Vitaminlerin azı karar çoğu zarar

Bilim insanları vitamin eksikliği kadar fazla vitamin almanın da ciddi sağlık sorunlarına yol açabildiğini vurgulayarak “Kafanıza göre şeker yutar gibi vitamin yutmayın. Hekim kontrolünde bunlar alınmalı” diyorlar.

Vitaminlerin gereksiz yere alınmasının zararlarını ve nasıl kullanılması gerektiğini İstanbul Florence Nightingale Hastanesi Sağlıklı Yaşam Merkezi Direktörü Dr. Özgür Şamilgil ile konuştuk. Vitamin ve minerallerin mikro besinler olarak adlandırıldığını söyleyen Şamilgil, vücut fonksiyonları, zihinsel canlılık ve enfeksiyonlara direnç için vitaminlere ihtiyaç olduğunu söyledi. Dr. Özgür Şamilgil, “Vitaminler, karbonhidratların proteinlerin ve yağların vücudumuz tarafından işlenmesini sağlarlar. Bazı vitaminler aynı zamanda kırmızı kan hücrelerinin hormonların, genetik materyalin ve sinir sistemimizdeki kimyasal maddelerin üretilmesine yardımcı olurlar” diyor.

Lif de alın

“Gıda mı, vitamin takviyesi mi daha faydalı” sorusuna ise Dr. Şamilgil, çoğunlukla doğal gıdanın daha faydalı olduğunu vurguluyor. Doğal gıdaların aynı zamanda lif deposu olduğunu kaydeden Şamilgil, şöyle devam ediyor:

“Gıdalar doğal haliyle karmaşık bir yapıdadır. Vücut için gereken tek bir vitamini değil birçok besleyici maddeyi ve vitaminleri bir arada içerirler. Örneğin portakalda yalnızca C vitamini değil kalsiyum, beta karoten gibi farklı besinler de bulunur. Yoğurtta kalsiyum, fosfor, magnezyum, D vitamini, protein ve riboflavin (B-2) gibi kemik sağlığı için gerekli birçok besin öğesi mevcuttur. Doğal gıdalar lif deposudur. Lif, sağlıklı bir sindirim için şarttır ve bazı hastalıkları engellemeye yardımcıdır. Eriyebilen lifler (bazı bakliyat, tahıl, meyve ve sebze çeşitlerinde) ve erimeyen lifler (tam tahıllar bazı meyve ve sebzelerde) kalp-damar hastalıkları, diyabet ve barsak hastalıklarına karşı koruyucu olabilirler. Doğal gıdalar sağlığa faydalı başka maddeler de içerir. Özellikle sebze ve meyvelerde bulunan vitamin mineral harici fitokimyasal denilen maddelerin kanser, diyabet, kemik erimesi ve kalp-damar hastalıklarını engellemeye yardımcı olabileceği düşünülmektedir. Doğal gıdalar aynı vitaminin farklı formalarını da içerirler.

A vitamini hayvansal gıdalarda bulunurken bitkilerde A vitamininin öncülü sayılan (yani vücudun A vitaminine çevirebildiği) karotenoit denilen birçok madde bulunmaktadır.”

14 temel vitamin

İki sınıfa ayrılan 14 temel vitamine ihtiyaç duyduğumuzu anlatan Şamilgil, bunları şöyle sıralıyor:

Yağda eriyenler A, D, E ve K vitaminleri. Vücudun yağ dokusunda depolanırlar. A ve D vitaminleri aynı zamanda karaciğerde depolanır, vücutta fazla birikirse bazı problemlere neden olabilirler.

Suda eriyenler Bunlar C vitamini, kolin (choline), biotin (H vitamini) ve yedi ayrı B vitaminidir. Tiamin (thiamin: B-1), riboflavin (B-2), niasin (niacin: B-3), pantotenik asit (pantothenic asid: B-5), folik asit (folic acid: B-9) ve kobalamin (cobalamin: B-12). Yağda çözünen vitaminlere göre vücutta daha az bir miktarda depolanabilirler.

Dengeli tüketin

Dr. Şamilgil uzun süreli vitamin veya mineral eksikliğinin gece körlüğü (A vitamini eksikliği), kansızlık gibi (B12, B9, demir eksikliği) önemli sağlık sorunlarına neden olabileceğini söyledi. Şamilgil, gereksiz vitamin alımının da sağlık sorunlarına yol açabileceği uyarısını yaparak “Yüksek dozda takviye ilaç şeklinde alınması vücut için zehirleyici olabilir” uyarısında bulunuyor.

Yaşlılar ve hamileler takviye almalı

Dr. Şamilgil, bazı istisnalara da dikkat çekiyor. “Yaşlıların sağlıklı beslenseler de yüzde 10 ila 30’unda zayıf sindirim nedeniyle B-12 eksikliğine rastlamaktayız. 50 yaşın üzeri kişilerde böyle bir sorun tespit edilirse vitamin takviye edilmesi gerekebilir” diyen Şamilgil, benzer durumun gebelerde de olduğunu kaydederek şunları dile getiriyor: “Gebelerde folik asit (B-9) kullanımı için geçerlidir. Ana karnındaki çocukta sinir sistemi gelişim bozukluğu riskini azalttığı için sağlıklı beslense de gebelere folik asit takviyesi önerilmektedir. Başka bir örnek de demir mineralidir. Bitkisel demir, hayvansal kaynaklı demirden kimyasal açıdan farklı yapıda olduğundan kırmızı ettekinden yarı yarıya daha az emilmektedir. Ispanak yanında C vitamini içeren besin veya takviye alınması demir emilimini artırmaktadır.”