Bozcaada Caz Festivali’nin etki raporu bölgeye katkı sağlayacak: ‘Adayla bağ güçleniyor’

Her sene bir önceki senelerdeki hatalar düzeltiliyor, yeni uygulamalara geçiliyor. Örneğin 2023 yılında festivalin etkilerini ölçen bir rapor geçen günlerde yayımlandı. Bu raporda ada halkının festivalden beklentileri dahil olmak üzere her türlü olumlu olumsuz görüş toplandı ve bu seneki festivale hazırlık da buna göre yapıldı.

Ana sponsorluğunu Paribu’nun üstlendiği festivalde bu yıl katılımcılar üç gün boyunca Kraak & Smaak, Alfa Mist, Anika Nilles, Girls in Airports ve Cenk Erdoğan gibi önemli müzisyenleri dinleme fırsatı bulacak. Festival, sunduğu müzik programının yanı sıra yürüttüğü “Keşif” programıyla adaya yayılan atölye çalışmaları, geziler, paneller ve tartışma oturumları gerçekleştirerek toplumsal cinsiyet, ekolojik dönüşüm ve toplumsal kapsayıcılık alanlarında savunuculuk yapmaya devam edecek. Biz de bu yılki festivali ve geçen yılın etki raporunu Bozcaada Caz Festivali’nin kurucularından Çağıl Özdemir ve Murat Sezgi’yle konuştuk.

FESTİVALİN FARKI...

* Bozcaada Caz Festivali’nin diğer festivallerden farkı, sanki uzun yıllardır yapılıyormuşçasına akılda ve dilde yer etmesi, adeta bir marka haline gelmesi. Siz de böyle düşünüyor musunuz? Bir kemik kitle oluştu mu? Size göre bunun nedeni ne?

Murat Sezgi: Bu durumun etkisini görmek bazen şaşırtıyor. Hiç beklemediğimiz yerlerde ve beklemediğimiz durumlarda festivalin isminin, ne zaman yapıldığının bilindiğini görebiliyoruz. Bunun farklı sebepleri var. Özen ve dikkat anlamında çizgiyi olabildiğince bozmadan ve hatta geliştirerek iş çıkarmaya çalıştık. Paydaşlarımız, birlikte ürettiğimiz kişiler, kurumlar çok çeşitli, bu bizi akıllarda yer etmek haricinde işimize karşı çok heyecanlandıran bir şey. Ortaya çıkan fikirler, konular, aynı zamanda tüketicisi olduğumuz ve ilham aldığımız şeyler. Örnek olarak Keşif programı içinde Güncel Meseleler Yaratıcı Olasılıklar programında her sene bize yardımcı olan sevgili Emre Erbirer ve Espas ekibi, bize müthiş yaratıcı işbirliği fikirleriyle gelebiliyorlar. Bu sene bu vesileyle tanıştığımız miselyum ve mantar uzmanı HAU, aynı zamanda ektinlikler haricinde sahnemizi de tasarlayacak! Bu tip birliktelikler, ortaklıklar uzun süreli arkadaşlıklara yol açıyor. Festivale en az 5-6 kere gelen kişilerle tanışıyoruz. Bizi daha fazla mutlu eden bir şey olamaz. Programlamayı beğenmedikleri, ya da ‘’keşke şu müzik olsaydı / olmasaydı’’ diyen insanlar bile güvenip bir sonraki yıl tekrar gelebiliyor.

* Üstteki soruyla bağlantılı olarak festival programın düzenlerken neleri göz önünde bulunduruyorsunuz?

Çağıl Özdemir: Festival programını kurgularken, hem müzikal çeşitliliğe hem de Keşif etkinliklerinde konuşmak istediğimiz konulara dair alanlar yaratmaya özen gösteriyoruz. Caz ve doğaçlama müziğine dokunan farklı türleri de sunarken; festivalin Keşif kapsamında son birkaç senedir üzerinde durduğu toplumsal cinsiyet eşitliği, ekolojik farkındalık ve toplumsal kapsayıcılık gibi savunuculuk alanlarına da yer veriyoruz.

