Yaptırım uygulanan Rus milyarder Abramoviç'in ve diğer oligarkların yatları nerede?

Rus milyarder Roman Abramoviç'e ait iki süper yat, AB ve İngiltere yaptırımlarından uzakta Türkiye kara sularına demir attı.

İki yatın toplam değeri 500 milyon doların üzerinde ve bu iki yat da gemi trafiği takipçileri tarafından izleniyordu.

Gemicilik faaliyetlerini ve trafiğini izleyen veri uzmanları, yaptırım kapsamındaki Rus işadamlarına ait yatların izlediği rotaları bu özel haber için BBC ile paylaştı.

Bir tekne dolusu genç Ukraynalı, Abramoviç'e ait süper yat My Solaris'in Bodrum'e demirlemesini engellemeye çalıştı. Rus milyardere ait diğer süper yat Eclipse ise Marmaris'e doğru yol aldı.

ABD, İngiltere ve Avrupa Birliği kurumları, Rus milyarderlere ait süper yatları hedef alacaklarını açıklamıştı ve şu ana kadar en az sekiz yata el koyuldu. Bu sayıdan daha fazlası uluslararası sularda ilerliyor ve yaptırımlara uzak, Maldivler gibi yerlere gidiyor.

Rus milyarderlere ait birçok süper yat bulunuyor ancak sahiplikleri tespit edebilmek her zaman kolay değil. Birçok bu şekilde yat, offshore şirketlere kayıtlı ve sahipleri belirlemek zor.

Küresel gemi ticareti ve trafiği ile ilgili çeşitli hizmetler Lloyd's List İstihbarat isimli şirket, resmi belgeler, kredi raporları ve diğer kayıtlar üzerinde çalışarak, bu süper yatların kimlere ait olduğunu belirlemeye çalıştı.

ROMAN ABRAMOVİÇ

My Solaris, 600 milyon dolardan fazlaya mal oldu ve güvertesinde bir helikopter pisti ile havuz bulunuyor. 60'dan fazla mürettebatın görev yaptığı yat, 30'dan fazla konuk ağırlayabiliyor.

Güverte takip sistemleri, 140 metrelik yatın, yaptırım kapsamına gireceği suların dışında, Akdeniz'deki uluslararası sularda hareket ettiğini gösteriyor. Abramoviç'in yaptırım kapsamına alınmasından günler sonra, Karadağ'daki Tivat'tan demir aldı.

Kotor Koyu geniş marinasıyla süper yatlara bir üs konumunda bulunuyor.

Abramoviç'in yaptırım kapsamına alındığı 15 Mart tarihinde, My Solaris, Yunanistan'ın batı kıyısında yol alıyordu.

22 Mart'ta, 140 metreye kadar yatların girebildiği Bodrum'daki bir tatil köyü yakınlarına demirledi.

Ancak aynı gün yatın gelişini haber alan, bir grup Ukraynalı genç yelken takımı üyesi çalıştırıcılarıyla birlikte dev yatın önünü kesti.

BBC'ye konuşan yelken antrenörü Paulo Donstov, bir yelken şampiyonası için Bodrum'da olduklarını ve yatın gelişinin kendilerine haber verildiğini söyledi.

Ailesi halen Odessa'da olan antrenör, protestoları için "Dünyanın Ukrayna'nın özgürlük ve barış çağrısını duymasını istiyoruz" dedi.

Türkiye AB'yi takip ederek, Ruslara yaptırım uygulama "niyeti" olmadığını duyurdu ve halen Rusya'dan bu ülkeye uçuşlar yapılabiliyor.

Rus bir zenginin yakını olan kaptan isminin kullanılmaması isteğiyle BBC'ye konuştu ve yetkililerin Türk sularında tıpkı diğer yatlar gibi hoş karşılanacakları mesajını kendilerine verdiğini söyledi.

Dünyanın en büyük süper yatlarından biri olan Eclipse'te dokuz güverte bulunuyor. Üç helikopter ile bir de üç kişilik deniz altının bulunduğu dev yatta bir füze savunma sistemi olduğu da söylendiler arasında.

Ayrıca fotoğrafçıların görüntü almasını engelleyecek bir lazer sisteminin de bulunduğu iddia ediliyor.

Buradan önce Hollanda'ya ait Karayipler'deki Sint Maarten adası açıklarında demirliydi ve pratik olarak yaptırımlar kapsamına alınabilirdi. Süper yat, Mart başında demir aldı ve Akdeniz'de, Cezayir'in kuzeyinden seyrederken tespit edildi.

Sonra 22 Mart'ta elde edilen veriler Türkiye'deki Marmaris'e geldiğini gösterdi. Süper yatların gözdesi olan buradaki marinanın manzarasında bir Osmanlı kalesi bulunuyor.

ANDREY KOSTİN

Sea Rhapsody de hareket halindeki süper yatlardan biri. Bu yat, Rusya'da devlete ait VTB bankasınının yönetim kurulu başkanı olan ve ABD, İngiltere ve AB yaptırımları kapsamında olan Andrei Kostin ile ilişkilendiriliyor.

İçinde bir sinema ve spor salonu olan yat, 18 Şubat'ta Türkiye'den, Fethiye kıyılarından demir aldı ve Umman suları üzerinden Seyşeller'e 3 Mart'ta ulaştı ve o günden bu yana orada.

Yerinden kıpırdamayan süper yatlar da bulunuyor.

OLEG DERİPASKA

Putin ile yakın ilişkileri olan Oleg Deripaska'nın Clio isimli bir yatı bulunuyor ve bu Rus oligark da aynı yaptırımlar kapsamına alındı.

