Kişilik bozukluğu nedir, belirtileri nelerdir? Kişilik bozukluğu testi nasıl yapılır?

Kişilik Bozukluğu kişinin özel hayatında ve iş hayatında istikrarsızlıklar, ikili ilişkilerde başarısız olma durumu yaratır. Bir gün dost gibi gördüğünü ertesi gün düşmanı olarak görebilir. Borderline kişi ne hisseder?

Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Cemil Çelik konu hakkında bilgiler ver

Kişilik Bozukluğu nedir?

Borderline Kişilik Bozukluğu diğer adıyla “sınırda kişilik bozukluğu”, psikolojik bir rahatsızlıktır. 

Kişilik Bozukluğuna sahip kişi sevgi dolu, kalıcı bir ilişki kurmak istese bile, ani ruh hali değişimi, yaşadığı bir durumu iyi ya da kötü olarak görmesi, akli olarak dengeli bir duygu ve davranış hali gösterememe durumlarından dolayı bunu gerçekleştiremez. Bu hastalığı yaşayan bireyler, intihara teşebbüs, yasaklı madde kullanım eğilimi de gösterebilmektedir. 

ERGENLERDE BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUĞU SÜRECİ NASILDIR? 

Erken yetişkinlerde görülebilir ancak 16 yaşına kadar tanı koyulamaz. Aşırı öfke, sinirlilik hali çocukların ergenlik dönemlerinde görülen doğal davranışlardandır. Fakat yaş ilerledikçe bu durumlar azalmak yerine devam ediyorsa ve diğer semptomlar da görülüyorsa bu tanı konulabilir. Hastalık bu safhalarda tedavi edilirse, ilerleyen dönemlerde iyileşme görülebilir. Kadınlarda, erkeklere oranla 3 kat daha fazla görüldüğü belirlenmiştir. 

KİŞİLİK BOZUKLUĞU NEDEN OLUR? 

Borderline genetik mi sorusuna istinaden yapılan araştırmalarda, kişilik bozukluklarının genetik bağı olduğu, ailede olan başka bir psikiyatrik hastalığın tetikleyici olduğu belirlenmiştir. Aynı zamanda, erken yaşta yaşanılan travmalar, özellikle çocukluk döneminde yaşanılan ihmal, taciz, terk edilme gibi olaylar borderline kişilik bozukluğunda görülen en önemli etkenlerdendir. Bu şekilde olan çok vaka görülmektedir. 

KİŞİLİK BOZUKLUĞUNUN ÇOCUKLUKLA İLİŞKİSİ NEDİR? 

Birçok bilim insanına göre, çocuğun büyüme evresindeki özellikle anne olmak üzere ebeveyn davranışının etkili olduğu belirtilmiştir.  Mesela, Kernberg isimli bilim insanı, borderline kişilik bozukluğunda ortaya çıkan yalnız kalamama ve terk edilmişlik duygusunun, çocuğun anneye ihtiyaç duyduğu zamanlarda annenin çocuğun yanında olmaması, gerekli ilgiyi göstermemesi nedeniyle oluştuğunu belirtmiştir. 

NE GİBİ PROBLEMLER YARATIR? 

Kişi, toplumun bir parçası olarak istikrarlı bir hayat süremez, eğitim hayatında güçlükler yaşar, sık sık iş değiştirme, aşırı öfke, aşırı cinsel aktivite, alkol madde kullanımı, dürtüsellik, hızlı araba kullanma, kendine zarar verme, kavga vb. davranışlardan dolayı hapse girmeye kadar sorunlar yaşar. Kadınlarda istenmeyen gebelik durumuna neden olabilir. Borderline kişiler mutlu olurlar mı? Borderline kişiler mutluluğu aşırılıkta ararlar; aşırı para harcama, aşırı hız, haz için yasaklı madde kullanımı anlık mutluluk verici şeyleri tercih ederler. Dışlanmamak için çok çaba sarf ederler, dışlanmak hissi onlar için dayanılmaz olmaktadır. Boşluk hissi onları, intihar, kendine zarar verme, aşırı dozda ilaç alma gibi eylemlere yöneltir.  

BORDERLİNE  KİŞİLİK BOZUKLU VE BİPOLAR BOZUKLUĞUN  FARKI NEDİR?

Bipolar ile Borderline karıştırılan iki tür bozukluk olsa da bipoların ruh değişimi, depresif davranışı günlerce hatta aylarca sürebilmektedir. Borderline ruh hali, ani değişiklikler göstermektedir. 

