Patrick Modiano’dan ‘Hüzünlü Ev’

VICTOR ANLATIYOR…

Hüzünlü Ev, Patrick Modiano’nun erken dönem romanlarından biri. Hemen her yapıtının temel unsuru olan “hatırlama eylemi”ni bu yapıtında da tüm çıplaklığıyla okura sunuyor yazar. Buna mekân, zaman ve bellek de katılıyor. 

Altmışlı yıllar. Victor Chmara, on sekiz yaşındayken Paris’ten çıkıp Fransa-İsviçre sınırındaki bir kasabaya geliyor ve bir aile pansiyonunda kalmaya başlıyor. Bir “kaçış” izlenimi veren bu durum, Victor’un on iki yıl öncesini anlattığı bir zaman diliminde yaşanıyor. Yani kahramanımız, Cezayir Savaşı’nın da yaşandığı bir dönemde yaşadıklarını anımsayıp anlatıyor. Bu kaçışta, savaşa katılmak istememesinin etkisi olduğunu düşündürüyor.

Savaşın etkisiyle Paris’in gerilimli, karanlık ve boğucu havasından kaçan bu yersiz yurtsuz genç, geldiği kasabayı bir sığınak olarak görüyor ki bunda herhangi bir tehlike anında İsviçre’ye kolay bir şekilde geçebilecek olması etkili. 

Kasabanın, hiçbir yerde adlandırılmasa da, çevresindeki köyler ve “A.” şeklinde belirtilmesi “Annecy” (Güney-doğu Fransa'da, Auvergne-Rhône-Alpes bölgesinde, Haute-Savoie bölümünde bir komün) olduğunu gösteriyor. 

Kimsesizlik, yalnızlık ve köksüzlüğün içine işlediği Victor’un karakterinin gelişiminde hem bu duygusal hem de politik olaylar fazlaca baskın. 

Rusya’dan devrim nedeniyle kaçmış bir baba ile İrlandalı bir müzikhol sanatçısının oğlu olduğunu ilerleyen sayfalarda öğrendiğimiz Victor’un bir trafik kazası sonucunda yitip giden ailesinin gizemi de arka planda okuyucuyu düşündürüyor.

Fotoğraf: Lea Crespi

KADERİN OYUNU…

Victor bir tesadüf sonucu sinema kariyerinin başında olan Yvonne Jacquet ve Doktor Rene Meinthe ile tanışıyor. Bu ikilinin Victor’un yaşamını kısa süren birliktelikleri süresince değiştirdiğini görmek olanaklı. 

Ancak yaşamları hakkında ayrıntılı bilgiye sahip olmadığımız Yvonne ve Meinthe ile tanışmalarını kaderin bir oyunu olarak değerlendiriyor Victor. Onların etkisiyle kasabanın seçkin sınıfından insanların arasına da katılıp bohem bir yaşam tarzına tanıklığı da göz önüne seriliyor.

“Yvonne niçin bu otelde kalıyordu? Komodindeki deste deste banknotlar nereden geliyordu?” Victor’un yanıtını aradığı sorular sorduğu her an Yvonne kaçamak davranıyor ve konuşmayı kesiyor. Yanıtını aradığı soruların sonu gelmiyor ve birtakım olayların ardından üç kahraman Meinthe’nin “hüzünlü ev”inde buluşuyorlar. 

BÜYÜLÜ BİR ATMOSFER

Bu evde geçirdiği zaman sürecinde yaşadığı olağanüstü duygular Victor’un belleğine kazınıyor. Evin büyülü atmosferinin etkisiyle sisli duyumsamalar ve bölük pörçük düşünceler belki de Victor’un hatırladığı en berrak görüntüler. 

Roman, on üç bölümden oluşuyor. Her bölümde anlatıcı kahramanın bakış açısıyla kurgulanmış. Tüm kahramanların sakladıkları bir şeyler var. Ana ve yan kahramanlar konusunda şüpheya düşmemek olanaksız. Başkahraman Victor Chmara’yı dinlediğimiz Hüzünlü Ev’de Victor da kendisini tam olarak aydınlık bir evrende vermiyor. 

Hüzünlü Ev, 60’lar Fransa’sının karanlığından kaçan bir gencin yaşadıklarının kendi dilinden anlatıldığı nostaljik bir roman olarak nitelenebilir. Melankolinin ağır bastığı ama bunu dengeli bir kurguda veren Modiano, en iyi yaptığı şeyi yapıyor ve okuyucuyu akıcı bir dille gizemin tam ortasında bırakıyor.

Hüzünlü Ev / Patrick Modiano / Çeviren: Alper Bakım / Can Yayınları / 168 s. / 2022.