Zeytin fideleri Berkin Elvan için

“1980’li yıllara kadar 100 çuval zeytin elde eden bir aile orta halli sınıfına girerdi. Rahatça geçinir, iki çocuğunu üniversitede okutabilirdi. Şimdi 500 çuval zeytin, bir aileyi orta halli yapmaya yetmiyor...”

Aslında gerçek bu kadar yalın. Ege’nin başladığı noktada Küçükkuyu’dayız. Küçükkuyu Belediye Başkanı Cengiz Balkan’ın önderliğinde bu yıl beşincisi yapılan Zeytin Kurtuluş Şenlikleri kapsamında düzenlenen panelde. Zeytin ve turizm, bölgenin iki can damarı. Ama bugün konu zeytin. Bu yüzden bir zeytin üreticisi olan Küçükkuyu Kent Meclisi Başkanı Seyfettin Tekin’in yukarıdaki sözleri ile girdik yazıya. Üretimin ve üreticinin destek yerine kösteklendiği, zeytinliklerin maden ya da rant uğruna umarsızca katledildiği bu dönemde, zeytin üreticisine yerel yönetimler tarafından sahip çıkılması daha bir önem kazanıyor. Zaten bu şenliğe de Seferihisar, Süleymanpaşa, Gelibolu Belediye başkanları katılarak desteklerini esirgememişler. Şimdi gözler hâlâ komisyonda bekleyen ve bu haliyle yasalaşırsa üreticiye daha da darbe vuracak olan Zeytin Yasası’nda. İnsan odaklı belediyeciliğe soyunduk diyen Cengiz Balkan, belediye olarak zeytin fidesi yetiştirdiklerini ve isteyene Berkin Elvan anısına fide dağıttıklarını söylüyor.

Zeytin, tarihi 50 bin yıl öncesine kadar giden “ölümsüz” bir ağaç. Zeytincilik ve zeytinyağcılık ise hayli emek yoğun bir iş. Bu yıl zeytinde “var yılı” ama fırtına, don ve zeytin kurdu derken meyve çabuk dökülmüş. Buna karşın üretici geçen yıllara kıyasla daha mutlu. Çünkü İspanya ve İtalya gibi dünya lideri zeytin üreticisi ülkelerde yaşanan kuraklık sonucu üretimin hayli düşmesi Türkiye’nin zeytinyağına talebi arttırınca fiyatlar da doğal olarak artmış. Geçen yıl 7.5 lira olan sızma zeytinyağının litresi bu yıl 10.5 - 11 liraya çıkmış. Ama bu kez de zeytin yere döküldüğü için randıman pek iyi değil. 2 bin ton elde edilmiş.

Neden ‘kurtuluş'

Küçükkuyu’da zeytin hasadı diğer bölgelerin aksine ekim ayı ortalarında başlayıp ocak ayı sonunda sona eriyor... Kurtuluş adını çok eskilere dayanan bir gelenekten alıyor. Hasadın sonunda tayfalar, işçiler, tarla sahibini çağırıyorlar, bir bahaneyle bir ağaca bağlıyorlar. Patron kurtulmak için sembolik bir para veriyor çalışanlarına. İşin bir boyutu bu. Bir diğeri de tabii bu zahmetli işlemin bitmesi nedeniyle “kurtuluş” deniyor olması. Bölgedeki zeytin ağaçları dünyanın en “kısmetli” zeytinleri sayılıyor. Çünkü Kaz Dağları, rüzgârları kestiği için diğer bölgelerdeki üretimin aksine asidi daha düşük ve çok daha verimli kabul ediliyor. Yani dünyanın en leziz, düşük asitli ve kendisine has güzel kokulu zeytinyağı...

‘Çok zengin olamayacağımızı anladığımız an özgürleştik

Küçükkuyu’dan çıkan ve bir dönem büyük market raflarına kadar girebilen en büyük zeytinyağı markası Adatepe. 5 arkadaş tarafından kurulmuş. Mahmut Boynudelik, Erhan Şengel, Mustafa Çakılcıoğlu, Haluk Yurtkuran ve Müfit Erkarakaş. Burhaniye’de buhar kazanlı eski bir yağ fabrikasında işe soyunmuşlar. Ardından 17 yıl önce Küçükkuyu’da eski kullanılmayan bir sabunhaneyi alarak restore etmişler. Ortaklardan Mahmut Boynudelik “Bir dönem hem eski usul üretimi sürdürdük hem de burayı yaşayan bir zeytinyağı müzesine dönüştürdük” diye anlatıyor. Üretim şimdi Küçükkuyu’da başka bir tesiste sürüyor. Eski sabunhane ise gerçek bir zeytinyağı müzesi. Adatepe’nin ortakları 7-8 yıl kadar önce bir karar aşamasına gelmişler.

Boynudelik, “O zaman ürettiğimiz zeytinyağları ve sabunlar öyle rağbet gördü ki, sürekli talep geliyordu ve talebi karşılayabilmek için büyümek zorundaydık” diyerek “büyüme yerine butik ve sürdürülebilir kalmayı seçtik. Çok zengin olamayacağımızı anladığımız an özgürleştik” diyor.

Adatepe’nin ürettiği sabun ve zeytinyağları ise Japonlar keşfetmiş. Naiad adlı Japon şirkete satıyorlar. “Doğaya ve yerel insana saygılı üretim dünyanın her yerinde takdir ediliyor” diyor diğer ortak Erhan Şengel.