Avrupa’nın en büyük ağlarından birisi olan, Avrupa Caz Ağı’ndan ortaklarımızla birlikte kafa yorduğumuz seçkiler de oluyor, Türkiye’den yeni müzikleri de eklemeye gayret ediyoruz, dönemin iyi ve takip edilen çağdaş caz alanından, örneğin İngiltere’den isimler de olabiliyor. Bozcaada Caz Festivali’nin programını yapmak hem çok basit gözüken, hem de aslında kısıtları sebebiyle zor bir iş. İlk yıllarında olduğu gibi bu sene yeniden burada direksiyonu sevgili Onur Çelikkol tutuyor. Ortaya çıkan programdan biz epey memnunuz. Seneye burada farklılıklara gideceğiz.

‘DÜZENLEME YAPILMALI’

* Hangi konularda festival paydaşlarının ve/veya yetkililerin elini daha fazla taşın altına koymasını istersiniz?

Murat Sezgi: Bu sene katılımcılarınmızın en büyük şikayeti finansal konularla alakalı. Yurtdışına uçak bileti fiyatına Bozcaada’ya feribot ödemesi yapıyorlar. Tabi ki tümü değil ancak bazen camı bile olmayan odalara Avrupa’da lüks otel fiyatı ödüyorlar. Bunu yeme-içme için de yaşayabiliyorlar. Bir daha gelmeyeceklerini bize ileten, kazıklandıklarını hisseden çok fazla insan var. Bu konuda ilgili düzenlemeler yapılmazsa, destinasyon festivali dediğimiz işler çok ciddi zarar görür ya da kitleleri hiç istemeyeceğiniz insanlarla dolar.

Bozcaada gibi bölgelerin bir kültür, sanat, yaratıcı ekonomi stratejileri olması gerekiyor. Umuyorum ki bir an önce bu yönde adımlar atılır. Bu konuda bizim de bazı önerilerimiz

Bozcaada özelinde söyleyemeyiz ancak farklı bölgelerde de işler yapıyoruz, iş yapan arkadaşlarımız var. Belediyelerin kendi etkinliklerini, aktivitelerini koyma ve propaganda amacını hızlıca bir kenara bırakıp fon, her sene değişen jüri ve destek mekanizmalarını kurup dünyanın farklı yerlerinde olduğu gibi bu işi profesyonellerine bırakması gerektiğini düşünüyoruz. Zaten zorlanan bir alanda, konuyu canlandıracağız kılıfının altında propaganda aracına dönüşen işler yerine - gerçekten ülkesini seven yöneticilerin kurduğu ve uzun yıllar sürecek fonları oluşturmamız gerekiyor.

Daha fazla kültürel girişimcilik konuşmak itiyoruz. Bu yönde attığımız adımlar var. Bizim gibi insanların adedini ve imkanlarını artırabilirsek, bu ülke için ciddi anlamda faydalı adımlar oluşacak. Burada daha konuşacak çok şey var.

* Festival olarak neleri daha fazla yapabilmeyi diliyorsunuz?

Çağıl Özdemir: Daha fazla yerel iş birliği geliştirmeyi, festivalin ekolojik negatif etkilerini daha da azaltmayı ve toplumsal cinsiyet eşitliği alanında daha güçlü adımlar atmayı diliyoruz. Sadece konuşmak değil, somut çıktılar oluşturmak istiyoruz. Örnek olarak iki senedir yürüttüğümüz Kızlar İçin Caz Kampı burada yalnızca konuştuğumuz değil de aynı zamanda gerçekleştirdiğimzi adımlardan. Bu tip somut projeler, festival içinden çıkan belki de festivalden daha büyük olacak işler olsun gayesindeyiz.

