Unutulmuş bir yazarın “on paralık” polisiye öyküleri!

Osman Nuri Eralp’in yazdığı Başka Dünyalarda Canlı Mahlûkat Var Mıdır? adlı Türkiye’nin ilk bilim kurgu eseri ve Edith Nesbit’in kaleme aldığı Yüzüklerin Efendisi ve Harry Potter serisine ilham veren Ejderha Kitabı’nı okurla buluşturan Kayıp Kitaplar Kütüphanesi’nin yeni kitabı Makineli Kafanın Hikâyesi, Karakarga Yayınları’ndan çıktı.

Döneminin çok yönlü ve üretken bir yazarı olan İskender Fahrettin Sertelli tarafından kaleme alınan polisiye öykülerden bir seçki yapılan kitapta, yazarın üç ayrı polisiye serisinden üç farklı karakterle tanışıyoruz. Latin harfleriyle ilk kez okur karşısına çıkan bu öyküleri Merve Köken dilimize çevirdiği kitabı Bilge Kösebalaban sadeleştirerek yayıma hazırlamış.

Unutulmuş bir yazarın zamanı aşan polisiye öyküleri ilk kez Latin harfleriyle okurla buluşuyor! İskender Fahrettin Sertelli nam-ı diğer Behlül Dânâ deyince aklınıza İstanbul’un Arsen Lüpen’i Ele Geçmez Kadri, Türk Polis Hafiyesi Yılmaz ya da Şeytan Hadiye isimleri gelmiyorsa çok şey kaybediyorsunuz. 1930’lu yılların popüler polisiye yazarı İskender Fahrettin Sertelli’nin daha önce Latin alfabesine aktarılmamış öykülerinin yer aldığı bu seçki yazarla tanışmak için önemli bir fırsat.

Çok yönlü bir sanatçı olarak daima üreten ve halkı aydınlatmaya çalışan, 1943 yılında henüz 48 yaşında hayata gözlerini yuman Sertelli’nin İngilizce “dime novel” olarak anılan, değerli araştırmacı yazar Erol Üyepazarcı’nın verdiği adıyla da “on paralık öyküler” türünde yazmış olduğu üç ayrı polisiye serisinden üç karakter olan Şeytan Hadiye, Amerika’da bir Türk Polisi Yılmaz ve Ele Geçmez Kadri’nin öyküleri Makineli Kafa’nın Hikâyesi’nde bir araya geliyor.

MİLLİ KÜTÜPHANE İÇİN DE CANLA BAŞLA ÇALIŞTI

1895 yılında doğan İskender Fahrettin Sertelli çocukluğunda babasının görevi gereği Yemen’de bulunmuştur. Gençlik dönemlerinde uzun yıllar Akşam gazetesinde başyazar olarak çalışmış ve birçok alanda eser vermiştir. Birçok eseri de başyazar olduğu Akşam’da tefrika halinde yayımlanıp halka sunulmuştur.

Sanatçı, özellikle Harf Devrimi’nden sonra da çok çalışmış ve bu dönemde kırkı aşkın telif eser yayımlamıştır. Milli Kütüphane’nin zenginleşmesi için canla başla çalışmış ve döneminde halk tarafından büyük ilgi görmüş eserler yayımlamıştır. Günümüzde eserleri pek bilinmemekle birlikte sahaflarda eserlerine rastlamak mümkündür.

TARİHİ ROMAN AKIMININ ÖNCÜLERİNDENDİ

İskender Fahrettin Sertelli, Türk tarihinin ana hatları belirlendikten sonra milli şuuru uyandırmak adına pek çok eser kaleme almıştır. Çünkü bu durumun halk arasında kök salmasını, halkın tarihsel hususlarda bilinçlenmesini hedeflemiştir.

Ülkemizde tarihi roman akımının öncülerinden biri olan sanatçı Abdülhamit ve Afrodit, Deliler Saltanatı, Telli Haseki, Bir Güneş Yükseliyor isimli tarihi romanları yazmıştır. Ayrıca Tarihten Sesler isimli aylık Türkçe tarih dergisini de yayın hayatına kazandıran yazarın kendisidir. Ancak 1943’ten sonra yayın hayatına başlayan dergi sadece 25 sayı çıkabilmiş Sertelli’nin ölümünden sonra yayın hayatına çok kısa bir süre devam edebilmiştir.

NAM-I DİĞER BEHLÜL DÂNÂ!

Batılıların dime novel olarak adlandırdığı tarzda da eserler vermiş olan sanatçı dönemin polisiye furyasına üç farklı karakterle giriş yapmıştır. Behlül Dânâ müstearıyla yazılan bu polisiye serilerde üç karakter karşımıza çıkmaktadır: İstanbul’un Arsen Lupen’i Elegeçmez Kadri, Şeytan Hadiye ve Türk Polis Hafiyesi Yılmaz. Döneminde geniş kitleler tarafından okunan bu polisiye eserlerde üç karakterin eğlenceli maceralarını bulmak mümkündür. Daha sonra dime novel tarzını geliştiren yazar polisiye roman tarzında da eserler kaleme almıştır.

Bunlara örnek olarak Casus Mektebi,(1929), İngiliz Casusu Lawrance İstanbul’da (1932) Amerika’ya Kaçırılan Türk Kızı(1937), 25 Kocalı Kadın (1938) ve Transatlantik Kundakçısı (1941) gibi eserleri verebilir.

Pek çok konuda eserler yazmış olan sanatçı aşk maceraları kaleme almaktan da geri durmamıştır. Hint Yıldızı, Sakın Beni Okuma, Üç Çiçek Bir Böcek, Mukaddes Uçurum yazarın bu tarzda yazdığı romanların en çok bilinenleridir.

Edebiyat dışı eserlere de imza atan Sertelli, kişisel gelişim kitapları dahi yazmıştır. Bunun dışında kaleme aldığı bir de İngilizce-Türkçe sözlük bulunmaktadır.

Çok yönlü bir sanatçı olarak daima üreten ve halkı aydınlatmaya çalışan sanatçı çok erken bir yaşta hayatını kaybetmiştir. 1943 senesinde 48 yaşında hayata gözlerini yuman sanatçı bıraktığı eserlerle yazın dünyamızdaki yerini almıştır.

Makineli Kafanın Hikâyesi / İskender Fahrettin Sertelli / Karakarga Yayınları / 120 s.