'Unutkanlık tek başına demans anlamına gelmez'

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Feray Karaali Savrun, anıları depolayan beyin alanında tehlike olduğunda gençlerde de unutkanlık ortaya çıkabileceğini, hafıza kaybına bağlı olarak, kısa veya uzun süreli bellek bozukluğu yaşanabileceğini dile getirdi.

Prof. Dr. Savrun, ileri yaşta ortaya çıkan hafıza kayıpları ile gençlerde bu duruma neden olan hastalıkların önemli bir kısmının tedavi edilebileceğini söyledi. Hafıza kaybının nedenlerini, "psikojenik nedenler", "enfeksiyonlar", "kafa travması", "B1 ve B12 vitamin eksikliği", "troid bozuklukları", "ilaçlar", "uyku yoksunluğu", "inme" ile "kalp ve akciğer problemleri" olarak sıralayan Savrun, beyinde hasardan kaynaklanan ve ilerleyen bir bozukluk olan demansı, "kişide yaşından beklenen beyin performansını gösterememesi" şeklinde açıkladı.

Savrun, demansın birçok nedeni olmasına rağmen en yaygın ve bilinen tipinin, Alzheimer olduğunu dile getirerek, "Alzheimer hastalığı yanında vasküler demans, frontotemporal demans, Levy Body cisimcikli demans gibi farklı tipleri vardır. Bazen Parkinson Hastalığı gibi hastalıklar sırasında demans gelişebilir" dedi.

'60 yaşın üstünde demans görülme sıklığı yüzde 5-7'

Demans için risk faktörlerinden birinin yaş olduğuna işaret eden Prof. Dr. Savrun, "60 yaşından itibaren risk giderek artar, 60 yaşın üstünde demans görülme sıklığı yüzde 5-7'dir. 2010'da dünyada yaklaşık 36 milyon demans hastası olduğu bildirilmiştir ve 2030'da bu rakamın yaşam süresinin uzaması ile ilişkili olarak 66 milyonu bulacağı tahmin edilmektedir. Her iki cinste hemen hemen eşit sıklıkta görülür" diye konuştu.

Feray Karaali Savrun, aileden birinde bu rahatsızlığın görülmesinin gelişme riskini artırdığını anlatarak, "Ancak 'Ailesinde demans olan kişilerde mutlaka hastalık ortaya çıkar' diye bir koşul yoktur" dedi.

'Zihninizi aktif tutun'

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Savrun, hafıza bozukluğu konusunda endişeleri olan kişilerin bir nöroloji veya psikiyatri uzmanı ile görüşmesi gerektiğinin altını çizerek, hastanın hafıza ve diğer düşünme becerilerini değerlendirmek için soru-cevap testleri ile kan tetkikleri yapılabileceğini, bazı durumlarda ise beyin görüntüleme testleri istenebileceğini anlattı.

Normal yaşlanmanın, bazı unutkanlıklara neden olabileceğine değinen Savrun, şöyle devam etti: "Yaş ilerledikçe yeni şeyleri öğrenmede zorluk veya hatırlamak için daha fazla zamana ihtiyacın olması normaldir. Unutkanlık şikayeti olanların genellikle ilk aklına gelen soru 'Acaba bende bunama (demans) mı başladı?' olmaktadır. Demans hastalarında unutkanlık ya da hafıza kaybı çoğu zaman görülür. Fakat tek başına unutkanlık demans yani bunama anlamına gelmez. Demansta unutkanlık yanında karar vermede, konuşmada veya yön bulmada zorlanma gibi başka sorunlarda ortaya çıkar."

Savrun, demans hastalığına bağlı hafıza değişiklikleri belirtilerini şöyle özetledi: "Unutkanlık nedeniyle alışveriş yapma, fatura ödeme, uygun giyinme, bulaşık yıkama gibi daha önce defalarca yapılan basit işleri yapmada zorluk yaşarlar; unuttukları olayları hatırlayıp anlatamazlar; yön bulamazlar, tanıdık yerlerde kaybolabilirler; konuşurken kelimeleri unuturlar veya yanlış kelimeler kullanırlar; konuşma sırasında aynı cümleler ve hikayeleri tekrarlarlar; seçim yapmakta, karar vermede zorlanırlar. Sosyal hayatta uygunsuz şekilde davranabilirler."

Prof. Dr. Savrun, demansın gelişmesini önlemek için bir tedavi olmadığını ancak şu aktiviteleri yapmanın yararlı olabileceğini söyledi: "Zihninizi aktif tutun. Bulmaca, kelime oyunları ve hafıza eğitimi gibi zihinsel olarak uyarıcı aktiviteleri demans başlangıcını geciktirebilir ve etkilerini azaltmada yardımcı olabilir. Fiziksel ve sosyal olarak aktif olun. Fiziksel aktivite ve sosyal etkileşim demans başlangıcını geciktirebilir ve semptomları azaltabilir. Sigarayı bırakın. Kan basıncını kontrol edin. Yüksek kan basıncı bunamanın bazı türlerinin daha yüksek bir oranda ortaya çıkmasına neden olur. Sağlıklı beslenin."