Sürdürülebilirlik için '7e Paradigması'

Toplumcu aydın tarihimizde (izleyicisi olduğu Dr. Hikmet Kıvılcımlı gibi) özgün çalışmalarıyla iz bırakmış bir inşaat-endüstri mühendisiydi. Şirket eğitimleriyle ilgili iş ortamlarında ve TÜKODER gibi kitle örgütlerinde yolumuz kesişmişti. Sn. Özkul '7e Paradigması' adlı tasarım çalışması ile Birleşmiş Milletler Mükemmellik Ödülü almıştı. Bu isimle Maltepe Üniversitesi'nde bir dersi olan Sn. Özkul, 30 yıllık uğraşsal birikimi bağlamında tasarladığı modeli aslında tarihimizden, gelenek ve göreneklerimizden, değerlerimizden, inançlarımızdan bize kalıt olan 6e bileşenine 7. bileşen olarak elektronik bileşeni ekleyerek oluşturduğunu belirtiyor. Bu paradigmanın sektörlerden, ölçekten, kamu-özel ayrımından, zaman boyutundan bağımsız olan ve bütünsel bir bakışa dayalı bir alaşım, üst yapılanma olarak görülmesi gereğinin altını çizmiş Özkul.

Bu paradigmaya(*) bakalım şimdi de:

7e ? Etik + Ekolojik + Ergonomik + Estetik + Elastik + Ekonomik + Elektronik

Bunları teker teker ele alalım:

1. Etik: Her kurum ve kuruluşun tüm etkinlik ve tüm sosyal paydaşlar ile ilişkilerinde bir kurumsal etik (ahlak felsefesi) değerler sistemiyle çalışması; bu amaçla örgütsel yapılanması; BM Küresel İlkeler Sözleşmesi çerçevesindeki iş etiğine uyumlu çalışılması.

2. Ekolojik: Doğa ve haliyle insan dostu yeşil üretim, yeşil teknoloji ve çevreci ürüne odaklanılması; ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi ile çalışılması.

3. Ergonomik (İşbilimsel): İşgörenlerin iş ortamındaki koşullar bağlamında rahat, konforlu ve verimli çalışmasının sağlanması; TSE 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Sistemi ile çalışılması.

4. Estetik (Güzelduyusal): Kurumsal iletişim ortamındaki yaşam kalitesinin tanımlanması ve geliştirilmesi için her şeyin estetik tasarımı, örneğin estetik bina, estetik yerleşim, estetik demirbaş-mobilya, estetik giysi vd.

5. Elastik (Esnek): Kurumun yapısal özelliklerinin ve unsurlarının değişen iç ve dış koşullara uyum sağlayabilmede yenilikçi, sonradan değil önsel etkin, çatışmacı değil uzlaşmacı nitelikte olmasının sağlanması (yeni-liberalizmin iş hukukundaki esnek çalışma düzeni ile hiçbir ilişkisi yok!)

6. Ekonomik: Girdilerin kullanımındaki etkenlik (standartlara uygun nicelik ve nitelikte kullanım), çıktılarda etkililik (planlanan ve bütçelenen nicelik ve niteliklere uygun üretim) ve giderek bu ikisinin bileşimi olarak verimlilik esaslı çalışılması; fayda- maliyet analizinde hem kurum açısından hem de toplum ve ülke açısından fayda/maliyet oranının 1’den büyük olmasının sağlanması; kurumun sosyal paydaşlara ekonomik katma değer sağlaması.

7. Elektronik: Sosyal paydaşların tümüne dost ve aynı zamanda çevre dostu yeşil teknolojinin kullanılması; bütünleşik bilişim ve iletişim teknolojileri stratejisinin kullanılması; yalın yönetime hizmet eden eşdeyişle katma değer yaratılmayan süreçlerin ortadan temizlendiği bir elektronik teknoloji kullanılması; kağıtlı ortamdan kağıtsız ortama geçişin sağlanması; zaman kayıplarının ve hız yavaşlatıcı durumların elektronik olanaklarla ortadan kaldırılması

Sonsöz

Özkul, ‘ölçemediğini yönetemezsin’ ilkesini de içselleştirmiş modelinde. Her bir bileşen için değerlendirme bileşenleri de tasarımlamış. Örneğin, etik için kurumun sosyal bilançosu; ekolojik için tasarruf; ergonomik için iş kazaları ve meslek hastalıkları sayı ve oranları vd. Özkul ayrıca, her bir bileşen için de atasözleri ve özdeyişler derlemiş. Örnekse, ekonomik için, ‘bin ölçüp bir biçmeli’ imiş!

(*): Paradigma: Belirli bir alanda çalışan bilim insanlarının paylaştığı ortak değerler ve anlayışlar dizisi; model; karmaşık bir süreci, düşünceyi veya bir veri setini açıklamakta etkili olduğu için, entelektüel topluluktakilerin çoğu tarafından bilim gibi genel kabul gören kavram.

Kaynak: Dr.Müh. Sedat Özkol, Mükemmelliğe Ulaşmak İçin 7e Paradigması, İstanbul, Hayat Yayınları, 2007.