Sinematek’te film izlemek

Türk sinemasına katkıları saymakla bitmeyecek isimlerden biri olan ve kanlı bir terör saldırısı sonucu erken yaşta hayattan koparılan Onat Kutlar 60’lı ve 70’li yıllarda Taksim Sıraselviler’deki mekanında zamanında Türkiye’de vizyon şansı bulamayan ama sinema tarihinin unutulmaz yapımları arasında gösterilen filmleri izleyiciyle buluşturan ilk Sinematek’in de kurucularındandı. Kadıköy’de yeni bir komplekste bu kez bambaşka bir kurum olsa da manene o ilk Sinematek’in ruhunu yaşatan Sinematek (Sinema Evi) yeni salonunda izleyiciyle buluşmaya başladı. Ucunda da olsa ilk Sinematek’i yakalayan benim gibiler bu yeni Sinematek’te de yine sinema tarihinin birbirinden önemli yapıtlarını izleme fırsatı bulacak olmanın keyfini bir başka yaşıyorlardır eminim ama yönetmen Emin Alper’in Genel Sanat Yönetmenliği altında faaliyetlerine başlayan Sinematek yeni kuşaklara da benzeri az bulunur bir ışık tutacak, buna da şüphem yok.

Kısaca hatırlatmak gerekirse 25 Ağustos 1965 tarihinde Onat Kutlar ve arkadaşları tarafından İstanbul’da kurulan Sinematek 1980 askeri darbesiyle birlikte kapatılmıştı. Sonradan İstanbul Festivali bünyesinde başlayan ve ilk birkaç yıl Sinema Günleri olarak anılan İstanbul Film Festivali’nin temellerini attı Onat Kutlar ve arkadaşları. yani Sinematek’in kapatılması elbette ciddi bir kesintiydi kültür hayatımız adına ama o açığı İstanbul Film Festivali ile bir ölçüde kapatmayı bildi bizden önceki kuşak. Bizim kuşak ise önce sinemadan biraz kopuk kalsa da yeni yetişen sinemacılar dalgasıyla Türk sinemasına azımsanmayacak bir hareket getirmeyi başardı ama dijitalin yükselişiyle birlikte ‘sana’ sinemasının bazı platformlar dışında marjinalleştiğini gördü. İşte Sinematek / Sinema Evi gibi bir kurum bu anlamda çok önemli, zira 160 kişilik salonuyla sinema sanatının erişime uzak yapımlarını büyük perdede izleme imkanı veriyor izleyiciye.

“KÜLTÜR ATLASINA BİR İŞARET”

Sinematek’in açılış gecesinde konuşan Kadıköy Belediye Başkanı Şerdil Dara Odabaşı’ya kulak verelim: “Türkiye’de Sinematek’in acısı tatlısıyla uzun bir macerası var. Bu maceranın tamamı, mutluluk ve iyi hatıralar üzerine kurulmuş değil. Ama bugün mutluyuz. 12 Eylül’ün gadrine uğramış bu eşsiz kurumun, 40 yıl sonra Kadıköy Belediyesi’nin çatısı altında yeniden hayata dönmesinin gururunu yaşıyoruz.  Sinematek / Sinema Evi, hem sinema sanatına katkı sağlayacak hem de Kadıköy’ün kültür atlasına kıymetli bir işaret koymuş olacak. Atölye ve sergiler olmak üzere çeşitli etkinliklerle de takipçilerinin sinema kültürünü zenginleştirecek bir kurum olacak.”

Kurumun Genel Sanat Yönetmeni Emin Alper de gecede konuşanlar arasındaydı elbette. Alper konuşmasında şu sözleri sarf etti: “Şu an kapılarımızı açmamızda büyük katkıları ve emeği olan belediye başkanımız Şerdil Dara Odabaşı’na teşekkür ediyorum. Sinematek kapandıktan 40 sene sonra, bu uzun hasret bugün burada bitiyor. Bu Jak Şalom’un bir rüyasıydı, kendisinin Kadıköy Belediyesi’ne götürdüğü teklifin sonucu proje haline getirildi burası. Bir önceki dönemin Kadıköy Belediye Başkanı Aykurt Nuhoğlu’na da buradan teşekkür ediyorum. Ve bu tarihi bina, aslına uygun olarak sıfırdan yapıldı ve Sinematek’in hizmetine sunuldu.”

