TCDD rekabeti sevmiyor

Üçüncü yolsuzluk dalgasının adreslerinden biri olan TCDD, geçen yıl 1 milyar TL’lik ihale yaptı. Sayıştay raporuna göre bu ihalelerden 96.8 milyon TL’si kamu ihale yasası kapsamında, 248.9 milyonu istisna kapsamında, 128.2 milyonu pazarlık usulüyle gerçekleştirildi. Toplam 50.2 milyon TL’lik alım ise doğrudan temin yoluyla yapıldı. Sayıştay bu alım yöntemlerinin rekabet ortamını engellediğini bildirdi.

İzmir Cumhuriyet Savcılığı tarafından yürütülen ve 5 ilde düzenlenen operasyonda, önceki gün ihaleye fesat karıştırdıkları, limanlardaki işlemlerde usulsüzlük yaptıkları iddiasıyla 25 kişi gözaltına alınmış, bu 25 kişinin 8’ini TCDD Genel Müdürlüğü personeli oluşturmuştu.

Operasyonun yankıları sürerken, Sayıştay’ın TCDD ihalelerine ayrıntılı bir şekilde mercek tuttuğu ortaya çıktı. Kurumun 2012 yılı faaliyetleriyle ilgili raporda, istisna, pazarlık ve doğrudan temin yoluyla gerçekleştirilen alımlar eleştirilirken, şu saptamalara yer verildi:

* Yıl içinde TCDD İşletmesi Genel Müdürlüğü’nde mal ve hizmet alım komisyonları yetki alanına giren konularda toplam olarak 577 adet ihale açılmıştır. Bu ihalelerden 96.8 milyon TL tutarındaki kısmı 4734 sayılı yasa kapsamında, 248.9 milyon TL tutarındaki kısmı 3/g istisna kapsamında, 128.2 milyon TL tutarındaki kısmı pazarlık usulü ile olmak üzere toplam olarak 473.9 milyon TL tutarındadır. Ayrıca doğrudan temin yöntemiyle de 50.2 milyon TL tutarında alım gerçekleştirilmiştir.

* TCDD ve bağlı ortaklıkların mal ve hizmet alımlarına ilişkin olarak yapılan tetkiklerde; alımların ağırlıklı kısmının 4734 sayılı kanunun 3/g maddesine istinaden yürürlüğe konulan satın alma yönetmeliği kapsamında açık ve pazarlık ihale usulü ile doğrudan temin yöntemleriyle gerçekleştirildiği görülmekte olup bu durum rekabet ortamının tam anlamıyla oluşamamasına neden olmaktadır. Yine bir kısım ihalelerde yaklaşık maliyet hesaplamalarının gerçekçi olarak yapılmamış olması nedeniyle, ya hiç teklif gelmemesi ya da yaklaşık maliyetin çok üzerinde teklif gelmesi gibi durumlarla karşılaşıldığı ve bu nedenle ihale iptallerinin yapıldığı belirlenmiştir.

* TCDD topluluğunun mal alım hacmi ile yatırım faaliyetleri önemli ölçüde genişlemiş bulunmaktadır. Dolayısıyla tedarik ve yatırım faaliyetlerinin sağlıklı bir şekilde yürütülebilmesi için demiryolu alanında sektörel birim fiyat tarif, analiz ve standartlarının oluşturulması hususu üzerinde de titizlikle durulmalıdır.

* TCDD ve bağlı ortaklıkların tedarik faaliyetleri ile ilgili olarak; mal ve hizmet alımlarına ilişkin “yaklaşık maliyet” hesaplamasının, güncel fiyat düzeyine uygun ve gerçeğe yakın olarak tespit edilmesinde, kuruluşlarda yaygın olarak kullanılan proforma fatura üzerinden yaklaşık maliyet tespitinin yanı sıra uygulama yönetmeliklerinde detaylı olarak belirtilen diğer usullerin de titizlikle kullanılması önerilir.

* TCDD ve bağlı ortaklıklarının tedarik ve yatırım projeleri önemli boyutlara ulaştığından, tedarik sürecinde yaşanan aksaklıklar incelenerek merkez, bölgeler ve bağlı ortaklıklar itibarıyla sürecin daha sağlıklı ve rekabetçi bir ortamda sonuçlanmasını sağlayacak standartların belirlenmesi ve uygulamaya konulması önerilir.