Trabzon... Kartla ekmek satılan kentte ‘uçuş’ serbest

Trabzon’u, denizle ansanız sporun; balıkla ansanız sanatın hatırı kalıyor. Her saat hareketli Meydan Parkı’nda karşılaştığımız güneşli hava, şehrin tarihsel zenginliğini olanca canlılığıyla yansıtıyordu. Ama tıpkı ertesi gün bastıran yağmur gibi: Kısa süreliğine.

Temsilcimiz Ahmet Şefik Mollamehmetoğlu ile çarşıyı gezip sohbet ettikçe, fotoğraftaki zenginliğin, kronik işsizlik sorunuyla yer değiştirdiğini gördük. Trabzon, bir ticaret kenti çünkü. Ortak yakınma, gelirlerdeki düşüş. Seçime doğru atmosfer şöyle:

* Tarımda geriye gidiş yetmez gibi, art arda açılan üç AVM esnafı zorluyor. 13 yıl boyunca köklü çözüm sağlayacak istihdam projesi geliştirilmemiş.

* Yılların projesi Güney Çevre Yolu’nda sadece laf üretilmiş.

* Hemen her vadiyi kuşatan 100’e yakın HES’in yarattığı doğa tahribatı.

* Kentin sosyal yaşamında kadınların yoğun hissettiği muhafazakârlaşma.

* Trabzon’u, 90’lardan bu yana tartışmaların ortasına oturtan karanlık olayların yeniden hortladığı kaygısı. İşsizliği büyüten zeminin “Zaten alevli Trabzon gençlerini” kışkırtacağı endişesi.

* Fenerbahçe otobüsünün kurşunlanmasının yol açtığı gerilim sürüyor. Olayın yer, saat, hedef, şekline dair ayrıntılar konuşuldukça, seçim erteleme kararına gidebilecek yoğunlukta çatışma senaryosu tasarlandığı kuşkusu öne çıkıyor. Emniyet üzerinde dosyanın “kapatılması” konusunda baskı olduğu, bir kamu görevlisince, taraftar birliklerine olayı üstlenirlerse yüklü para yardımı sözü verildiği söylentileri kulaktan kulağa konuşuluyor.

Şehirde, -biz oradayken- AKP’nin baskın havası pek hissedilmiyor. CHP ve MHP’nin seçim araçları şehri turluyor. Adayların çoğu, ilçe ve köylere ağırlık veriyor. Listelere gelince:

17-25 Aralık operasyonları ardından siyaset dışı kalan Erdoğan Bayraktar yerine; Süleyman Soylu’nun 1. sıra adaylığı, AKP seçmeninde soğuk duş etkisi yaratmış. Yaygın kanaat, Basın İlan Kurumu Genel Müdürü Mehmet Atalay’ın adaylığıymış. Nitekim Atalay’ın, listelerin ilanının ardından geçirdiği kalp krizini, yaşadığı düşkırıklığına bağlayanların sayısı, az değil.

Soylu ‘uçurakacak’mış

Son günlerde HDP aleyhine söylemiyle dikkat çeken Soylu, “Trabzon’u uçuracağız” diyor. Nasıl bir “uçuş” olacağı merakla bekleniyor. (Bu arada, randevu istediğimiz Soylu gibi, 2. sıra adayı Muhammet Balta’dan da yanıt gelmediğini, 3. sıra adayı Ayşe Sula’nın “memnuniyetle” kabul ettikten sonra “işi çıktığını” not düşelim.)

CHP’nin ilk sıra adayı avukat Haluk Pekşen iddialı bir isim. Trabzon’da kontenjanlı eğilim yoklamasına dönük tepkiler büyüyünce yapılan eğilim yoklamasında Pekşen, birinci gelmişti. CHP seçmeni, milletvekili Volkan Canalioğlu’nu sürecin dışına çıkaran bu gelişme öncesinde Canalioğlu’nun önseçime girmemesine şaşkın.

