‘Tekstilin Postadaki Yolculuğu’

Elyaftan başlayarak iplik, kumaş, boya-baskı ve apre işlemlerini bünyesinde toplayan tekstil sanayi, giyim ve giyim dışı mamul ürünler için ihtiyaç duyulan kumaşı üretir. Her ne kadar mamul ürünleri ortaya çıkaran konfeksiyon başlı başına bir sanayi dalı olsa da, tekstil üretim zincirinin son halkasıdır. İlk insanların sadece soğuğa karşı bir tedbir olarak düşündükleri giyim zaman içinde süslenme, sosyal statü, rahatlık, kültür ve din olgulanyla farklılaşmalar sergileyerek gelişmiştir.

Giyimin ilk izleri Paleolitik çağdadır. Bu çağın sonlarına ait Sibirya’da bulunan bir heykelcik ilk giyimin muhtemelen deri olduğunu ortaya koymuştur. İnsanlar yine bu dönemde bitkisel elyafları bükerek daha sağlam hale getirmeyi öğrenmişlerdir. Binlerce yıl sonra 1969’da aya giden astronotların giydikleri polyesterli özel giysiler, tekstilin kat ettiği uzun yolun çarpıcı göstergesidir.

Ciddi araştırmalar sonucu ortaya çıkan akıllı elyaflar sayesinde günümüz tekstilinde çeşitlilik artmıştır. Teknik tekstil olarak bilinen bu yeni ürünlerin. tıp, spor, otomotiv, denizcilik, havacılık, inşaat ve askeriyede giyimin yanı sıra farklı kullanım alanları bulmaktadır.

Osmanlı İmparatorluğu’nun başlıca ihracat kalemlerinden olan pamuklu, ipekli ve yünlü tekstilin hammaddeden mamul madde haline gelene kadar geçirdiği üretim süreçleri ve ticareti kartpostal temaları içinde ağırlıklı bir yere sahiptir.

Kartpostallara bu detayda yansıtılan başka hiçbir sanayi dalı yoktur. Bunun ilk akla gelen nedenleri arasında tekstilin ekonomik önemi ve insan faktörüne dayanması sayılabilir. Sanayileşme sürecinde ihtiyaçlardan dolayı tekstil fabrikalarına öncelik verilmesi diğer bir etkendir. Bunlara halıcılığın renkli dünyasını da mutlaka eklemek gerekir.

Halil Gökman, yirmi yıl boyunca yurt içi ve yurt dışı müzayedelerden topladığı kartpostallarla hazırladığı kitabı Tekstilin Postadaki Yolculuğu’nda (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları), Türk tekstil sektörünü kartpostallar üzerinden bir koleksiyoncu gözüyle anlatıyor.

Kitapta yer alan Osmanlı dönemi ve erken Cumhuriyet dönemine ait 243 kartpostal, giyimden giyim dışı tekstile hammaddeden halıcılığa kadar tekstilin her aşamasını yansıtırken, 1900’den 1940’a kadar Türkiye’nin farklı bölgelerinden de görüntüler sunuyor.