KİŞİLİK BOZUKLUĞU TEDAVİSİ VAR MI?

Borderline kişilik bozukluğunda, bireylerin duygusal ve davranışsal sorunlarının çözümünü, ruh sağlıklarının geliştirilmesi ve korunmasını amaçlayan psikoterapi teknikleri kullanılır. Kişinin durumunu yönetebilme, sorunlarla başa çıkma becerisini geliştirme konularında yardımcı olunması hedeflenir. Yeni yaklaşım yöntemleri hastaların belirtilerini azaltma ve iyileştirme konusunda etkili olmuştur. Hastanın psikiyatrist ile yaptığı görüşmede hem şimdiki durumun tespiti, hem de geçmişiyle olan hikayesini öğrenmek amacıyla görüşmeler yapılır. 

BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUĞUNDA PSİKOTERAPİNİN ETKİSİ NEDİR?

Kişinin, hastalıktan dolayı kontrol altına alamadığı duygularını yönetmeyi öğrenmesine, ikili ilişkilerde ise karşıdakinin duygularını önemseyerek ilişkiyi geliştirmesine yardımcı olur. Hayat kalitesini artırır. 

KİŞİLİK BOZUKLUĞUNUN BELİRTİLERİ NELERDİR?

Bu kişilerde yoğun bir öfke sorunu vardır, öfke kontrolü yapamama, sık sık kavgaya karışma gibi eğilimler gösterirler. Bir kişiyi gözünde olduğundan daha fazla büyütme ve küçültme gibi uç davranışlarda bulunurlar. Bu kişilerin toplum içinde yer bulamama, terk edilme korkuları, kendilerini kötü ve hiç var olmamış gibi görmeleri, kendilerine zarar verme şeklinde sonuçlanabilir.

Borderline Kişilik Bozukluğunda kullanılan Psikoterapi Yöntemleri :

Diyalektik Davranış Terapisi: 

Kanıta dayalı tedavi yöntemidir. Tek bir hasta veya birden fazla hasta ile yapılabilir. Kişinin duygularını nasıl yöneteceğini, ilişkilerini nasıl geliştireceğini gösteren, yöntemlere dayalı bir terapidir. 

Şema Odaklı Terapi: 

Tek bir hasta veya birden fazla hasta ile yapılabilir. Bireyin kendi ihtiyaçlarını karşılamada yol göstericidir. 

Zihinselleştirme Temelli Terapi 

Bireyin, kendi duygu, düşünce ve ruh haline ilişkin farkındalığının artmasını, durumuyla ilgili alternatif yolları görmesini sağlayan konuşma terapisidir. 

Bu terapilerin yanında, aile bireyleri ve değer verdiği diğer bireylerin katılımıyla yapılan, duygusal öngörülebilirlik ve problem çözme eğitimi de diğer terapi yöntemlerinin yanında ek terapi olarak kullanılır. 

Ailenizde veya yakın çevrenizde borderline kişilik bozukluğu olan bir birey varsa, aklınızda borderline kişilik bozukluğu hastasının yakını olarak ne yapmalıyım sorusu varsa, öncelikle yakını olarak durumu kabullenip çözüm yolları aramalı, hastalıkla ilgili bilgi sahibi olmalısınız. Özellikle kriz anında ne yapacağını psikiyatristi ile planlamalı, yol haritası belirlemelisiniz. Hastanın yasaklı madde kullanımı varsa, mutlaka tedavi ettirilmelidir. 

Kendi gibi Borderline kişilik bozukluğu bulunan hastalarla iletişime geçmek, onlarla tecrübeleri paylaşıp ortak bir güven ortamı yaratmak hastalığın olumsuz etkilerini azaltmada önemli bir etken olacaktır. Bu bağlamda Grup Terapileri önerilmektedir. 

Bu hastalık için henüz onaylanmış bir ilaç geliştirilmemiştir. Bu hastalık ile ortaya çıkan depresyon ve anksiyete için verilen ilaçlar bu sorunların yönetiminde etkili olmuştur. Borderline Kişilik Bozukluğu için bir ilaç tedavisi olmasa da etkili psikoterapi yöntemleri hastalar üzerinde olumlu etkiler yarattığı görülmüştür. Hastanın hastalığı ile ilgili farkındalığı arttığında iyileşme belirtileri de artmaktadır.