İlk Türk operası Özsoy’un hazırlanmasını anlatan ‘Bir Cumhuriyet Şarkısı’ bugün gösterimde

Mustafa Kemal Paşa’nın isteğiyle 1934 yılında Cumhuriyet tarihimizin Ahmet Adnan Saygun, Münir Hayri Egeli, Nimet Vahid, Nurullah Şevket Taşkıran, Osman Zeki Üngör gibi değerli sanatçılarının özverili katkılarıyla yapılan Özsoy operasının gerçek öyküsünü anlatan “Bir Cumhuriyet Şarkısı” bugün gösterime giriyor.

Cumhuriyeti ilan ettikten sonra Gazi Paşa yurtdışından çok sayıda davet almaya başlar, davet eden ülkelerin yöneticilerine, “Biz burada bir devrim hareketi başlattık, neler başardığımızı buraya gelerek görmenizi isterim” der. Tosca operasını çok seven, sık sık dinleyen Paşa, İran Şahı Rıza Pehlevi’nin ziyareti için ilk Türk operasının bestelenmesini ister. Yardımcısı yazar, Münir Hayri’ye operanın ana fikrini verir.

Çevresine, “Bu sadece bir opera değil, biz burada bir kültür devrimi gerçekleştiriyoruz. Çağı yakalamamız hatta önüne geçmemiz gerek” diyen Mustafa Kemal’in emriyle bir ay içerisinde bitmek üzere Özsoy’un hazırlıklarına girişilir. Münir Hayri genç besteci Ahmet Adnan’a ulaşır, çalışmalara başlanır. Ahmet Adnan’la onu küçümseyen besteci, orkestra şefi Osman Zeki’nin arasındaki çatışmaya karşın İstanbul’dan getirtilen müzisyenler, sanatçılarla zamana karşı çetin bir yarış başlar.

BÜYÜK BÜTÇELİ PRODÜKSİYON

Senaryosu BKM Yazı Grubu’na ait, Yağız Alp Akaydın’ın yönettiği tarihi dramatik komedinin ön hazırlık çalışmasında 250 kişilik prodüksiyon ekibi çalıştı. 30 kişiden oluşan sanat ekibi 17 mekânı orijinaline sadık kalarak yeniden düzenledi. Kostümler, aksesuvarlar için beş ay araştırma yapıldı. 2 bin 500 adet kostüm, 2 bin adet özel ayakkabı üretildi. Sekiz atölye 8 hafta süresince kostümler için çalıştı. Aksesuvarların, şapkaların bir kısmı Londra’dan, bir bölümü özel koleksiyonerlerden sağlandı. 50 ana ve yardımcı oyuncularla birlikte 3 bin 500 figüran rol aldı. Opera sahnesinde 500, Sofya’daki balo sahnesinde özel hazırlanmış kostümleriyle 600 figüran kullanıldı. Tıpkı Özsoy operasını yetiştirme sürecindeki gibi yaratıcı ve teknik ekip büyük bir özveriyle çalıştı. Bu ayrıntıcılık ve titizlik yapım tasarımlarına, kostümlere, görüntü, ses, müzik çalışmasına doğrudan yansımış. 

1930’LARIN ÖRNEK TÜRKİYE’Sİ

Mustafa Kemal’in Sofya’da ataşe iken (1913) General Stilyan Kovaçev’in kızı Dimitrina’yla aşk yaşamasını, Tosca operasına hayran kalmasını geriye dönüşlerle anlatan filmde ana ve yardımcı karakterleri canlandıran oyuncular arasındaki uyum dikkat çekicidir.

“Beş günde düşmanı söküp atmışız, üç ayda alfabeyi değiştirmişiz, bir ayda da opera yazarız” diyen Mustafa Kemal Paşa; Türk kadının zarafetini, çok kültürlülüğünü simgeleyen Nimet Hanım; “Çılgın olmasaydık şimdi bu topraklarda sömürgeydik” diyen Münir Hayri ailesinin tüm erkeklerini savaşta yitiren Halkevi’nde şarkı söyleyen Nükhet; umudunu yitirip pes eden, hemen kendini toparlayan Ahmet Adnan filmin ana karakterleridir. Yönetmen Yağız Alp Akaydın, “Mustafa Kemal’i cephelerde savaşırken değil kültürel devrimler yaparken anlatmak istedik”, Atatürk’ü canlandıran muhacir Ertan Saban, dedesinin “Ana vatana bir adam yolladık ama has adam yolladık” sözlerini paylaştılar.

DEMOKRATİK, İLERİ, MEDENİ...

Ertan Saban, Salih Bademci, Ahmet Rıfat Şungar, Birce Akalay, Melis Sezen, Şifanur Gül, Mehmet Özgür, Burak Bilgili, Emre Karayel, Bensu Soral, Okan Yalabık’ın oynadığı, 100. yaşını kutlayan Türkiye İş Bankası’nın katkılarıyla BKM tarafından sinemaya uyarlanan, umut, coşku, sevgi, bağlılık, inanç, mücadele, dayanışma, direnç, gurur öğelerini vurgulayan “Bir Cumhuriyet Şarkısı” gösterimde. Film 1934’te Türkiye’nin ne denli demokratik, ileri, medeni, adaletli, kadınları el üstünde tutan bir ülke olduğunu gözler önüne seriyor.