Trabzonspor’un kent halkının gönlündeki yerini gayet iyi bilen Pekşen’in Soylu’yu kastederek, “Bir Fenerbahçe kongre üyesini mi seçeceksiniz?” sorusu hararetle tartışılıyor. Pekşen’in bu sözü kadar, CHP adaylarında çok alışkın olunmayan tam donanımlı seçim otobüsü de kentin sokaklarında dikkat çekiyor.

MHP 1. sıra adayı Koray Aydın, kampanyayı, merkez ilçe Ortahisar’ın mahallelerinde yoğunlaştırmış. Ana tema, ekonomik sorunlar. Akşamları ev toplantıları düzenliyor. “Tek şartımız, o ev dışında, gelenlerin MHP’li olmaması” diyen Aydın, “İnsanlar çok dolu. Şu meşhur istikrar işi bitmiş” diyor. Aydın, Yomra’da kredi kartıyla ekmek satan bir fırını gördüğünde önce inanamamış.

Aydın, MHP’nin tahminlerin ötesine geçerek yüzde 20’yi zorlayacağı kanısında. AKP ile MHP arasındaki oy geçişkenliğini hatırlattığımızda, bu kez AKP’den MHP’ye geleceğini belirtiyor. Yaşı ileri bazı seçmenlerin, “Bu sefer, Ak Parti’ye vermeyeceğim. Ama sana mı yoksa Saadet’e mi vereyim bilmiyorum” dediğini aktarıp SP-BBP ittifakına dikkat çekiyor. Aydın, aynı açık tutumu HDP konusunda da yansıtıyor: “Temenni diye algılansın istemem ama HDP’nin barajı geçeceğini düşünüyorum. Metropollerdeki dindar Kürtler bu kez HDP’ye oy verecek.”

HDP’ye tehdit

HDP 1. sıra adayı Hüseyin Taka, emekli sendikacı. Seçim çalışmalarını “seyyar” yürüttüklerini, kentte kimsenin onlara yer kiralamadığını anlatıyor: “Açıkça size yer yok diye tersliyorlar. Bir de ‘Bakalım hangi hain onlara yer verecek’ sorusuyla tehdit yaygınlaştırılıyor.” HDP’nin gösterdiği iki kadın aday da son anda istifa etmiş. Biri çocuklarını hedef alan ölüm tehditleri; diğeri ailesinin reddiyesi nedeniyle.

Taka, Trabzon’un, istihbarat yönünden en güçlü şehir olduğunu vurgulayıp, “Burada devlet istemezse yaprak sallanmaz” diyor. Yine de iyimserliği bırakmıyor: “Siyasetimiz kimseyi düşman görmeme üzerine” Trabzon’dan 6 milletvekili çıkıyor. Tablo ilginç: AKP’nin 2011 seçimindeki oy oranı, Türkiye oy ortalamasının 10 puan üzerinde: Yüzde 59. CHP’nin son seçimdeki oy oranı ise Türkiye ortalamasının 10 puan altında.

Mevcut milletvekili dağılımı: 4 AKP, 1 CHP, 1 MHP. Şimdi bu tablonun 3,2,1 olarak değişeceği bekleniyor. Daha iyimserler, 2,2,2’den söz ediyor.

Tabloyu değiştirecek aday performansı kadar seçim güvenliği, her yerde konuşuluyor. Ama Trabzon özelinde sonuca etki edecek bambaşka bir faktör gündemde: İktidar partisinin seçime bir hafta kala, yine nakit para dağıtacağı. Evet “yine”... Geçirdiğim iki gün boyunca, 2011 seçimlerine dair çok hikâye anlatıldı: İstanbul’daki Trabzonlu işadamlarının günübirliğine gelip para dolu torbaları, ilçe örgütlerine bırakıp döndüğü. Büyük bir otelin kasası bozulunca ortaya çıkan, 100 dolarlar bulunan poşeti, sonra “ünlü” bir danışmanın alıp köylerde dağıttığı. Taraftar birliklerine yapılan bonkör yardımlar... Bankacılık sisteminden geçmeyen para dağıtımının anlamı ise bir seçim nabzı yazısının ölçülerini aşar.