Endonezya seçimlerinde dans eden ipi göğüsledi

İnsan, hayatının bazı yıllarını başka bir ülkede geçirdiğinde artık biraz oralı oluyor; veda ettiğinde de kalbinden bir parça orada kalıyor; doğal olarak o ülkeye ilgi de devam ediyor. Uzun yıllar bu sayfaya Endonezya’dan yazdım. Altı yıl boyunca sıcak, sivrisinek, yağmur, dil, kültür, gamelan müziği, masaj, yemek, şifa dolu jamu ve hindistancevizi içeceğine fena alıştık.

Arkadaşlıklar giderek solmaya yüz tutsa da gönüller bir olsun yeter... 14 Şubat’ta Endonezya’da devlet başkanlığı ve meclis seçimleri yapıldı. Her ne kadar alışkın olsak da kampanya süreci ve seçim sonuçları ilginç olduğu kadar şaşırtıcıydı.

Halka göre de tam bir düş kırıklığı! Bir tanıdığımın yorumu şu oldu: “Elbette hayal kırıklığı büyük. Jokowi’nin (Görevdeki devlet başkanı Joko Widodo) bu hale gelip sonuçta halkımızı böyle kızdıracağını asla düşünemezdim. Her iki dönemde oyumu ona verdim. İkinci dönemde makamından gelen güç ve yetkiyi kötüye kullandığı görüldü. Şimdi en az beş yıl onları kontrol edemeyiz. Her tür eleştiriyi susturacak güce sahipler.” Başka bir arkadaşım da seçimin ertesi günü konuştuğumda mutsuz ve adeta yasta olduğunu, geçmiş yıllara geri dönüleceğinden korkulduğunu ve Başkan Jokowi’nin süreçte etik davranmadığını söyledi.

Kaygılarının nedeni, görevde olduğu süreçte birçok demokrasi aktivistinin kaçırılması ve işkence yapılması emrini vermekten sorumlu olduğu belirtilen, aynı zamanda insan hakları ihlalleri yaptığı iddiasıyla ordudan ihraç edilen Prabowo Subianto’nun başkanlık koltuğuna oturacak olması. 72 yaşında hedefine ulaşan Subianto, Endonezya’da 30 yıl otoriter rejim sürdüren, en kızgın anında bile gülümsediği söylenen General Suharto’nun damadı ve aynı zamanda eski özel kuvvetler komutanı.

1998’de ordudan ihracının ardından 2000’li yıllarda Ürdün’e kendi isteğiyle sürgüne gitmiş. Malum iddialar nedeniyle ABD’ye girmesi de yasak olan Subianto’nun çok geçmeden ülkesine geri döndüğü, siyasete atılmadan önce çeşitli işler yaparak para biriktirdiği söylenir.

RAKİBİNİN BAKANI OLDU

Başkanlık için ilk denemesi 2014 yılındaydı ancak rakibi Jokowi’ye yenildi, itirazları sonuçsuz kaldı. Vazgeçti mi? Hayır! Sonraki seçimde yine aday oldu, aksilik bu ya en güçlü rakibi yine Jokowi’ydi, 2019’da bir kez daha Jokowi’ye mağlup oldu. Başkanlık hayallerini nadasa yatırmış olmalı, savunma bakanlığı ile idare etti. Başkan Jokowi’nin, muhalefet partisinden rakibine stratejik bir bakanlık vermesi şaşırttığı ölçüde ciddi eleştirilere de hedef olmuştu! Subianto’nun önünü açıp yükselişinden sorumlu tutulması bundandır.

Ancak Jokowi, bu kadarla da kalmadığından halkın gözünden iyice düşmüştür. Endonezya yasalarına göre iki dönem seçilip görevde 10 yılı da doldurduğundan üçüncü kez aday olamayınca başka bir çözüm buldu Jokowi; büyük oğlu Gibran Rakabuming Raka’yı, başkan adaylarından Subianto’nun yardımcılığına aday gösterdi. Aslında oğlunun adaylığı için yasada büyük bir engel vardı! 40 yaş üstünde olmak gerekirken Gibran sadece 36 yaşındaydı. Bundan sonrasını tahmin etmek zor olmasa gerek! Bir mucize oldu ve Anayasa Mahkemesi nasılsa 40’ın altındakilerin de yüksek görevlere aday olmalarına izin verdi.

Mahkeme başkanı, aynı zamanda Jokowi’nin kayınbiraderi başyargıç Anwar Usman’ın burada bir rolü var mıdır bilmiyoruz! Ancak yorumcular, geçmişte “Başkan olmak, gücü çocuklarıma aktarmak anlamına gelmez” diyen Jokowi’yi kendi siyasi hanedanını kurmak için kuralları esnetmekle suçlamakta, mahkemenin verdiği kararın, demokrasiye aykırı ve adam kayırmacılık içerdiğinden tartışmalı olduğunu iddia etmekte. İmajıyla gençleri hedefledi Avustralya Üniversitesi Endonezya Enstitüsü Müdürü Dr. Eve Warburton, Büyük Endonezya Hareketi Partisi (Gerindra) Genel Başkanı ve devlet başkanı adayı Subianto’nun seçim kampanyasını “Sevimli, eğlenceli ve ulaşılabilir” olarak nitelendiriyor.

Öncekiler gibi ağır olmadığını, bu kez hem tarz hem de imaj değiştirdiğini, geçmiş hafızası olmayan genç nesli hedeflediğini ifade ediyor. Warburton, geçmişteki güçlü sert adam yerine kedi seven, sevimli büyükbaba imajı çizen, Tik-Tok’ta öne çıkan dans videolarıyla gençlerin kalbini fethederek başarılı bir kampanya yürüttüğünü, başardığını vurguluyor. Son zamanlarda dünyada seçim kampanyalarında adayların sahnede dans etmesi moda oldu. Başkan Joko Widodo ise politikaya ilk kez 2005’te Endonezya Demokratik Mücadele Partisi (PDI-P) ile girip Cava Adası Solo kentinde belediye başkanı seçilmişti. Sonra Cakarta valiliği, iki dönem başkanlık da aynı partinin desteğiyle gerçekleşti.

Bu kez PDI-P başkan adayı Ganjar Pranowo, kendisinin halefi olarak görülüyordu. Uzmanlar, herhangi bir adayı açıkça desteklemese de Subianto’nun kampanya etkinliklerine katılmasının kendi partisi ile arasındaki gerginliği artırdığını söylüyor. Halkın tesellisi mecliste milletvekili çoğunluğunun yine PDI-P yani Jokowi’nin partisine ait olması. 50 yaşlarındaki iki rakibini geride bırakıp yüzde 58 oyla hedefine ulaşan Subianto, Endonezya’nın en genç başkan yardımcısıyla beraber gelecek eylülde göreve başlayacak.