Yazılakalanlar 3... Eray Canberk’in yazısı...

1985/2

- Üsküdarlı neyzen Salim beyin ölümü üzerine, şair ve tarikat kurucusu Osman Şems efendi “Çaldı neyzen Mîr Salim ömrünün son faslını” demiş…

- Safiyüddin el-Urmevî (öl. 1294) İranlı müzik kuramcısı besteci ve icracı. Kitaplarından birinin adı Kitâbü’l-Edvar… “Muğnî” ve “Nüzhe” adlarını verdiği ve kanuna benzer iki çalgı icat etmiş.

- Eskiler kara sevdaya/melankoliye “aşk-ı marazî” demişler…

- Mehmet Âkif Ersoy’un oğullarından biri olan Mehmet Emin Ersoy (1908-1967) içki ve uyuşturucu bağımlısı olarak sefalet ve perişanlık içinde ölmüş…Tevfik Fikret’in oğlu Hüseyin Haluk Fikret (1893-1972) Amerika’ya gitmiş, Hıristiyanlığı seçmiş ve üstelik papaz olmuş… Babalarla oğullarını, oğullarla babalarını değerlendirmek olumlu da, olumsuz da sonuçlar doğurabilir. Yanlış yargılardan kaçınmak için tarafsız ve gerçekçi olmak, hele art niyetli hiç olmamak gerekiyor…

1986

- Şu sıralarda kişileri konu alan bir ansiklopedi hazırlığı çalışmasında madde başlarını saptarken “Gördes kızı Makbule” ile karşılaştım. Kurtuluş Savaşımızın bu kadın kahramanının yaşamöyküsünü merak ettim ve hemen okuyup öğrendim… (Yıllar sonra Zeki Sarıhan’ın, 2010’da Ankara’da, ”Ulusal Eğitim Derneği” tarafından Kurtuluş Savaşı Kadınları adlı kitabı yayımlanınca daha nicelerini öğrendim.)

- (Yine ansiklopedi çalışmasından) Azerbaycan Türkçesi’nde “yadımdadır” demek “hatırımdadır” demekmiş… Sultan Mecid Ganîzade (1866-1937) Azerbaycanlı eğitimci ve yazarın yaşamöyküsünü yazarken…

- Ad honores (Lat.): Şeref için… Ad libitum (Lat.) Doğaçlama; özgürce…

- Koyun Saati: Cep saatinden daha büyük ve koyunda taşınan saat (Reşat Ekrem Koçu’nun Osmanlı Tarihi Panoraması’ndan).

- Tabankeş (yaya yürüyen, taban tepen), serkeş (kafa tutan, baş kaldıran), cefakeş (cefa çeken, sıkıntıya katlanan), zebunküş (düşkünezen)…

- Genji Monogatari (Genji’nin Hikâyesi) 1010 yılı dolaylarında Japon saray nedimesi Murasaki Şikibu tarafından yazılmış roman. Dünyada ilk roman olarak kabul ediliyormuş. (2000’li yıllarda dizi film ve e-kitap olmuş…)

- “Kâkülün aç, ruh-u pür tâbını arzet cânâ / Bilelim biz de cihanda gecemiz, gündüzümüz” (Münif Mustafa Hezarî).

- Kıyafetname: Bir kimsenin dış görünüşüne (organlarına) bakarak o kimsenin kişiliğini ve ahlâkını tahmin etmeyi, değerlendirmeyi konu edinen eserlere verilen ad. 1703-1780 yıllarında yaşamış olan Erzurumlu İbrahim Hakkı’nın Kıyafetname’si en tanınmış olanlardan biriymiş… “İlm-i iyâfe” ise Cahiliye dönemindeki Arapların kuş uçurarak, kuşların uçuşuna ve hayvanların ayak izlerine bakarak kehanette bulunmalarına verilen ad…