KADINLAR ÇOĞUNLUKTA

* İnsanların zihninde canlanabilmesi açısından soruyorum. Geçen yılki festivalin etki raporunun önemi nedir? Bu yıla ne gibi katkılar sağladı örneğin?

Çağıl Özdemir: 2023 yılında festivalin etkilerini ölçtük ve sonuçları bu yıl paylaşmaya başladık. Bozcaada Caz Festivali’ni sadece bir müzik etkinliği olarak görmüyoruz; aslında burada, adaya ve topluma nasıl bir katkı sağladığımızı ve bu katkının neye dönüşebileceğini anlamaya çalışıyoruz. Keşif etkinlikleriyle yıllardır bir şeyler yapıyoruz, ama bu sene farklı bir odak noktamız var: Yerelle bağımızı daha da güçlendirmek. Festivalin Bozcaada’ya nasıl daha fazla fayda sağlayabileceğini, adanın kalkınmasına nasıl daha çok destek olabileceğimizi düşünüyoruz. Bu, bu yılki en büyük fark ve rapor da bu çabalarımızı destekler nitelikte. Bunun haricinde, raporun diğer çıktıları ise bu yıl özellikle konuşmak istediklerimizi, buna bağlı olarak üzerimize aldığımız yükleri biraz azaltmak, yaptıklarımızda sadeleşmeye gitmek, ücretsiz ve adalıların erişimindeki etkinliklerin artması, savunuculuk alanlarımızdan birisi olan toplumsal kapsayıcılık tarafında bu sene yeniden attığımız adımlar. Özetle, festivalin Bozcaada’nın geleceğine katkı sağlamasını ve adanın kültürel, sosyal gelişimine olan desteğimizi artırmayı amaçlıyoruz.

* Bundan sonraki festivallerde de böyle bir rapor görecek miyiz?

Çağıl Özdemir: Bu yıl, geçen yılın etki raporunda elde ettiğimiz verileri sadece ölçmekle kalmayacağız, aynı zamanda bu verileri nasıl daha etkili bir şekilde yönetebileceğimize odaklanacağız. Bu süreçte önemli olan, elde ettiğimiz verileri nasıl içselleştireceğimiz, yönetim konusunda atacağımız adımlarla gelecekteki festivalleri daha bilinçli bir şekilde şekillendireceğimiz. Ölçümlemeler elbette devam edecek, ancak bu yıl asıl meselemiz bu verileri anlamak ve onların ışığında hareket etmek olacak.

* Rapora göre Bozcaada Caz Festivali’ne kadın katılımcı sayısı daha fazla. Bu diğer festivallerle karşılaştırıldığında beklenen bir durum mu? Neye bağlıyorsunuz?

Çağıl Özdemir: Evet, bu sonuç bizim için oldukça anlamlı. Bozcaada Caz Festivali olarak toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda aktif olarak çalışıyoruz. Bu bağlamda, festivalde kadın katılımcı sayısının yüksek olması, bu alandaki çabalarımızın bir yansıması olarak görülebilir. Bu konu genelde seçtiğiniz içerikten, iletişim dilinize, ekibin konuyla ilgili duruşuna göre etkisini yükseltebiliyor.

* Raporda bahsedilen, etkinliğin eksikliklerine yönelik şikayetleri nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu yılki festivalde bunlara yönelik nasıl adımlar attınız?

Çağıl Özdemir: Şikayetleri ve geri bildirimleri festivalin gelişimi için bir fırsat olarak görüyoruz. Geçtiğimiz yıl aldığımız geri bildirimleri dikkatle inceledik ve bu yılki programı oluştururken bu konularda iyileştirmeler yapmaya özen gösterdik. Örneğin, Bozcaadalılarla daha fazla etkileşim kurmak ve festivalin kültürel etkisini artırmak için çeşitli yeni etkinlikler ve programlar ekledik. Özellikle son birkaç yılda bazı ezberlenmiş çabalar haricinde festivalin Bozcaada ile ilişkisini biraz daha kopuk olduğunu fark ediyoruz. Bu konuyu çözmek için örneğin bir danışma kurulu kurulması üzerine adımlar attık ve ilerletiyoruz. Festivalin adayla daha da köklenmesi için somut ve uygulanabilir adımlar planladık.

