeyreğinde dar tanımlı işsizlik erkeklerde yüzde 8,9 ve kadınlarda ise yüzde 13,9 olarak açıklandı. Geniş tanımlı işsizlik (âtıl işgücü) oranı ise erkeklerde yüzde 17,2 ve kadınlarda yüzde 28,8 olarak gerçekleşti. Böylece kadınlarda dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerden 5 ve geniş tanımlı işsizlik oranı ise 11,6 puan yüksek seyrediyor. Kadınlar, Covid-19 salgının yarattığı işsizlikten erkeklerden daha fazla etkilenmeye devam ediyor.

TÜİK tarafından 2022 yılı 2. çeyrekte dar tanımlı kadın işsizliği 1 milyon 605 bin ve erkek işsizliği ise 2 milyon 49 bin olarak açıklandı. TÜİK verilerinden yararlanarak hesapladığımız geniş tanımlı işsiz sayısı ise kadınlarda 3 milyon 827 bin ve erkeklerde ise 4 milyon 128 bin olarak gerçekleşti.

Kadın geniş tanımlı işsizliğinin dar tanımlı kadın işsizliğine göre yüksek olmasının en önemli sebebi kadınlar arasında zamana bağlı eksik istihdam edilenler ile ümitsizler, iş aramayıp çalışmaya hazır olanlar ve iş arayıp işbaşı yapamayacak olanları içeren potansiyel işgücünün yüksekliğidir.

GENİŞ TANIMLI GENÇ İŞSİZLİĞİ YÜZDE 32,5: Gençlerde işsizlik oranının diğer yaş gruplarına göre yüksek olduğu biliniyor. Buna ek olarak Covid-19 döneminin işgücü piyasalarında yarattığı tahribattan gençler daha fazla etkilendi. Bu etki sürüyor. Salgın döneminde gençler işgücü piyasasından daha hızlı çekildi. İşi olmayan milyonlarca genç ya iş aramayı bıraktı ya da işgücü piyasasına girişlerini geciktirdi. Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de Covid-19 nedeniyle genç işsizliği oldukça yükseldi. TÜİK genç işsizliğini 2022 yılı 2. çeyreğinde yüzde 20,3 olarak açıkladı. Ancak TÜİK verileri genelde olduğu gibi gençlerde de gerçek durumu yansıtmaktan uzak.

TÜİK verilerinden yararlanarak hesapladığımız 15-24 yaş arası genç nüfusta geniş tanımlı işsizlik oranı 2022 yılı 2. çeyreğinde yüzde 32,5 olarak gerçekleşti. Böylece geniş tanımlı genç işsizliği dar tanımlı genç işsizliğinden 12,2 puan fazla olarak gerçekleşti.

Genç kadınlarda geniş tanımlı işsizlik ise daha yüksek oranda seyretmeye devam ediyor. 15- 24 yaş arası erkeklerde dar tanımlı işsizlik yüzde 17,1 ve geniş tanımlı işsizlik yüzde 26,5 olarak hesaplanırken, 15-24 yaş arası genç kadınlarda ise dar tanımlı işsizlik yüzde 26,3 geniş tanımlı işsizlik yüzde 42,4 olarak hesaplandı. Böylece dar tanımlı işsizlik geniş tanımlı işsizlikten erkeklerde 9,4 puan ve kadınlarda ise 16,1 puan yüksek seyrediyor.”