Uzmanlardan Kafkasya yorumu: 'Statüko temelden sarsıldı'

Karabağ’da 44 gün süren çatışmalar sonunda Ermenistan’ın yenilgiyi kabul ederek Karabağ’ın etrafındaki rayonlardan çekilmeyi kabul etmesi ve Karabağ’ın Ermenistan kontrolündeki bölümüne Rus barış gücü konuşlandırılmasının kararlaştırılmasıyla Kafkasya’da statükonun temelden sarsıldığına dikkat çekiliyor. Uzmanlar Kafkaslarındaki son gelişmeleri değerlendirdi:

KARABAĞ, AZERBAYCAN’IN PARÇASI OLARAK KABUL EDİLECEK

PROF. DR. MİTAT ÇELİKPALA:

Bu süreç, Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü teyit edecek görüşmelere dönecek. Bu işin gittiği yer, Karabağ’ın Azerbaycan içinde bir özerk bölge olmasına doğru taşınacak. Şuşa’nın düşüşünden itibaren Rus tarafı süreci dondurmak istedi, o anlaşılıyor. Ermenistan teslim olmasa ve mücadeleye devam etmeye kalksaydı Azerbaycan’ın Hankendi de dahil Karabağ’ın tamamını ele geçireceği belli olmuştu. Bu da bölgedeki Ermeni nüfusun burayı terk etmesi sonucunu doğuracaktı. Anlaşılan o ki Paşinyan yönetimi ‘Tamam burada duracağız’ dedi, o denince de Rusya bu işe müdahil oldu. savaşın mutlak kaybedeninin Ermenistan Karabağ’daki statüko temelden sarsıldı. Ermenistan, Karabağ’ı Azerbaycan’ın bir parçası olarak kabullenmek zorunda kalacak. Karabağ’da şimdiye kadar Türkiye statükoyu değiştirmeye, Rusya ise statükoyu korumaya çalışıyordu. Şimdi bu statüko kırıldı, sahada Rusya’nın istediği olmadı. Rusya’nın Kafkasya’daki bütün denklemi değişti. Türkiye burada belirleyici bir aktör. Ama bunun devamlılığı nasıl olur, bu diplomasinin doğru yürütülmesine bağlı. Ankara’nın buradaki hassasiyetleri çok iyi yönetmesi, meselenin Suriye’ye ya da Libya’ya benzer hale dönüşmemesi lazım. Bu anlaşma, Karabağ’ın nihayetinde Azerbaycan toprağı olacağını Rusya’nın kabul ettiğini gösteriyor.

BAKÛ’NUN ÜZERİNDEKİ RUSYA ETKİSİ BÜYÜK ÖLÇÜDE ARTTI

EMEKLİ BÜYÜKELÇİ FARUK LOĞOĞLU:

Anlaşma meseleye nihai çözüm getirmiyor. Ermenistan’dan sonra Azerbaycan topraklarında da Rus askeri varlığı en azından 5 yıllığına kalıcı hale getiriliyor. Rusya, attığı bu adımla meselenin askıda kalmasını sağlamış durumda ve bunu sağlarken bir eli Ermenistan üzerindeydi, diğer eli de Azerbaycan üzerinde olmuş oluyor. Ermenistan’ın Moskova’ya tamamen bağımlı olduğunu, Azerbaycan üzerinde de önemli ölçüde etkisi olduğunu söylüyordum, şimdi bu anlaşmayla Azerbaycan’ın üzerindeki Rusya etkisi artmış durumda. Azerbaycan’ın kazancı büyük, ancak nihai hedefe ulaşmış değildir. Rusya, bu anlaşmayla meselenin tarafı olan diğer ülkeleri, tabii Türkiye’yi çok ustaca büyük ölçüde meselenin dışında tutmuş oldu. Azerbaycan psikolojik üstünlük elde etti. Ama şimdi bu süreç durunca Azerbaycan’da da başka değerlendirmeler gündeme gelecektir. Fakat sağlıklı değerlendirme yapabilmek için bekleyip Rus askerlerinin bölgeye yerleşmesini, sürecin işleyişini görmek gerekiyor.

AZERBAYCAN, SİYASİ HEDEFLERİNİ GERÇEKLEŞTİRECEK ZAFER KAZANDI

EMEKLİ TUĞGENERAL ALİ ER:

İşgal altındaki toprakların tamamı Azerbaycan’a geçmemiştir ancak Azerbaycan, siyasi hedeflerini gerçekleştirecek askeri zafer kazanmıştır. Rusya, bölgede inisiyatifini kaybetmeden Azerbaycan’ı durdurdu. Barış gücünde sadece Rus askerinin bulunacağı yönündeki hüküm anlaşmanın eksik tarafı. Rus barış gücünü oraya kabul ederek Azerbaycan kendi öz toprakları üzerinde başka bir devletin askeri gücünü kabul etmiş oluyor. Bu durum, Karabağ’ı Rusya’nın Kolektif Güvenlik Anlaşması kapsamına almasına gidecek yolu açar ki bu da uzun vadede Karabağ’da Azerbaycan’ın egemenliğini tehlikeye atar. Anlaşmanın eksik tarafı budur ancak reelpolitiğin bunu gerektirmiş olduğunu anlıyoruz. Barış gücünde Türk askeri yer almalıydı. TSK’nin karargâhta ateşkesi kontrol merkezinde bulunması, siyaseten Türkiye’nin ağzına bir kaşık bal çalmaktan başka bir şey değildir.