Syriza'nın zaferi kelebek etkisi yaratabilir

Yunanistan’daki seçimlerde Radikal Sol Koalisyon Syriza’nın kazanması Avrupa Birliği hatta Avrupa için ilkleri teşkil ediyor. Avrupa’da ilk kez radikal sol bir parti iktidara gelirken, bu ayrıca kemer sıkma paketleri ve Avro birliğinin başarısızlığının seçimlere önemli bir yansıması olarak tarihe geçti. Almanya başta olmak üzere kreditörler, sol eğilimin dalga dalga diğer ülkelere de yayılmasından endişe ediyor.

Kemer sıkma politikaları ve tek para sistemi Avrupa’nın yoksul ülkelerine deflasyon ve yüksek işsizlik olarak geri döndü. Yunanistan’ın 2008 yılında yüzde 110’luk bir GYSH/borç oranı vardı. Kemer sıkmayla birlikte borç da işsizlik de arttı. Ülkede kamu borçlarının gayri safi yurtiçi hasılaya oranı 2014’ün üçüncü çeyreğinde yüzde 176’ya çıktı.

Diğer borçlu ülkelerde de yüksek kamu borcu /GYSH oranı devam ediyor. İtalya’da bu oran yüzde 131.8 iken bu ülkeyi yüzde 131.4 oranla Portekiz takip ediyor. Kamu borç oranları İrlanda’da yüzde 114.8’i, Belçika’da yüzde 108.2’yi ve Güney Kıbrıs’ta yüzde 104.7’yi buluyor. Oysa AB’nin ekonomik istikrar kriterlerine göre bu oranın yüzde 60’ı aşmaması gerekiyor. Ancak birliğin daha iyi durumdaki ülkelerinde bile sınır aşılmış durumda. Borç oranı İspanya’da yüzde 96.8, Fransa’da yüzde 95.3, İngiltere’de yüzde 87.9 ve Almanya’da yüzde 74.8 düzeyinde bulunuyor. Bu da kemer sıkma politikalarının borcu azaltmakta etkili olamadığını gösteriyor.

Kemer sıkmanın bir diğer etkisi de durgunluk ve işsizlik üzerinde kendini belli ediyor. Yunanistan’da son verilere göre işsizlik yüzde 25.8 iken genç işsizlik yüzde 49.8’e kadar çıkıyor. 2010’da ülkede işsizlik yüzde 13.5, genç işsizlik 30.8 idi. Kriz başlangıcı olarak kabul edilen 2008’de AB’de yüzde 15.8 olan genç işsiz oranı, 2014 yılının kasım ayında yüzde 21.9’a ulaştı. En yüksek genç işsiz oranı yüzde 53.5’le İspanya’da ölçülürken, bu ülkeyi yüzde 45.5 Hırvatistan ve yüzde 43.9 İtalya takip etti.
Tek para birliği ise bölgeyi deflasyonist bir eğilime sokarak yeni bir krizin eşiğine getirdi. Bunun en önemli nedeni ülkelerin döviz kuru dengesini tek para birimiyle sağlayamamaları. Dengeyi tutturmak için Yunanistan gibi ülkeler Almanya’ya göre fiyat düşürmek zorunda kalıyor. Fakir ülkelerden zengin ülkelere para akışı oluyor. Bu da deflasyon ve durgunluğa neden oluyor.

Şu an Avrupa’nın en büyük sorunu olan deflasyon ve durgunluk tek para birliğinin olağan bir sonucu olarak görünüyor. Yunanistan’da 2014 enflasyonu yüzde - 2.6 olarak açıklandı. Avro bölgesinde bu oran yüzde - 0.2.

Bu nedenlerle Syriza lideri Tsipras’ın tasarruf önlemlerini iptal edip Avrupalı ortaklarından Yunanistan’a verdikleri borçları silmelerini isteyeceği yönündeki açıklamaları, yüzde 25'in üzerinde işsizlikle boğuşan, ücretleri ve emeklilik maaşları yarı yarıya düşen Yunan halkında karşılık buluyor. Bu da finans piyasalarını rahatsız ediyor. Aynı talepler diğer Avro ülkelerinden de gelirse birliğin çatırdayacağı gün yaklaşıyor demektir.