Sinematek’in açılışında izleyiciyle buluşan ilk film ise Yılmaz Güney imzalı “Umut” oldu. hal böyle olunca elbette Fatoş Güney’in de söyleyecekleri vardı. Güney, “Sinematek özgür filmlerin bir sesi. Yılmaz Güney’in Umut filmindeki hikaye, babasının yaşadığı gerçek bir hikayedir ve 1970 – 71 yılında sansürün yakasına yapıştığı filmlerden birisidir. Bugün halen Yılmaz Güney filmlerine gizli bir sansür var. Sinematek’in de bu konuda özel bir alan açacağına ve sinema sanatına, Türkiye’nin kültür ve sanat hayatına mutlaka değerli katkıları olacağına inanıyorum.” dedi.

Sinematek / Sinema Evi, sinemaseverlere birbirinden değerli seçkiler sunuyor. 13 Kasım 2021 - 30 Ocak 2022 tarihleri arasında izlenebilecek olan,  Goethe-Institut İstanbul ve Bozcaada Uluslararası Ekolojik Belgesel Festivali işbirliğiyle hazırlanan ilk programın odağında Dışavurumcu Alman sineması ve sinema dünyasının öncü yaratıcı yönetmenlerinden Metin Erksan var. Sinematek/Sinema Evi 13 Kasım’dan itibaren iki ya da üç aylık programlarla seyircisine sinema tarihinin kilometre taşlarından örülü seçkiler ve onlara eşlik eden panel, konferans, sergi gibi etkinlikler sunacak. Seçkilerde sinema tarihine yön veren ve modern sinema dilinin oluşmasına büyük katkılar sağlamış akımlar ve ekollere; toplu gösterimlerle Türkiye ve Dünya Sineması’nın büyük ustalarının filmlerine yer verilecek.

ÖDÜLLÜ BİNA

Sinemayı sanat olarak değerlendiren izleyici için bir kültür merkezi işlevi görmeyi, sinema tartışmayı ve sinema üzerine söz üretmeyi amaçlayan Sinematek / Sinema Evi mimari projesiyle de iki ödül kazandı. Belediyelerin şehirlerdeki yaşam kalitesini artıran projelerini teşvik etmek ve yaygınlaştırmak amacıyla Marmara Belediyeler Birliği’nin düzenlendiği Altın Karınca Ödülleri’nde ‘Mimari ve Kentsel Tasarım’ kategorisinde ve Kültürel mirası koruma ve özendirme projelerini teşvik etmek amacıyla 2001 yılından bu yana Tarihi Kentler Birliği (TKB) tarafından düzenlenen yarışmada ödül aldı. 

SİNEMATEK / SİNEMA EVİ NELER YAPAR?

Sinematek / Sinema Evi, 160 kişilik tam donanımlı Onat Kutlar Sinema Salonunda sinema sanatının seçkin örneklerini, sunumlar ve söyleşiler eşliğinde seyirciyle buluşturuyor. Film programında sinema tarihine geçmiş büyük klasiklerin yanı sıra yeni sinemacılara, keşif değeri taşıyan filmlere, ticari salonlarda izleme imkanı bulunmayan canlandırma, belgesel ve kısa film alanındaki eserlere yer veriyor. Sinema salonunun yanı sıra sergi ve etkinlik salonları, sinema kütüphanesi ve kişisel film izleme köşeleri de sinemaya ilgi duyan ve sinema alanında çalışan herkese açık. Ayrıca randevuyla hizmet verecek Sinematek / Sinema Evi Arşivi de sinemaya ilişkin belge, fotoğraf, afiş ve benzeri film dışı materyalleri koruma altına almak ve erişime açmak üzere hizmet vermeye başladı. Sinematek / Sinema Evi sinemacılar, sinema profesyonelleri, sinema yazarları ve sinema üzerine çalışan akademisyenlerin araştırma, tartışma ve üretme süreçlerinde bir araya geldikleri bir buluşma noktası olacak. 

Sinematek / Sinema Evi’nin 30 Ocak 2022 tarihine kadar devam edecek programına, Kadıköy Belediyesi Sinematek web sayfasından ulaşılabilir.  

http://sinematek.kadikoy.bel.tr/