Yeni Soma'lara davetiye

Hükümet beklenen “taşeron tasarısını”, Soma’da yaşamını yitiren işçilerin ailelerine yönelik düzenlemelerle birlikte “torba tasarı” olarak Meclis’e sundu. Soma’da 301 madencinin yaşamını yitirmesinden ders almayan hükümet, tasarıyla “taşeronlaşmaya” kapıları sonuna kadar açıyor. Buna karşın sayıları milyonları aşan taşeron işçilere kadro yok. Özel sektördeki taşeron işçiler ise “kaderine” terk ediliyor. Ayrıca taşeron sözleşmeleri 3 yıllık olacak. Ancak zorunlu hallerde bu süre yine kısaltılabilecek. Taşeron mevzuatına uymayan işveren işçi başına 2 bin lira ceza ile kurtulacak.

Hükümet, “İş Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı”nı dün Meclis’e sundu. Tasarıda yer alan düzenlemeler özetle şöyle:

* Yasaya aykırı olarak taşeron çalıştırıldığının mahkeme kararı ile belirlenmesi halinde taşeron işçilere asıl işverenin “emsal işçisi” ile aynı ücret ve sosyal haklar verilecek. İşyerinde böyle bir işçi bulunamaması halinde ise belirleme aynı işkolundaki işçi esas alınarak yapılacak. Taşeron işçinin ücreti belirlenirken “emsal işçinin” toplu iş sözleşmesi kapsamında olup olmadığına da bakılacak.

* İşveren, taşeron işçilerin ücretlerinin ödenip ödenmediğini kontrol edecek. Ödenmeyen ücretleri “hak edişlerinden” keserek işçilerin banka hesabına yatıracak.

* Alt işvereni değiştiği halde aynı işyerinde çalışmaya devam eden taşeron işçilerin yıllık ücretli izin süresi aynı işyerinde çalıştıkları süreler dikkate alınarak hesaplanacak. Asıl işveren de taşeron işçilerin yıllık izinlerini kullanıp kullanmadıklarını kontrol edecek.

2 bin lira ceza

* Mevzuattaki taşeron hükümlerine aykırı olarak işçi çalıştırılması halinde asıl işveren, taşeron veya işveren vekiline her bir işçi için 2 bin lira ceza verilecek.

* Hükümet, kamudaki taşeron şirketlerin ödemedikleri kıdem tazminatlarını faiziyle birlikte ödemek zorunda kaldığı için önlem aldı. Kamuda çalışan taşeron işçilerin tazminatları kamu kurum ve kuruluşları tarafından doğrudan işçinin banka hesabına aktarılacak.

* İşçinin taşeron firma tarafından önce kamuda daha sonra başka bir yerde çalıştırılması halinde ise kamuda geçen sürelere ilişkin kıdem tazminatı, asgari ücretteki artış dikkate alınarak hesaplanacak. Kamuda çalışılan döneme ilişkin ödemeyi kamu yapacak. İşçi tazminatın kamu dışındaki bölümünü ise taşerondan isteyecek.

Her işe taşeron devri...

* İdareler personelin yeterli nitelik veya sayıda olmaması halinde yardımcı işler için taşeron ihalesine çıkabilecek. Yardımcı işlerin neler olduğunu ise hükümet belirleyecek.

* İdareye ait bir işyerinde yürütülen asıl işin bir bölümünde “idarenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde, yeterli nitelik veya sayıda personel olmaması” durumunda hizmet alımı ihalesine, yani taşeron ihalesine çıkılabilecek. Bu geniş tanımla idareler birçok işi taşeron şirketlere verebilecek. Ayrıca danışmanlık hizmet alım ihalelerinde hiçbir şart da aranmayacak.

* İdareler taşeron ihalesine çıkmadan önce Maliye ve Hazine Müsteşarlığı’ndan izin alacak. 6 ayı aşmayan işlerde ise uygun görüş şartı aranmayacak.

* Kamu idarelerinin mevzuata aykırı olarak taşeron çalıştırması ve idare aleyhine zarar ortaya çıkması halinde bu zarar neden olanlardan karşılanacak. Ayrıca bu kişilere idari para cezası da uygulanacak.

* Asıl işverenin kamu işveren sendikasına üye olması halinde taşeron işçilerin ücretleri toplusözleşme ile belirlenecek.

* Taşeron sözleşmeleri 3 yıllık olacak. Ancak zorunlu hallerde süre yine kısaltılabilecek.

