Türkiye, ABD’den yanıt bekliyor

Akar, 7 Haziran’da Hürriyet gazetesinde yayımlanan demecinde ABD’nin askerlerini Afganistan’dan çekmesinin ardından Türkiye’nin Hamid Karzai Havaalanı’nın güvenliği ve işletmesini üstlenmek için Washington’a teklif sunduğunu açıklamıştı. Akar, “Bizim şartlara bağlı olarak Afganistan’da kalma niyetimiz var. Şartlarımız nedir? Siyasi, mali ve lojistik destek” demişti.

Reuters’in haberinde de ABD’li yetkililerin, Türkiye’nin teklifindeki bazı unsurlarla ilgili çekinceleri olduğu belirtilmişti. ABD Savunma Bakanlığı Sözcüsü John Kirby ise konuya ilişkin açıklamasında, “Nihai bir karar alınmadığını, NATO zirvesinde Türkiye ile gerekli görüşmelerin yapılacağını” dile getirdi. 

Halihazırda Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK), NATO Kararlı Destek Misyonu kapsamında Afgan güvenlik güçlerinin eğitimi ile Hamid Karzai Havalanı’nın güvenliğini sağlamak üzere Afganistan’da yaklaşık 500 asker bulunduruyor. Ancak ABD’nin çekilmesiyle eşzamanlı olarak NATO Kararlı Destek Misyonu da sona erecek. Bu kapsamda NATO ülkelerinin kuvvetleri de kademeli olarak Afganistan’dan çekilmeye başladı. NATO misyonunun sona ermesinin ardından Afganistan’ın dünya ile bağlantısının önemli bir parçası olan ve hem askeri, hem de sivil uçakların kullandığı havaalanının güvenliği ve işletmesinin sürdürülmesi açısından kritik önem taşıyor.

‘MÜZAKERELERİN ODAĞI MALİYET’

Konuyla ilgili Cumhuriyet’e değerlendirmelerde bulunan Türkiye’nin eski NATO Daimi Temsilcisi emekli Büyükelçi Fatih Ceylan, TBMM’de geçen ocakta kabul edilen tezkereyle Afganistan’daki Türk askerlerinin görev süresinin Haziran 2022’ye kadar uzatıldığına dikkat çekti. Ceylan, “NATO misyonu çerçevesinde bulunan askerler ile Türkiye ve Afganistan’ın yaptığı ikili anlaşma uyarınca bulunan askerler var. NATO misyonu sona eriyor, ancak ikili anlaşma halen geçerli. Dolayısıyla NATO kuvvetleri çekilse bile Türkiye’nin askerlerinin bir bölümü orada kalacak” dedi. “Türkiye’nin Afganistan’daki temel söylemi ‘Afganlar istediği sürece biz Afganistan’da kalmaya devam edeceğiz’dir. Türkiye, Kâbil Havaalanı’nın işletilmesini üstlenmeye devam edecekse buna önem veren ülkelerin buna katkıda bulunması lazım” ifadelerini kullandı.

Halihazırda havaalanının işletme masraflarının NATO fonlarından karşılandığına dikkat çeken Ceylan, “Kâbil Havaalanı’nın işletmesinin idame ve bakım masrafları için kim, ne kadar katkı verecek meselesi ortada duruyor. Anladığım kadarıyla müzakerenin ana odaklarından biri, işletme ve bakım masraflarının nasıl karşılanacağı meselesi, bunun üzerinde çalışma yapıldığını tahmin ediyorum” dedi.

‘EN SOMUT İŞBİRLİĞİ ALANI’

ABD ile son dönemde yoğunluk kazanan diplomatik görüşmelerde Afganistan’ın da konu başlıklarından biri olduğunu söyleyen Ceylan, “Oralarda nasıl bir formül üzerinde çalıştılar, herhalde bunu 14 Haziran NATO zirvesinden sonra göreceğiz. Afganistan konusunun, yakın dönemde Türkiye-ABD ilişkilerindeki en somut işbirliği alanlarından biri olacağı anlaşılıyor. ABD’nin, Türkiye’ye Afganistan barış konferansına ev sahipliği yapması önerisiyle gelmesi ve sonrasında Kabil Havaalanı’nın işletmesinin Türkiye tarafından yapılmaya devam edilmesi unsurları birleştirildiğinde Afganistan’ın, Türkiye ve ABD arasındaki sorunlar yumağı içinde bir potansiyel işbirliği alanı olarak ortaya çıktığını görüyoruz” diye konuştu.

Türkiye’de yapılması planlanan Afganistan müzakerelerinin Taliban’ın katılmaması nedeniyle ertelendiğini anımsatan Ceylan, “NATO zirvesinden sonra Türkiye’nin ev sahipliğinde barış görüşmelerinin başlaması sürpriz olmaz” değerlendirmesinde bulundu.