Prof. Dr. Rıdvan Akın’dan ‘Türkiye’nin Siyasal Gelişmeleri’

Prof. Dr. Rıdvan Akın, ülkemizin önemli siyasi tarihçilerinden biridir. Akademik yaşamına Boğaziçi Üniversitesi’nde başlayan, uzun yıllar orada çalıştıktan sonra Galatasaray Üniversitesi’ne geçen Akın’ın akademik ilgi alanlarının başında Türk siyasal tarihi, Türk parlamento tarihi, Türk devrim tarihi ve 20. yüzyıl dünya tarihi gelir.

Gazetemizin Olaylar ve Görüşler sayfasının da yazarları arasında olan Akın’ın kısa süre önce raflarda yerini alan iki ciltlik Türkiye’nin Siyasal Gelişmeleri (Nora Kitap) adlı çalışması alanında önemli, kapsamlı ve iddialı bir inceleme olarak dikkat çekiyor.

Kitabın ilk cildi, 1876-1923 dönemini, ikinci cildi ise 1923-2018 dönemini kapsıyor. İlk cilt 496, ikinci cilt 480 sayfa. İlk cilt 15 bölümden, ikinci cilt 12 bölümden oluşuyor.

1876-1923 DÖNEMİ

İlk ciltte Prof. Dr. Rıdvan Akın, 1876’da ilan edilen Kanunuesasi ve Birinci Meşrutiyet döneminin siyasal dinamiklerini, Osmanlı parlamentarizminin siyasal mirasını (1877-1920), İkinci Meşrutiyet dönemindeki meclis-hükümet ilişkilerini, Birinci Dünya Savaşı’nda parlamento-hükümet ilişkilerini, Mütareke döneminden Kurtuluş’a dek İstanbul şehrini, İttihat ve Terakki’nin iktidardan çekilmesini ve yargılanmasını, Malta sürgünlerini, Mustafa Kemal Paşa ve Kurtuluş Savaşı’nı, 1921 Anayasasını, Birinci Meclis döneminde milletvekili dokunulmazlığını, Bolşevik Devrimi ve Türk Devrimi’ni, Birinci Meclis’te sivil otoritenin üstünlüğüne ilişkin tartışmaları, Milli Mücadele döneminde halkın sosyoekonomik durumunu, Milli Mücadele döneminde mülki idareyi ve mahalli idareler reformunu ele alıyor.

1923-2018 DÖNEMİ

İkinci ciltte ise Lozan’dan Atatürk’ün ölümüne dek Türkiye’yi, Atatürk’ün ailesini, yakınlarını ve dostlarını, Atatürk’ün İstanbul’unu (1927 sonrası), Atatürk’ün yabancılarla temaslarını, İsmet İnönü yönetimindeki Türkiye’yi, Demokrat Parti iktidarını, 1960-1980 dönemindeki Türkiye’yi, 1980-2000 arasındaki Türkiye’yi, AKP yönetimindeki Türkiye’yi, Diyanet İşleri Başkanlığı’nın çalışmalarını ve kamusal alanda dini, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine giden süreci inceliyor.

Prof. Dr. Akın, oldukça zengin bir kaynakçaya sahip olan çalışmasında, Türkiye’nin tarihsel birikimine ve deneyimine özellikle işaret ederek şöyle diyor:

“Türkiye; 19. yüzyılın son çeyreğine bir imparatorluk yapısı ve meşrutiyet rejimiyle girdi. Yeni yönetim anlayışı tökezlemelere rağmen Mütareke’ye kadar yaşadı. Bu idarenin en büyük mirası Meclis-i Mebusan’ın TBMM’ye evrilmesi olmuştur. Bu birikim Anadolu İhtilali ve TBMM rejimine geçişin yolunu açmıştır. Bugünkü Türkiye, hakimiyetin millette olduğunu ilan eden Birinci Meclis ve 1921 Anayasası’nın mirasçısıdır”.

TÜRK DEMOKRASİSİNİN TEMELLERİ

VE BATI AVRUPA DEMOKRASİLERİ...

Prof. Dr. Akın çok isabetli bir saptamayla, pek çok siyaset bilimcinin, sosyal bilimcinin, tarihçinin, anayasa hukukçusunun atladığı, gözden kaçırdığı, daha vahimi bilmediği önemli bir gerçeğin de altını çiziyor: “Türkiye’de demokrasinin kuruluş koşulları ve sınıfsal temelleri, Batı Avrupa demokrasilerinin gelişim çizgisinden farklıdır.” Kısacası, Prof. Dr. Akın’ın Türkiye’nin Siyasal Gelişmeleri adlı çalışması, dünü öğrenmek, bugünü anlamak, yarını daha isabetli öngörmek isteyen herkes için kaynak bir eser olarak dikkat çekiyor.

Türkiye’nin Siyasal Gelişmeleri-2 cilt / Rıdvan Akın / Nora Kitap / 976 s. / 2022.