‘Tek adam’a vize

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin geçen aylarda, TBMM’deki grup toplantısında yaptığı açıklama ile başlayan ve ardından AKP’nin teklifi olarak Meclis’e sunulan başkanlık sistemiyle ilgili anayasa değişikliği önerisi üzerinde Meclis Anayasa Komisyonu çalışmalarını tamamladı. AKP ile MHP’nin üzerinde uzlaştığı ve 21 madde olarak TBMM Anayasa Komisyonu’na getirilen anayasa değişikliği teklifi, komisyondaki görüşmeler sonrasında 18 maddeye düşürüldü. Teklifin geneli üzerindeki görüşmeler ise 5 gün sürdü. Milletvekilleri 10 gün boyunca 100 saati aşkın mesai yaptı.

CHP’nin neredeyse tam kadro olarak katıldığı komisyon görüşmeleri dün sabaha karşı tamamlandı. Komisyonda kabul edilen birinci maddeye göre; yargının “bağımsızlık” ilkesine “tarafsız” ibaresi eklenerek madde “Yargı yetkisi, Türk milleti adına bağımsız ve tarafsız mahkemelerce kullanılır” şeklinde düzenlendi. Kabul edilen teklife göre Meclis’teki milletvekili sayısı da 550’den 600’e çıkarıldı.

18 yaşında vekil

Komisyonda kabul edilen teklifin dikkat çeken maddelerinden biri de milletvekili seçilme yaşının 25’ten 18’e indirilmesi. Milletvekili ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin de 5 yılda bir aynı günde yapılması kabul gördü. AKP’lilerin tepkisini çeken bir diğer madde ise “yedek milletvekilliği” maddesiydi. Görüşmeler sırasında bu madde iptal edildi, ancak buna karşın Meclis’in denetim yetkileri şu şekilde düzenlendi: “TBMM, belli bir konuda Meclis araştırması ve genel görüşme yapabilir; milletvekilleri yazılı soru sorabilir. Meclis araştırması, belli bir konuda bilgi edinilmek için yapılan incelemeden ibarettir. Genel görüşme, toplumu ilgilendiren belli bir konunun TBMM Genel Kurulu’nda görüşülmesidir. Genel görüşme ve Meclis araştırmasına yürütme adına herhangi bir temsilci katılamaz. Yazılı soru; yazılı olarak geç 15 gün içerisinde cevaplanmak üzere milletvekillerinin, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yazılı olarak soru sormalarından ibarettir. Meclis araştırması, genel görüşme ve yazılı soru önergelerinin verilme şekli, içeriği ve kapsamı ile araştırma usulleri Meclis İçtüzüğü ile düzenlenir.”

Karşılıklı fesihe geçit

Kabul edilen teklifle “Cumhurbaşkanının parti üyesi olmasının önündeki engel” de kaldırıldı. Bu maddede yer alan “doğuştan Türk vatandaşı olanlar Cumhurbaşkanı seçilir” ifadesi de “Türk vatandaşı olanlar” şeklinde yeniden düzenlendi. Değişiklik ayrıca Cumhurbaşkanı ve TBMM’ye de “karşılıklı fesih yetkisi” veriyor.

Teklifin çok tepki çeken maddelerinden birisi de “Cumhurbaşkanı’na OHAL yetkisi veren” maddesiydi. Komisyonda bu madde de kabul görürken, düzenlemeye göre OHAL kararnamelerinde Meclis onay süresi de bir aydan 3 aya çıkarıldı. Ayrıca OHAL gerekçelerine “seferberlik” de eklendi. Bu teklifle “ülkenin kararnamelerle yönetilmesine de vize verilmiş oldu.”

Anayasa değişiklik teklifine göre TBMM’nin de üye tam sayısının 5’te 3 çoğunluğu ile seçimlerin yenilenmesine karar verilebilmesinin önü açıldı. Cumhurbaşkanlığı ve genel seçimler de birlikte yapılacak. Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimlerinin de 3 Kasım 2019’da yapılması kabul gördü.