Belgesel bir tarih öyküsü: Yüzbaşı Selâhattin'in Romanı

Fotoğraf: VEDAT ARIK

Yüzbaşı Selâhattin ve onunla ilgili kitap konusunda İlhan Selçuk’la (İlhan Abi) ilginç sohbetlerimiz olmuştu. Kendisine Yüzbaşı Selâhattin’in Romanı’nda geçen olaylar hakkında çok sorular sormuşumdur. Bu konu açılınca İlhan Selçuk hemen Kuvayı Milliye zırhına bürünür, tatlı tatlı anlatırdı. Destansı Kuvayı Milliye öykülerini o anlatırken, biz dinlerken çok keyif alırdık.

Yüzbaşı Selâhattin’in Romanı gerçek olaylara dayalı belgesel bir tarih romanıdır, gerçek bir yaşam öyküsüdür. “Bu roman aynı zamanda bir imparatorluğun yıkılışının ve yeni bir devletin kuruluşunun, Yüzbaşı Selâhattin’in yaşamıyla birlikte anlatılışıdır.” İşte böylesi tanımlamalar ve anlatımlar belleğimden hiç kaybolmadı.

YÜZBAŞININ 15 CİLTLİK NOTLARI

Kitabın, İlhan Selçuk tarafından yazılışı da aslında bir öyküdür. 1960’lı yılların sonunda bir gün, arkadaşı Dr. Cengiz Yurtoğlu telefonla İlhan Selçuk’u arar. Hoşbeşten sonra, Dr. Yurtoğlu, o günlerde yayımlanan ve Yunus Nadi Ödülünü kazanan Yorgun Savaşçı kitabına gönderme yaparak “Kemal Tahir, babamı yazmış” der. Böylece Yüzbaşı Selâhattin’in 15 cilt tutan notlarının olduğu ortaya çıkar ve Dr. Yurtoğlu tüm bu defterleri İlhan Selçuk’a getirir.

Bu defterler dolusu notları okuyan İlhan Selçuk şöyle diyor: “Okurken gördüm ki, yüzbaşının hayatı bir roman... Yakın tarihimizin ünlü kişileriyle ve birinci derecede önemli olayların içinde yaşanmış bir gerçek roman.”

ANILAR VE TARİHİ GERÇEKLER

Yüzbaşı Selâhattin 1894’te Edirne’de doğdu. İstanbul Harp Okulu’nu bitirdiğinde henüz 20 yaşına basmamış bir subay olarak cepheye gitti. Balkan Savaşı, Kafkas Savaşı, 1. Dünya Savaşında cephelerde vuruştu.

1919’da, 25 yaşında İstanbul’a döndüğünde, İmparatorluğun başkenti yabancı askerler tarafından işgal edilmişti. Hüzünlenmekte haklıydı. Cephelerde şehit düşen askerler ve subay arkadaşları onun için mi savaşmışlardı... Onun için mi ölmüşlerdi...

Bir süre sonra Bursa’ya tayin edilen Albay Bekir Sami Beyin emir subayı olarak Anadolu’ya geçti. Böylece Milli Mücadele günleri başladı.

İlhan Selçuk, 15 ciltlik notlar ve anılarından Yüzbaşı Selâhattin’in Romanı kitabını yarattı. Bu kitabın içindeki askeri bilgiler o tarihte emekli general Hakkı Kurtböke ve Anadolu İhtilali adlı kitabın yazarı Sabahattin Selek tarafından okundu, “anılarla tarihi gerçekler arasındaki doğrular” onaylandı.

Fotoğraf: VEDAT ARIK

ASKER KUŞAĞIN FEDAKÂRLIK DESTANI

Yazılanlar Cumhuriyet Gazetesinde dizi yazı olarak günlerce yayınlandı ve çok ilgi gördü. Nisan 1973’te, Cumhuriyet’in 50’inci yıl dönümünde kitap olarak okuyucu ile buluştu. Bir süredir piyasada tükenmiş olan kitap, kısa süre önce Cumhuriyet Kitapları’nca 17. Baskı olarak iki cilt olarak yayımlandı.

Kitap, bir devri anlattığı gibi, nefes kesen gerçek öykülerle de doludur. Yüzbaşı Selâhattin’in yaşamı aynı zamanda Kuvayı Milliyecilerin de gerçek öyküsüdür. İlhan Selçuk’un dediği gibi; “Yüzbaşı Selâhattin’in Romanı yalnız kendisinin değil bir kuşağın romanıdır. Bu romanda değer yargılarıyla birlikte çöken Osmanlı İmparatorluğu yerine bir imparatorluk kurmak isteyenlerin dramı ve devletin çöküşünü durdurmak isteyen asker kuşağının fedakârlık destanı yer alır. Bu roman yakın tarihimizin gerçeklerini dile getirmekte, pek çok yönü aydınlanmamış bir devreye ışık tutmaktadır.”

Yüzbaşı Selâhattin’in Romanı - 2 Cilt / İlhan Selçuk / Cumhuriyet Kitapları / 776 s. / 2020.