Maldivler'de demirli Clio, destek amaçlı kullanılan Sputnik isimli bir gemi ile seyahat ediyor. Bu araçta da helikopter pisti var.

Viktor Raşnikov'a ait Ocean Victory ve Alexei Mordaşov'a ait Nord da Maldivler'de demirli.

Yaptırım altındaki işadamı Andrey Skoch'a ait Madame Gu, Dubai'de bulunuyor.

Maldivler, Seyşeller ve Dubai'nin, ABD, İngiltere ve AB ile, el koyulan varlıkların iadesi konusunda bir anlaşması bulunmuyor ve bu da yatları yaptırımlardan koruyor.

Ancak Boat Bookings şirketinin CEO'su olan Capucine de Vallée, süper yatların bu sularda süresiz kalamayabileceğini öngörüyor.

Süper yatların bakıma ihtiyacı olan dev hayvanlara benzeten de Vallée, "Bunlar nitelikli limanlara ihtiyaç duyuyorlar ve bu limanların önde gelenleri Avrupa'nın kuzeyinde bulunuyor" diyor.

Capucine de Vallée, ayrıca parça sağlayan firmaların da yaptırımlar nedeniyle bu hizmeti vermeyi kesebileceğini öngörüyor.

Yaptırım kapsamındaki Ruslara ait olan dokuz yattan yalnızca bir Avrupa sularında demirli durumda.

Viktor Vekselberg'e ait olan Tango İspanya'nın Palma limanı açıklarında bulunuyor. Vekselberg, ABD ve İngiltere tarafından yaptırım kapsamında bulunuyor anca Avrupa Birliği onu bu kapsama henüz almadı.

VLADİMİR PUTİN

Rusya lideri Vladimir Putin ile ilişkilendirilen bir süper yat, Ukrayna işgalinin başında Rusya sularına döndü.

Graceful isimli yat, Almanya'dan Şubat ortasında Kaliningrad'a gitti.

Lloyd's List İstihbarat firması, bazı yatların takip cihazlarını birkaç hafta kapalı tutması nedeniyle ellerinde yeterince rota verisi olmadığını açıklıyor.

Birleşmiş Milletler Denizde Can Güvenliği Uluslararası Sözleşmesi (SOLAS), insan hayatını veya gemiyi tehdit altına alan bir durum söz konusu olmadığı sürece deniz araçlarının takip sistemlerini her an açık tutmasını öngörüyor.

Rus zenginlere ait bazı diğer yatlar da geçen ay içinde bu takip cihazlarını kapattı.

ABD'li yetkililer, İtalya'nın Marina di Carrara kasabası açıklarındaki Scheherazade isimli yatın kayıt belgelerini de incelemeye aldı.

Rusya'da hapiste olan muhalefet lideri Alexander Navalni'nin taraftarları, 700 milyon dolar değerindeki 140 metrelik bu yatın Putin'e ait olduğunu savunuyor.

HANGİ YATLARA EL KOYULDU?

Yılın bu zamanında, süper yatlar, Avrupa'daki popüler duraklara doğru yola çıkar. Bunların arasında Monaco'daki Hercule Limanı, İtalya'nın Capri Adası'ndaki Marina Grande de bulunuyor.

Süper yat dergisi Superyacht World Magazine'den Chris Jefferies, "Aralık - Nisan arası, Karayipler sezonudur. Sonrasında yatlar Avrupa ve Akdeniz'e yönelirler" diyor.

İtalyan, İspanyol ve Fransız kurumları tarafından el koyulan yatlar:

• Sailing Yacht A İtalya, Trieste limanında el koyuldu (Andrey Melnişenko ile ilişkili )
• Lena İtalya, San Remo'da el koyuldu (Gennadiy Timşenko ile ilişkili)
• Lady M İtalya, Imperia'da el koyuldu (Alexey Mordaşov ile ilişkili)
• Amore Vero Fransa, La Ciotat'ta el koyuldu (linked to Russian oligarch Igor Sechin)
• Valerie İspanya, Barcelona yakınlarında el koyuldu (Sergey Chemenov ile ilişkili)
• Crescent İspanya Tarragona yakınlarında el koyuldu
• Lady Anastasia İspanya, Port Adriano'da el koyuldu (Alexander Mikheev ile ilişkili)
• Axioma Cebelitarık'ta el koyuldu (Dmitrievich Pumpyansky ile ilişkili)

Yaptırım altındaki işadamı Alişer Usmanov ile ilişkilendirilen dünyanın en büyük süper yatlarından biri olan Dilbar'ın durumu ise belirsizliğini koruyor.

Hamburg'da demirliyken hakkında el koyuldu haberleri çıktı ancak yerel yetkililer BBC'ye bunu doğrulamadı ve yatın bakım altında olduğunu kaydetti.

Yaptırım uygulanmayan yatlar ne durumda?

Lloyds List firması, varlıklı Rus iş insanları ile bağlantılı 40'tan fazla süper yat üzerinde inceleme yaptı. Bunların çoğu yaptırım kapsamında değil ve birçoğu halen Akdeniz sularındalar.

Ama bunlar limanlarda da soğuk karşılanabiliyorlar. Monaco'da bir yatın mürettabata bakım yapılmadı. Marinaya hizmet veren firma, ödemeleri alamayabilecekleri gerekçesiyle bu yata hizmet vermedi.

Bu süper yat kaptanlarından biri BBC'ye, "Kredilerimizi tamamen kestiler bu da faaliyetlerimizi çok zorluyor" dedi.

BBC Reality Check ekibi tarafından hazırlandı: Jake Horton, Joshua Cheetham, Kumar Malhotra and Erwan Rivault.