İşverene fon kıyağı

* İşveren sendikaları, nakit mevcutlarının yüzde 25’ini aşmayacak şekilde işveren dayanışma ve yardım fonu oluşturabilecek. Bu fondan üyelerine karşılıksız yardımda bulunabilecek. Bu fondan işçilerin sigorta primi işveren payı ödenebilecek.

* Türkiye’de kesintisiz en az 8 yıl ikamet izni ile kalmış olan veya en az 8 yıl yasal çalışması olan yabancılara süresiz çalışma izni verilecek.

* İzinli Türk vatandaşlığından çıkanlara yurtdışında Türk vatandaşı olarak geçen sürelerini borçlanma hakkı getirildi. Yabancı ülkedeki ilk işe giriş tarihinin Türkiye’deki ilk işe giriş tarihi olarak kabul edilmesini öngören düzenleme de yapıldı. Bu kişilere borçlanma hakkı da getirildi.

* Tasarı ile SGK sahip olduğu gayri maddi haklarını satabilecek.

* Finansmanı SGK tarafından karşılanacak tüp bebek denemesi 2’den 3’e çıkarıldı. Doğum borçlanması hakkı da 2’den 3’e çıkarıldı.

* Yurtdışına götürülen Türk işçiler için ödenecek sigorta primlerinin üst sınırı asgari ücretin üç katına indirildi.

Gelir testine girmeyenlere 3 ay

* Tasarı ile gelir testini yaptırmadığı için cezalı duruma gelenler için de düzenleme yapıldı. Buna göre gelir testi yaptırmayanlar 3 ay içerisinde başvuruda bulunacak. Primler faizsiz yapılandırılacak. Bu süreyi hükümet 3 ay daha uzatabilecek.

* 23 Nisan 1999 ile 14 Şubat 2005 tarihleri arasında disiplin cezası nedeniyle memuriyetten atılanlardan, borçlanma için verilen süreyi kaçıranlara yeni bir hak tanındı.

* Sosyal güvenlik mevzuatından kaynaklanan uyuşmazlıklarda dava açılmadan önce SGK’ye başvuru şartı getirildi. Dava açmadan önce uyuşmazlıklar çözümlenmeye çalışılacak. Sigortalıların işverene açtıkları davalarda da dava SGK’ye ihbar edilecek.

* Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı’nda sayısı 5’i geçmemek üzere müsteşarlık müşaviri çalıştırılabilecek.* SGK’ye prim borcuna mahsuben aldığı taşınmazların satışının hızlandırılması ve değerlendirilmesi amacıyla katma değer vergisi muafiyeti getirildi.

Madenciler için ne yapılacak?

* Soma’da yaşamını yitiren işçilerin SGK’ye olan her türlü borçları silinecek. Hak sahiplerine prim ödeme şartı aranmaksızın ölüm aylığı bağlanacak. Ölen işçinin yakınlarından birisi kamuda işe yerleştirilecek.

* Soma’da facianın yaşandığı madendeki işçiler ile vefat edenlerin hak sahiplerine İşsizlik Sigortası Fonu’ndan ödeme yapılacak.

* AKP 2008 yılında madencilerin emeklilik yaşını 55’e yükseltmişti. Soma’nın ardından maden işçilerinin emeklilik yaşı yeniden 55’ten 50’ye düşürüldü. Maden ocakları, kanalizasyon ve tünel yapımı gibi yeraltında yapılan işlerde çalışan sigortalıların bu işlerde fiilen çalışmadıkları izin ve resmi tatil günleri de fiili hizmet süresi zammı kapsamına alındı.

* 30 veya daha fazla işçinin çalıştığı işyerlerindeki maden işçilerinin iş sözleşmesi işçinin kıdem süresine bakılmaksızın ancak geçerli bir sebebe dayanılarak feshedilebilecek.

* Yeraltında çalışan işçilere “zorunlu ve olağanüstü haller” dışında zorunlu çalıştırma yaptırılamayacak. Zorunlu ve olağanüstü hallerde ise haftalık 36 saati aşan her bir saat fazla çalışma için, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde 50 fazlası oranında ödeme yapılacak.

* Yeraltı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri 4’er gün artırılarak uygulanacak. Buna göre yeraltında çalışan ve 5 yıldan az kıdeme sahip bir işçinin en az 18 gün yıllık ücretli izin hakkı olacak.

* Yeraltında çalışan işçiler için çalışma süresi haftada en çok 36 saat olacak. Günlük çalışma süresi de altı saatten fazla olamayacak.