Yeni İspanya bilmecesi

İspanya’da pazar günkü tarihi genel seçimlerin en önemli sonucu sağcı Halk Partisi (PP) ile Sosyalist İşçi Partisi’nin (PSOE) hâkimiyetine dayanan iki partili siyasi sistemin bitmesi olurken, dikkatler hükümet olasılıklarına çevrildi. AB’nin dayattığı kemer sıkma politikalarını eksiksiz uygulayan ve yolsuzlukları ayyuka çıkan Başbakan Mariano Rajoy’un PP’sine karşı diğer üç parti cephe aldı.

İki partiden azınlık hükümetine destek

Parlamentodaki 350 milletvekilliğinden 123’ü muhafazakar PP’ye, 90’ı PSOE’ye gitti. PSOE, Rajoy’un başbakanlığında PP hükümetini reddetiklerini duyurdu. Bu ifadelerle Rajoy’suz PP azınlık hükümetine ya da PSOE lideri Pablo Sanchez’in başbakanlığında PP ile büyük koalisyona kapıyı açık bıraktı.

Sosyal demokrasiyle liberalizmi karıştıran, 40 vekille 4. parti olan Ciudadanos da tekrar seçim yerine, PP’nin azınlık hükümeti kurmasına izin vereceğini belirtti. Lideri Albert Rivera, “Ciudadanos hükümette yer almayacak, muhalefet olacak. Top diğerlerinde” dedi.

Podemos’un 5 şartı

Ciudadanos gibi ilk kez genel seçime katılan ve 69 vekille 3. parti olan radikal solcu Podemos en net tavrı koydu. Ülke genelinde yüzde 20 oy alan, “Çokuluslu İspanya”, “Bask ve Katalonya’nın farklılığı anayasada ifade edilmeli” vurgusuyla bu iki özerk bölgede birinci gelen Podemos’un lideri Pablo Iglesias rest çekti: “PP’nin hükümet etmesine hiçbir şekilde izin vermeyeceğiz.” Iglesias kemer sıkmacı Alman Başbakanı Angela Merkel’e de kafa tuttu: “Avrupa’ye mesajımız net. Egemen İspanya bir daha asla Almanya’nın nüfuz bölgesi olmayacak.” Iglesias, diğer partilerle ortaklık için 5 şart sıraladı: Eğitim, sağlık, konut haklarına anayasal garanti, seçim sisteminin değişmesi, tam yargı bağımsızlığı, halkların kendi kaderini tayin referandumu hakkı, yolsuzlukla mücadele.

Katalanlar kilit

Bu ortam İspanya borsasına 2.5 puan kaybettirirken, piyasa uzmanları “İspanya’da siyasi istikrarsızlık, hatta felç dönemine girmiş olabiliriz” manzarası çizdi. Sol partilerin Bask, Katalonya gibi özerk bölgelerin milliyetçi partileriyle koalisyon kurup kuramayacağı merak konusu. PSOE-Podemos rekabeti kadar, PSOE’nin bağımsızlık adımları atan Katalonya’nın kendi kaderini tayin referandumu düzenlemesine karşı çıkması da böyle bir koalisyonu zorlaştırıyor. Bu da kemer sıkmaya karşı Yunanistan ve Portekiz’den sonra İspanya’yı sağın iktidardan gittiği 3. ülke yapma fırsatının kaçması olur.

Anayasaya göre Kral en çok oyu alan partinin liderini hükümeti kurmakla görevlendirecek. (Rajoy) parlamentoda basit çoğunluklu olan ve azınlık hükümetine kapı açan 2. güvenoylamasını da alamazsa ve o tarihten itibaren iki ay içinde yeni hükümet kuran çıkmazsa, seçimlere gidilmesi gerekiyor.