Cumhuriyetin eğitim seferberliğinin somut yansıması: Millet Mektepleri

Antiemperyalist mücadeleyi Meclis eliyle yürüterek bağımsızlık mücadelesini tüm mazlum milletlere örnek yapan Türk Devrimi, daha Ulusal Kurtuluş Savaşı sürerken eğitim seferberliğini başlattı. Seferberlik, Cumhuriyetin ilanıyla hızlandı. Peşi sıra gerçekleşen devrimlerin önemli bir aşamasını ise 1 Kasım 1928’deki Harf Devrimi ve hemen arkasından gelen Millet Mektepleri oluşturdu.

Devrimin kök salabilmesi ve yurttaşların Aydınlanması için okuma yazma seferberliği başlatan Cumhuriyet, 1 Ocak 1929’da Millet Mekteplerini yaşama geçirdi. Yeni Türk harflerini bütün halka öğretebilmek amacıyla dört ay süreli eğitim verecek Millet Mekteplerinde yurttaşların normal yaşamını aksatmadan okuma yazma öğrenebilmeleri hedeflendi.

Okuma yazma bilsin ya da bilmesin, 16-45 yaş arasındaki her yurttaşın Millet Mekteplerinde eğitim alması zorunlu kılındı. 45 yaş üstüne ise gönüllü olmaları durumunda Millet Mekteplerinin kapısı açık bırakıldı. 24 Kasım 1928’deki Millet Mektepleri Teşkilatı Talimatnamesi ile Millet Mekteplerinin açılacağı duyuruldu. Cumhuriyetimizin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk de yine bu talimatname ile başöğretmen oldu. Talimatnamenin yıldönümü ise yurtta 24 Kasım Öğretmenler Günü olarak kutlanmaya başlandı. Daha sonradan Hasan Âli Yücel ve İsmail Hakkı Tonguç’un önderliğinde kurulacak Köy Enstitülerinin öncülü olan Millet Mektepleri, 1 Ocak 1929’da ise resmi olarak açıldı.

Okulların yaratıcısı olan Cumhuriyetin ilk milli eğitim bakanlarından Mustafa Necati, Millet Mekteplerini göremedi. Necati, okulların açıldığı tarih olan 1 Ocak 1929’da yaşamını yitirdi. Eylül 1929’da, okullar iki ayrı dersliğe ayrıldı. Millet Mekteplerindeki ilk dersliklerde yalnızca okuma yazma eğitimi verilirken; ikinci dersliklerde ise okuma yazmanın yanı sıra vatandaşlık bilgisi, tarih, yurt bilgisi ve coğrafya gibi dersler verilmesi kararlaştırıldı. Kadın-erkek bütün Türk yurttaşlarının Millet Mekteplerinin üyeleri oldukları vurgulandı. Yurt genelinde bir eğitim seferberliğine dönüşen Millet Mektepleri, kültür devriminin temeli oldu.