YUSUF ALPER’DEN PSİKODİNAMİK AÇIDAN ATAOL BEHRAMOĞLU ŞİİRİ

HÜSEYİN PEKER

Biliyorsunuz önceleri tez konusu olarak yazdıklarını kitaplaştıran Figen Yılmaz'ın 'Dünyayla Söyleşen Şair' yapıtı, Ataol Behramoğlu'nu büyük bir sıcaklıkla önümüze taşımıştı.

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesinde Psikiyatri Profesörü olan Yusuf Alper’in Psikodinamik Açıdan Ataol Behramoğlu Şiiri' alt başlığıyla yayınlanan 'Uçurumlardan Geçerek Gelirim Sana' adlı yapıt iseAtaol Behramoğlu'nun çocukluğundan gençlik yıllarına, yazınsal geçmişini etkileyen, gelişmesinde yeri olan olaylar bağlamında yorumlar geliştiriliyor.

Babası Haydar beyin beş yaşında doğuda yaşanan savaşta işgalden kaçarak devlet korumasında büyütüldüğünü, Erzurum Lisesi'ni öksüzler yurdunda kalarak bitirdiğini, sonrası anneleri İsmet hanımla (keman çalan kız olarak anılıyor) evlenerek Çatalca'ya gittiklerini ve ilk çocukları Ataol Behramoğlu'nun orada doğduğunu öğreniyoruz kitaptan. Elbet bu kitap bir biyografik inceleme

değil. Türlü yorumlar ve psikodinamik eklerle şairin yaşam olayına farklı bakışlar ekleniyor. Örneğin A. Behramoğlu'nun 1960 Toplumcu Şairler Kuşağı'na gelene kadar,'Bir Ermeni General' kitabından da geçen yazım süreci konu ediliyor. Çankırı'da İsmet Özel'le öğrenciykentanışmaları ve onu ne kadar övdüğü, yere göğe sığdıramadığı da işin içinde.

A. Behramoğlu'nun sık sık'oturup ağlamaktan ve her gece ölmekten, ölüm trenine binmekten' söz eden şiirlere çalıştığından. Şair'Yeniden Hüzünle' ve 'Kör Bir' şiirlerini yazarken en çok da Goethe'nin Werther'inden çizgiler almıştır. Sonrası İkinci Yeni'nin türlü şairlerinin imgesel çalışmalarına yanaştığı da gözlenenler arasında.. Hatta Attilâ İlhan ve Asaf Halet Çelebi bile hayranlıkla izlediği şairler arasında.

ŞİİRDE SOSYALİST TAVIR

A. Behramoğlu'nu, kardeşi Nihat Behram'a yakınlığımdan ötürü ailece tanıyanlardanım. Yaşar Kemal'e benzeyen babası Haydar beyden, 1978’li yıllarda kaybettiğimiz annesi İsmet Hanım’dan hep haberim oldu. Beraber ettiğimiz kahvaltılarda, annesinin incelikli ve egemen tavrı dikkatimden kaçmamıştır.

A. Behramoğlu tanıdığım kadarıyla duygusal, dünyaya açık bir ağbimizdi. Türk şairleri kadar Baudelaire, Mallarmé vb. simgeci şairleri benimsediği hatırımda. Biz o günler, kendisinin 'Yeniden Hüzünle' , 'Kör Bir', 'Annem Yok Artık' gibi şiirlerinin etkisiyle büyüdük.. Yusuf Alper, bu saydığım şiirlerinde; şairin depresif ve intihardan söz eden dizelerine rastladığından söz ediyor. Her şairde olduğu kadar, belki de biraz daha da az 'Narsistik' yön barındırdığını da sözlerine ekliyor. Onun dışında ilk kitaptan sonra sosyalist tavır; şiirlerinde belirginleşmiştir şairin.

Walt Whitman'ın 'Çimen Yaprakları'ndaki rahat ve bir ucu geniş söylemli şiir tarzının ilk temsilcilerinden A. Behramoğlu. Onun sosyal, çok verici, koruyucu, kucaklayıcı kişiliği de unutulmuyor.Anne, baba ve kardeş sevgisi de çok yoğun A. Behramoğlu'nda. İki-üç şiirde bir kardeşi Nihat'tan, annesinden söz etmekten kaçınmıyor. Şairin on bir yaşındayken arkasına asıldığı bir faytonda giderken, faytoncunun arabayı durdurup onu kamçılaması ona ders olmuştur. Bunu da Y.Alper'in inceleme kitabından öğrendim.. Bir de şaman gibi şiirlerini okurken müzik eklemesine (Haluk Çetin'le birlikte yürüttüğü çalışmalar) olan tutkunluğunun kaynağını...

Kitabın önemli bir bölümü de İsmet Özel'le şairin Çankırı lisesinde tanışıp arkadaş olmalarına ayrılmış.. İ. Özel, Ataol ağbisinden iki yaş küçükmüş. Sonrasında A. Behramoğlu'nun, İ. Özel şiirine olan hayranlığa dönüşen ilgisine tanık oluyoruz. Mektuplarında ona geleceğin şairi gözüyle bakıyor.Behramoğlu’nda cinsellik ve saldırganlık dürtülerinin normal bir insandaki kadar olduğundan söz ediyor Y. Alper. Çevresiyle, yakın insanlarla yoğun bir iletişim içinde olduğunun altını çiziyor.

İkinci Yeni akımı ile olan savaşını, anne sevgisindeki yoğunluğu, aşk, toplumculuk ve barış konusunda şiirinde bağları da konu eden'Uçurumlardan Geçerek Gelirim Sana' başlı başına ilgiyi hak eden nitelikli bir çalışma. Ataol Behramoğlu'nu sevenlere, aynı zamanda şiirde psikodinamik hatırlatmaları önemseyenlere önerilebilecek bir yapıt .

Uçurumdan Geçerek Gelirim Sana - Psikodinamik Açıdan Ataol Behramoğlu Şiiri / Yusuf Alper / Tekin Yayınevi / 160 sayfa / 2019.