Bunun haricinde örneğin festivalin sadeleşmesi, yapabileceğinden fazla sorunu ve yükü kendi üzerine almaması üzerine tavsiyelerden tutun da, Keşif etkinliklerimizin katılımını genişletebilmek, daha iyi anlatabilmek üzerine gelen geri bildirimleri ciddi şekilde dikkate aldık.

KEŞİF PROGRAMI...

* Bu seneki Keşif programından ve yan etkinliklerden öne çıkanlar hakkında bilgi alabilir miyiz?

Çağıl Özdemir: Bu yıl Keşif programımızın bir kısmını, bahsettiğimiz "Güncel Meseleler, Yeni Olasılıklar" bölümü oluşturuyor. Bu bölümde, farklı konularda derinlemesine keşifler yaparak yeni olasılıkları ve çözümleri tartışacağız.

Örneğin, "Mantarlardan Ne Öğrenebiliriz?" oturumunda, HAU ekibinden Mehmet Çerkezoğlu ve Nurdan Alkan ile birlikte doğanın zekâsından nasıl ilham alabileceğimizi keşfedeceğimiz bir yürüyüş ve sohbet gerçekleştireceğiz. "Öğretmenleri Birbirine Bağlamak" oturumunda ise Öğretmen Ağı’nın yeni eş koordinatörleri Irmak Akıncı Canbaz ve Yakup Yıldırım ile bir ağın parçası olmanın önemini ve bu farkındalıkla nasıl hareket edebileceğimizi konuşacağız.

"İlhamını Al Gel" sohbetinde, Calling’in kurucusu Can Zeydan ve Bigumigu’nun kurucu ortağı Yalçın Pembecioğlu ile ilham sürecini ve bu ilhamı nasıl eyleme geçirebileceğimizi tartışacağız. "Bir İhtimam Denemesi" çemberinde ise Gizem Kendik Önduygu’nun rehberliğinde, yeni bir ihtimam kültürü oluşturmanın ve bu kültürü yaymanın yollarını arayacağız.

Ayrıca, Ada mutfağından ilham alan "Ada Mutfağında Hazırlık" atölyesinde, yemek uzmanı ve antropolog Ümit Hamlacıbaşı ile birlikte ada yemekleri yapıp, adanın gastronomik kültürü üzerine keyifli bir sohbet gerçekleştireceğiz.

Bunların haricinde, Keşif kapsamında Anadolu Meraları ile yapacağımız doğa yürüyüşü, Hollanda-Türkiye Yüzyılı etkinliği ve UN Women ile "Toplumsal Cinsiyet Eşitliğini Savunmak: Hafızayı İşlemek" oturumu gibi etkinliklerle de festivalimizde yepyeni formatlarla katılımcılara farklı deneyimler sunacağız.

Aynı zamanda bu festivalin en önemli kısımlarından birisi olan sponsorlarımızın da üzerlerine kafa yordukları, güncel konulara ve temaya da dokunan etkinlikleri var. Tümünü internet sitemizden görebilirsiniz.

* Söylemek, eklemek istedikleriniz…

Çağıl Özdemir: Bozcaada Caz Festivali olarak her yıl daha da derinleşen bir festival deneyimi sunmayı hedefliyoruz. Katılımcılarımızın, sadece müzik dinlemekle kalmayıp bizimle birlikte kafa yorup katkı sağlamaları bizim için çok önemli. Hep birlikte daha sürdürülebilir ve olumlu etkilerini arttıran bir festival için çalışmaya devam edeceğiz. Birlikte olmanın gücüne inanıyoruz.