BUGÜN günlerden Cumhuriyet Kitap! Sayı 1832! / 27 Mart 2025

Tiyatroyu pek de sevmediğini defalarca söylemiş bir oyun yazarıdır o. Dünyanın kendisi katlanılması zor bir boyutta tuhaf ve gülünç olduğu ve gözüne bir kukla tiyatrosu gibi gözüktüğünden, karakterlerini de eserlerinde mekanik bir devinim içinde, her türlü psikolojik çözümlemeden uzak bir şekilde işlediğini söyler: “Hepimiz kukla olduğunu kabul edemeyen kuklalarız.”

Ona göre oyun yazarı dünyayı ancak komedi tonunda yansıtabilir. Ona göre komedi trajedinin kendisidir. Ünlü yönetmen Jean-Louis Barrault’ya göre onun oyunları “Kafka’nın evreninde Marx Brothers” izlemek gibidir.

Her yazara sorulan klasik “Neden yazıyorsunuz?” sorusuna “Neden yazdığımı anlamak için yazıyorum” diye yanıt veren usta yazar, aynı zamanda bu arayışın bir sonu olmadığının bilincindedir zira başka bir söyleşisinde belirttiği gibi, “Edebiyat cevap üretmez, soru sorar”.

Ancak eleştirmenlerin yazdıklarını tam olarak anladıklarından kuşkuludur: “Her zaman absürt bir tiyatro yazdığımı söylerler. Ama benimki agnostik bir tiyatrodur.”

Absürt tiyatro dünyanın saçma olduğu fikri üzerine kurulmuştur. Oysa ona göre gözünde saçma olan dünya değil, varoluşun kendisidir ve en can alıcı sorulara yanıt veremeyiz: “Şimdi ve burada oluşumuzun sebebi ne olabilir? Neden hiçbir şey yok da bir şey var?”

Malraux’nun “Sanat, -bomboş ya da dolu- göğe yükselen bir çığlıktır” sözüne gönderme yapan ustanın gözünde, metafizik bir boyutu olmayan tiyatro gerçek anlamda bir sanat olarak kabul edilemez.

Son olarak onun gözünde “nesneler, yalnızlığın, zaferin ve ruhani olmayan güçlerin, mücadele ettiğimiz her şeyin somutlaşmış halidir”.

Dilin boşluğunu ortaya koyan bu nesneler aslında onun bütün oyunlarında yöneldiği asıl amacı gösterir çünkü her şeyden öte “Sanatın belki de en önemli amacı dile bekâretini tekrar kazandırmaktır.”

Bu yargı bugün demokrasi için de geçerli değil mi? İnanıyoruz, her şeyin çok güzel olacağı günler yakındır!

Eugène Ionesco (26 Kasım 1909 / 28 Mart 1994) kapağımızda. Ferda Fidan’ın yazısı...

Nalan Arman (Virginia Woolf / Bir Yazarın Günlüğü / Çeviren: Seda Erol Le Morellec, Kırmızı Kedi Yayınevi)

Öner Yağcı (Halit Ziya Uşaklıgil)

Öner Yağcı (Şevket Süreyya Aydemir)

Feridun Andaç (Yusuf Atılgan)

İnci Ponat (Nevra Bucak / Boğaz’da Kara Gölgeler / Artshop Yayıncılık)

Hikmet Temel Akarsu (Richard Ford / Kanada / Çeviren: Umay Öze / Jaguar Kitap)

Y. Bekir Yurdakul (Hanzade Servi / Zorbey Zorbey’in Ardındaki Boşluk / Bilgi Yayınevi),

Zeynep Tütüncü Güngör (Çağla Ural / Mira’nın Kırmızı Defteri / Destek Yayınları) de bu sayımızda inceleme ve söyleşileriyle yer alan yazarlarımız.

Mustafa Başaran’ın hazırladığı Bulmaca ile de düşün trafiği sürüyor.

İyi okumalar...

Gamze Akdemir

Kitap Dergi, BUGÜN gazeteniz Cumhuriyet’le birlikte...

Unutmayın; her gün Cumhuriyet, her perşembe Cumhuriyet Kitap Dergi okunur!